Sąd jako organ państwowy, powołany do sprawowania wymiaru sprawiedliwości, posiada autorytet, który podkreśla się na wiele sposobów. Można tu wymienić stosowne zachowanie podczas rozprawy, odpowiednie zwracanie się do sędziego oraz formalny strój. W przypadku sędziów, ławników, prokuratorów czy adwokatów jest nim toga. W jakich sytuacjach adwokat powinien nosić togę i czy jej zakładanie obwarowane jest przepisami?
Toga jako strój formalny i jej historia
Wierzchni strój, jakim jest toga, wywodzi się oczywiście ze starożytnego Rzymu, gdzie wcale nie był zarezerwowany dla określonych grup zawodowych, choć niewątpliwie status społeczny decydował o jej wyglądzie. Dopiero w średniowieczu toga stała się oficjalnym strojem nauczycieli akademickich, a z uniwersytetów trafiła także do sądów. W todze występuje dziś nie tylko sędzia, ale również prokurator i adwokat. Słupsk czy Manchester – w europejskich krajach toga jest powszechnym i obowiązującym strojem podczas rozpraw. Jako ciekawostkę można dodać, że np. w Wielkiej Brytanii podczas rozprawy, oprócz togi należy nosić jeszcze perukę. Z kolei reżimowi noszenia togi jakiś czas temu sprzeciwili się berlińscy prawnicy, a w efekcie decyzją niemieckiego ministerstwa sprawiedliwości, adwokaci z tego landu są zwolnieni z zakładania tego stroju do pracy.
Przepisy dotyczące noszenia togi
Nasz przykładowy adwokat ze Słupska zostałby jednak z dużym prawdopodobieństwem ukarany za brak togi podczas rozprawy. Dlaczego tylko prawdopodobnie? Bo przepisy prawa dotyczące stroju urzędowego mówią jedynie o sędziach. Art. 84 § 1 prawa o ustroju sądów powszechnych informuje, że: „Sędzia na rozprawie i posiedzeniu z udziałem stron, odbywającym się w budynku sądu, używa stroju urzędowego. Strojem urzędowym sędziego jest toga, a sędziego przewodniczącego na rozprawie lub posiedzeniu – także nakładany na kołnierz togi łańcuch z wizerunkiem orła. Jeżeli w posiedzeniu uczestniczy małoletni, sędzia może zaniechać używania stroju urzędowego”. Z kolei strój adwokata określony jest w rozporządzeniu ministra sprawiedliwości, co oznacza, że zakładanie togi nie jest obowiązkiem ustawowym obrońcy. Teoretycznie nasz adwokat ze Słupska nie powinien być wyrzucony z sali rozpraw za brak togi, może jednak zostać ukarany lub upomniany. Zdecydowana większość prawników uznaje noszenie togi za swój obowiązek i wyraz szacunku dla samego sądu oraz wymiaru sprawiedliwości.
Kiedy i jaką togę powinien nosić adwokat?
Zarówno sędzia, ławnicy, jak i pełnomocnicy stron podczas rozprawy sądowej powinni występować w togach. Nie ma obowiązku noszenia tego stroju poza salą sądową, co nie oznacza, że nie można tego robić. Oczywiście prawnicy traktują togę z należytym szacunkiem, więc raczej nie zobaczymy ubranego w nią prokuratora na leżaku z drinkiem. Nie spodziewajmy się także, że adwokat ze Słupska przyjmie nas w swojej kancelarii w todze. A co z rozprawami online, których sądy przeprowadzają coraz więcej? Zasady są jasne – podczas e-rozprawy przedstawicieli prawa także obowiązuje toga.
Artykuł powstał we współpracy z https://www.adwokatlisek.pl/
