Gdańsk i Szekspir? Jeszcze kilka lat temu takie połączenie wydawało się niezbyt fortunne, przynajmniej osobom, które dość pobieżnie znają historię kultury w grodzie nad Motławą. Od 2014 roku, czyli od czasu inauguracji działalności Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego, autor „Hamleta” stał się zdecydowanie bliższy młodszym i starszym gdańszczanom.
Tradycja, która trwa
Skąd w Gdańsku narodziła się chęć do podtrzymywania tradycji teatrów elżbietańskich? Aby odpowiedzieć na to pytanie, należałoby cofnąć się do XVII wieku. Jak wskazują źródła historyczne, na miejscu obecnego Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego działała wówczas Szkoła Fechtunku, gdzie wędrowne trupy aktorów z Anglii prezentowały m.in. sztuki Szekspira. Była to instytucja, która w rzeczywistości stała się pierwszym teatrem publicznym w Polsce. Obiekt rozebrano w połowie XVIII wieku, a jego miejsce zajął teatr Komedienhaus, który działał przez około 150 lat, do początków XIX wieku.
Celem powstałej w 1990 roku Fundacji Theatrum Gedanense było podtrzymywanie tradycji szekspirowskich w Gdańsku, a finalnie – budowa teatru w obecnie znanym kształcie. Jakie było znaczenie tych związków historycznych? Jak można przeczytać na stronie Fundacji Theatrum Gedanense: „Teatr Gdański – wzorowany na londyńskim teatrze Fortune – powstał i działał w czasie najbardziej dynamicznego rozwoju miasta, tak więc budowa inspirowanego nim teatru, ma być z jednej strony nawiązaniem do dawnej świetności Gdańska, a z drugiej podkreśleniem współczesnych związków Polski z Europą”. Chodziło zatem o nie tylko o wymierne zaakcentowanie powiązań kulturalnych Gdańska z twórczością Szekspira, ale i o utrwalenie dziedzictwa kulturowego, które ma znaczenie w wymiarze ogólnopolskim. Patronat nad ideą odbudowy teatru elżbietańskiego w Gdańsku objął JKW Książę Walii. Przedsięwzięciu honorowo patronowali również uznani przedstawiciele polskiej i światowej kultury, tacy jak Andrzej Wajda i Sir Peter Hall. Swoje wsparcie wyraziło wielu wybitnych aktorów, m.in.: Ian McKellen, Emma Thompson, Alan Rickman, Jerzy Radziwiłowicz, Krystyna Janda czy Jerzy Stuhr. Poparcie inicjatywy Fundacji Theatrum Gedanense było zatem ogromne. Stanowiło kapitał, którego nie można było zmarnować. I nie zmarnowano.
Od idei do realizacji
Faktyczne początki współczesnego Teatru Szekspirowskiego datuje się na 2008 rok; rokrocznie są organizowane również Festiwale Szekspirowskie. Budowa imponującego gmachu – nie bez problemów – trwała ponad trzy lata. Kamień węgielny wmurowano we wrześniu 2009 roku, a rozpoczęcie budowy miało miejsce w marcu 2011 roku. Na ceremonię otwarcia trzeba było poczekać do 19 września 2014 roku. Stała się ona głośnym wydarzeniem, które relacjonowali również zagraniczni reporterzy. Uwzględniając rodzime realia, należy wspomnieć, że być to pierwszy od prawie 40 lat wybudowany od postaw w naszym kraju gmach teatru. Inwestycję, której koszty wyniósł prawie 94 mln złotych, dofinansowano z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
Przed Gdańskim Teatrem Szekspirowskim, jako samorządową placówką kulturalną, postawiono ambitne zadania długofalowe. Jego działalność w założeniach miała powinna przyczyniać się zarówno do rozwoju kulturalnego miasta, sprzyjać rozwojowi funkcji metropolitalnych, jak i zwiększać atrakcyjność turystyczną całego regionu. Chodziło w zaistnienie w przestrzeni publicznej nowej jakości teatralnej, która będzie przyciągać nie tylko mieszkańców Gdańska. Oferta kulturalna miała stać na wysokim europejskim poziomie i stanowić wzorzec dla innych ośrodków. Niejako naturalny akcent położono również na promocję twórczości Williama Szekspira. Po prawie czterech latach działalności Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego można śmiało stwierdzić, że wiele założeń zostało już osiągniętych, a inne – z pewnością doczekają się realizacji w nieodległej przyszłości.
