W ciągu minionych lat diametralnie zmieniło się postrzeganie kultury w przestrzeni miejskiej. To zasługa ewolucji samych instytucji, które organizują zajęcia kulturalne, i dla twórców, i dla odbiorców. Podążając z duchem czasu, stały się bardziej otwarte na współczesne potrzeby i preferencje. Najlepszym tego przykładem jest działalność placówek Gdańskiego Archipelagu Kultury.
Jak to z kulturą miejską bywało…
Trzeba powiedzieć otwarcie – dawniej bywało różnie. Określenie „dom kultury” stawało się wręcz synonimem stagnacji i konserwowania zastanych wcześniej schematów. Ściśle określone grafiki niezbyt atrakcyjnych zajęć, powtarzanych rok po roku, nie były magnesem, który przyciągałby do tych placówek rzesze młodych ludzi marzących o dynamicznym rozwoju i realizacji głębszych ambicji. Animatorzy kultury często stawiali się na pozycji mentorów, którzy mylili swoje powołanie ze szkolną świetlicą. Oczywiście nie brakowało osób, które chciałaby przełamać zastane standardy, jednak ich głos nie zawsze spotykał się z szerszym odzewem.
Nowy archipelag na horyzoncie
W bieżącym roku mija 10 lat, od kiedy na mocy Uchwały Rady Miasta Gdańska z 28 czerwca 2007 roku Miejski Dom Kultury zmienił swoją nazwę na Gdański Archipelag Kultury. Jak się okazało w ciągu kolejnego dziesięciolecia, nie była to jedynie zmiana formalna, ale przede wszystkim jakościowa. Sam GAK został powołany już 50 lat temu, w 1967 roku. Od tego czasu czynnie i aktywnie wspiera i współtworzy działania artystyczno-edukacyjne na terenie Trójmiasta.
Model otwartości
Na szczególną uwagę zasługuje aktywna otwartość na różne formy artystyczne i edukacyjne. Model pasywnego funkcjonowania placówki kultury, który opierał się na schematycznych zajęciach skierowanych do wąskich grupek pasjonatów, został zastąpiony różnorodną, otwartą, a przede wszystkim atrakcyjną ofertą dla osób w każdym wieku.
Gdański Archipelag Kultury obecnie stanowi jeden z najprężniejszych ośrodków kulturalnych w naszym regionie. Z pewnością sprzyja temu decentralizacja. Jak na archipelag przystało, tworzy 10 prawdziwych wysp kultury rozproszonych po terenie całego Gdańska. Jak mówiła Teresa Kuśmierska – dyrektor GAK – w wywiadzie dla Magazynu Together z lipca ubiegłego roku: „Nasze logo przypomina statek płynący wśród wysp, ale także nazwa […] bardzo pasuje do obecnego kształtu naszej działalności. Są to domy kultury, galerie, Teatr Leśny, lodowisko, które sami budowaliśmy, oraz Scena Muzyczna, wraz z ogromnym Placem Zebrań Ludowych, na którym odbywają się imprezy muzyczne. Świadczymy zlecenia dla miasta Gdańska, organizując widowiska i koncerty. Jednak naszą główną i podstawową działalnością jest edukacja kulturalna, która odbywa się w każdej z naszych jednostek”.
Młodzi twórcy i ich przyszłość
Misja GAK opiera się przede wszystkim na:
- edukacji kulturalnej;
- promocji kultury i wychowaniu poprzez sztukę;
- upowszechnianiu sztuki współczesnej różnych dziedzin;
- rozwoju amatorskiego ruchu artystycznego oraz zainteresowania wiedzą o sztuce;
- propagowaniu wśród mieszkańców Gdańska idei świadomego i aktywnego uczestnictwa w kulturze;
- promocji artystów gdańskich;
- integracji osób niepełnosprawnych w obrębie aktywnego uczestnictwa w ofercie kulturalnej;
- współpracy kulturalnej z innymi instytucjami w mieście, regionie, kraju i za granicą.