Miejsce niezwykłe
Już od pierwszych dni, gdy Teatr Szekspirowski zaczął wyłaniać się z fundamentów i wrastać w pejzaż Głównego Miasta w Gdańsku, było wiadomo, że będzie to niezwykły gmach. Z czasem gdańszczanie mogli podziwiać monumentalną bryłę, choć niepozbawioną elegancji, projektu Renato Rizzi’ego. Charakterystyczna barwa cegły, którą porównywano do zacienienia przez Katedrę pw. Najświętszej Marii Panny, stała się jego wyróżnikiem. W miarę trwania budowy poznawaliśmy coraz więcej detali, spośród których największą uwagę zwracał otwierany w trzy minuty dach – rozwiązanie bez precedensu w polskich teatrach, a zarazem nawiązanie do tradycji elżbietańskich spektakli pod gołym niebem.
Formę nowego gdańskiego teatru doceniły również gremia międzynarodowe. W 2016 roku był on nominowany, wraz z 50 obiektami z całego świata, do przyznawanej co dwa lata prestiżowej nagrody Brick Award – dla najciekawszych budynków z cegły (kategoria: budynek użyteczności publicznej). Portal Culture.pl zaliczył Gdański Teatr Szekspirowski do 10 najpiękniejszych budynków tego typu w Polsce. W uzasadnieniu czytamy m.in.: „Włoski architekt odtworzył tu model dawnego miasta, są tu wąskie uliczki, dziedzińce i kilka zacienionych zaułków. Jasne, kamienne schody prowadzą widzów na przypominające gotyckie kościoły tarasy z ciemnej cegły, które jednocześnie są ścieżkami spacerowymi z widokiem na panoramę Gdańska”.
Teatr otwarty na wszystkich
Spędzanie czasu w teatrze często bywa kojarzone z rozrywką wysoką, zarezerwowaną dla elit. Tymczasem osią działalności Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego jest propagowanie idei teatru otwartego, gdzie każdy będzie mógł znaleźć repertuar dla siebie i poczuć się swobodnie. Takie założenie oznacza współpracę z różnymi środowiskami i widzami w zróżnicowanym wieku, do których zaliczają się również najmłodsze dzieci. Dynamika działań edukacyjnych podejmowanych przez Gdański Teatr Szekspirowski jest zbieżna z dążeniem do osiągnięcia celu, jakim jest stworzenie przyjaznej, otwartej przestrzeni teatralnej.
Spośród działań edukacyjnych Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego warto wymienić choćby zajęcia, lekcje, warsztaty (również dla najmłodszych dzieci), zajęcia dla uczniów na wszystkich etapach edukacji. Warto również zwrócić uwagę na otwartość wobec nauczycieli, studentów i ogółu środowiska akademickiego. Teatr uczestniczy też w konkursach, pracy twórczej z uczniami, organizuje artystyczne grupy szkolne, wyjazdy zagraniczne, konferencje naukowe czy Obozy Szekspirowskie. Edukacja teatralna dzieci i młodzieży jest zatem istotnym elementem działalności Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego. To samo można powiedzieć o promocji młodych artystów, wspieraniu rozwoju twórczości i talentów teatralnych. Co istotne, oferta teatru skierowana jest również do osób z całej Polski.
Rodzina na widowni
Misja Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego nie omija też całych rodzin, które mogą tutaj spędzić wspólne chwile. W jaki sposób przyciągać dzieci do tak poważnej instytucji? Na przykład przez organizowane dni otwartych, podczas których można dokładnie poznać gmach teatru, charakter pracy aktorów i osób z obsługi czy zagrać w grę terenową. Organizowane są również koncerty i spektakle dla młodszych i starszych widzów. Co jakiś czas są podejmowane innowatorskie przedsięwzięcia, które mają przyciągać całe rodziny do teatru. Interesującą propozycją był program „Mamo, tato – do teatru”. Jego istotą było zapewnienie dobrej zabawy zarówno dorosłym, jak i dzieciom; podczas gdy rodzice oglądali spektakl, dzieci uczestniczyły w warsztatach naukowych pod okiem specjalistów. Planując rodzinne popołudnie, zawsze warto sprawdzić bieżący repertuar i najnowsze akcje promocyjne Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego.
Gdański Teatr Szekspirowski
ul. Bogusławskiego 1, 80–818 Gdańsk
tel. +48 58 351 01 51
e-mail: sekretariat@teatrszekspirowski.pl
Kasy
Biuro Obsługi Widza
tel. +48 58 351 01 01
e-mail: bow@teatrszekspirowski.pl
czynne codziennie w godz. 14.00–19.00 lub do rozpoczęcia wydarzenia
www.teatrszekspirowski.pl
Tekst: Michał Mikołajczak