Przez lata działalności GAK młodzi twórcy kultury i sztuki, którzy realizowali swoje pasje, zarazem rozwijając talent mieli tutaj możliwości, aby zaistnieć. I właśnie wsparcie młodych artystów-amatorów jest jednym z kluczowych priorytetów w programie Gdańskiego Archipelagu Kultury. Taka praca wymaga oczywiście poświęceń, ale przeświadczenie, że inwestuje się w niewymierną wartość – przyszłość młodych ludzi – jest bezcenne, podobnie jak zadowolenie z ich późniejszych osiągnięć. Jak mówi dyrektor Teresa Kuśmierska: „Mimo że nie jest lekko, że często pracuje się po godzinach, że można zapomnieć o wolnym weekendzie, to satysfakcja z dobrze zorganizowanej imprezy, wygranego konkursu przez naszych podopiecznych, wizyta młodego człowieka, który uczył się rysunku w Plamie, a kończy właśnie ASP, czy uznanego dziś muzyka, który startował w konkursie w Burdlu, którym zarządzała nieżyjąca już Magda Kunicka, jest ogromna. To jest prawdziwe zadowolenie. Kultura to taka dziedzina, w której owoce uzyskuje się nie dziś, nie jutro, ale po kilku latach”.
Gdański Archipelag Kultury, zaspokajając bieżące zapotrzebowanie młodego człowieka na aktywność kulturalno-edukacyjną, patrzy zatem w przyszłość.
Wszystkie wyspy Archipelagu
- Dom Sztuki. Placówka działająca na gdańskich Stogach, której program jest skoncentrowany głównie na wszechstronnej edukacji kulturalnej dzieci i młodzieży. Dominującą dziedziną jest tutaj taniec – od ponad 10 lat w zajęciach tanecznych w różnych technikach (hip hop, oldschool, new style, house, poping, loocking, dancehall, jazz, taniec współczesny) uczestniczą dzieci i młodzież w wieku 4–18 lat.
ul. Stryjewskiego 25, 80–607 Gdańsk-Stogi; godziny otwarcia: pon. – pt.: 12.00–20.00; tel.: 58 307 31 44; e-mail: domsztuki@gak.gda.pl; www.domsztuki.gak.gda.pl.
- Gama. Placówka jest doskonale znana mieszkańcom Letnicy. Już od wielu lat prowadzi zajęcia edukacyjne dla dzieci i młodzieży oraz organizuje różnorodne imprezy. W Gamie GAK można rozwijać swoje talenty i zainteresowania teatralne, plastyczne oraz muzyczne.
ul. Starowiejska 15/16, 80–534 Gdańsk-Letnica; godziny otwarcia: pon.–pt.: 12.00–20.00; tel.: 58 346 41 05; e-mail: gama@gak.gda.pl; www.gama.gak.gda.pl.
- Plama. Zaspa to nie tylko jedno z największych blokowisk w Trójmieście, ale również prężnie działająca placówka GAK, która kieruje swoją ofertę kulturalno-edukacyjną do starszych i młodszych mieszkańców Gdańska. Główną ideą, która przyświeca działalności Plamy, jest budowanie pomostów między sztuką amatorską i profesjonalną.
ul. Pilotów 11, 80–460 Gdańsk-Zaspa; godziny otwarcia: pon.–pt.: 9.00–20.00, nd.: 16.30–18.30; tel./faks.: +48 58 557 42 47; e-mail: feta@plama.art.pl; www.plama.art.pl.
- Projektornia. Placówka zlokalizowana w niewielkiej odległości od morza. Jej działalność jest ukierunkowana na społeczność lokalną, a także na turystów. Organizowane przez klub imprezy nawiązują często do dawnych historii z życia nadmorskiego kurortu bądź też służą promocji artystów działających w dzielnicy.
ul. Dworska 29a, 80–506 Gdańsk Brzeźno; godziny otwarcia: pon.–pt.: 10.00–20.00; tel./faks: +48 58 343 46 91; e-mail: projektornia@gak.gda.pl; www.projektornia.art.pl.
- Scena Muzyczna. Wyspecjalizowana placówka miejska z wieloletnim doświadczeniem w profesjonalnej organizacji i produkcji wydarzeń kulturalnych, koncertów i dużych imprez miejskich. W kręgu jej zainteresowań znajduje się realizacja projektów z zakresu kultury i edukacji kulturalnej, zwłaszcza związanych z muzyką i tańcem.
ul. Powstańców Warszawskich 25, 80–152 Gdańsk; godziny otwarcia: 8.00–22.00 (budynek), biuro: pon.–pt. 8.00–20.00; tel: +48 58 300 00 32; faks: +48 58 301 70 66; e-mail: koncerty@scenamuzyczna.pl; www.scenamuzyczna.pl.
- Stacja Orunia. Miejsce, w którym można wszechstronnie rozwijać swoje talenty, niezależnie od wieku i doświadczenia. Zarówno amatorzy, jak i osoby, które już wcześniej próbowały tworzyć, mogą tutaj rozwijać swoje pasje, m.in. w zakresie malarstwa, rzeźby, muzyki i tańca. Placówka organizuje koncerty, wernisaże, spektakle i różnorodne spotkania.
ul. Dworcowa 9, 80–026 Gdańsk-Orunia; godziny otwarcia: pon.–pt.: 8.00–21.00 (budynek); pon.–pt.: 11.00–19.00 (biuro); tel./faks: +48 58 306 66 76; e-mail: stacjaorunia@gak.gda.pl.
- Teatr. Placówka prowadząca szeroką gamę działań związanych z ogólnie pojętą edukacją kulturalną. Oprócz zajęć stałych, jest tutaj również miejsce na działalność projektową. Teatr współpracuje z instytucjami miejskimi oraz NGO przy współtworzeniu partnerstwa na rzecz społeczności lokalnych, grup defaworyzowanych czy organizacji czasu wolnego dla dzieci, młodzieży i osób dorosłych.
ul. Dworcowa 9, 80–026 Gdańsk-Orunia; tel.: 58 306 66 76; e-mail: jarek.rebelinski@gak.gda.pl; www.teatrgak.gak.webd.pl.
- Winda. Zadaniem Klubu jest integracja wokół działań twórczych (teatr, muzyka, plastyka) ludzi w różnym wieku, o różnych doświadczeniach i drogach życiowych. Proponowane imprezy, zajęcia i projekty adresowane są do szerokiego grona odbiorców, również osób niepełnosprawnych.
ul. Racławicka 17, 80–406 Gdańsk Wrzeszcz; godziny otwarcia: pon.–pt.: 9.00–21.00 (budynek); pon., czw. i pt. 9.00–16.00; wt. i śr. 9.00–18.00 (biuro); tel.: 58 344 90 53; e-mail: winda@gak.gda.pl; www.winda.gda.pl.
- Wyspa Skarbów. Jedyna instytucja kultury na Wyspie Sobieszewskiej. Od samego początku wychodzi naprzeciw oczekiwaniom mieszkańców, stwarzając możliwość aktywnego spędzania wolnego czasu i samorealizacji w różnych dziedzinach sztuki i edukacji (m.in.: plastyka, taniec, muzyka, języki obce). Proponuje zajęcia artystyczne i hobbystyczne, koncerty, spektakle, wystawy czy imprezy plenerowe.
ul. Turystyczna 3, 80–680 Gdańsk-Sobieszewo; godziny otwarcia: pon., śr. i pt.: 10.00–20.00, wt. i czw.: 9.00–20.00, sob. i nd.: 11.00–14.00 (tylko Muzeum – Izba Wincentego Pola); tel.: 58 323 91 15; e-mail: wyspaskarbow@gak.gda.pl; www.wyspaskarbow.gak.gda.pl.
- Zespół Pieśni i Tańca „Gdańsk”. Placówka kontynuuje działalność grupy powstałej w 1972 roku o tej samej nazwie. Długie tradycje pozwoliły na wypracowanie stylu i charakteru tancerzy. Zespołu tworzy młodzież z Trójmiejskich szkół oraz uczelni.
ul. Dworcowa 9, 80–026 Gdańsk-Orunia; tel. 58 306 66 76; e-mail: iwona.jamiolkowska@gak.gda.pl; www.zpt.gak.gda.pl.
Mała i wielka przestrzeń kultury
Imprezy organizowane przez GAK stały się prawdziwymi wizytówkami aktywności kulturalnej w naszym regionie. Ich zasięg i znaczenie już dawno przekroczyły wymiar lokalny. Jako przykłady można podać Festiwal Gdańsk Dźwiga Muzę czy Międzynarodowy Festiwal Teatrów Plenerowych i Ulicznych FETA. Jednak warto podkreślić, że oprócz wielkiej przestrzeni kultury, którą współtworzy GAK, równie ważne znaczenie ma codzienny wymiar pracy animatorów kultury. Może nie jest tak spektakularny jak przywołane powyżej festiwale, ale przybliża różne strefy życia kulturalnego rodzinom z Trójmiasta.
Tekst: Michał Mikołajczak
