Rośliny towarzyszą nam od samego początku ludzkości, wiele z nich od najdawniejszych czasów służyło jako podstawa wyżywienia, inne jako wzbogacające dietę zioła przyprawowe, kolejne były cenione ze względu na swoje właściwości lecznicze, miododajne, kosmetyczne czy ozdobne.
Zioła, które musisz koniecznie poznać!
Rośliny tradycyjnie używane w medycynie ludowej znane są jako zioła lecznicze. Zawarte w nich różnorodne witaminy, sole mineralne, olejki eteryczne i inne substancje chemiczne są również cenione w nowoczesnej medycynie. Surowce pochodzenia roślinnego można nabyć w każdym sklepie zielarskim. Pomóc może np. internetowy sklep zielarski gdzie znajdziesz niezwykle duży wybór ziół.
Polskie zioła są zazwyczaj łatwe w uprawie, wiele z nich to również rośliny ozdobne i można je znaleźć na rabatach kwiatowych. Uprawa ziół staje się coraz bardziej popularna.
Poniżej przedstawiamy niektóre z nich oraz ich zastosowanie w tradycyjnym ludowym ziołolecznictwie.
Mięta
Mięta to jedna z najbardziej popularnych roślin zielnych w Polsce. Znane są jej liczne gatunki i odmiany, wszystkie łączy zawartość w ich liściach mentolu, substancji cenionej zarówno w kuchni, cukiernictwie, kosmetyce jak i medycynie.
Tradycyjnie ziele mięty stosowane jest w przypadku dolegliwości gastrycznych związanych z niestrawnością. W ludowych przekazach możemy dowiedzieć się, że stosowana z umiarem pobudza łaknienie, wspomaga trawienie i przynosi ulgę w kolce jelitowej i innych bólach układu pokarmowego. Zawarty w niej mentol ma właściwości chłodzące, stąd popularne są herbatki i napoje orzeźwiające zawierające miętę. Zioło to stosuje się także zewnętrznie, w maściach i okładach, jako środek łagodzący w bólach migrenowych i reumatycznych, a także przy nieżycie nosa.
Rumianek pospolity
Jednym z najbardziej popularnych surowców zielarskich w Polsce jest kwiat rumianku. Ceniony jest nie tylko ze względu na swój delikatny, przyjemny smak, ale przede wszystkim ze względu na bogactwo substancji mających łagodzące działanie przeciwzapalne. Jedną z nich jest olejek eteryczny stosowany wewnętrznie przy wrzodach żołądka, zapaleniu błony śluzowej żołądka czy też zapaleniu dwunastnicy. Ponadto napar z rumianku stosowany bywa tradycyjnie w przypadku bezsenności, gdyż przypisuje się mu właściwości uspokajające i wspomagające zasypianie.
Olejek zawarty w rumianku stosowany bywa także zewnętrznie przy bólach głowy i problemach skórnych, działa także łagodząco przy zapaleniu spojówek. Rumianek bywa używany w kosmetyce jako składnik kremów oraz środków do pielęgnacji włosów.
Melisa
Melisa, podobnie jak rumianek, bywała stosowana w ludowej medycynie jako ziele nasenne, uspokajające, wspomagające w przypadku nerwic i stanów lękowych oraz obniżające ciśnienie krwi. Liście melisy zawierają kwas rozmarynowy nadający im charakterystyczny cytrusowy zapach. Substancja ta działa przeciwzapalnie, bakteriobójczo i przeciwwirusowo, chroni także przed wpływem wolnych rodników.
Melisa stanowi bazę naparów i bywa stosowana jako dodatek do sałatek, gdzie z powodzeniem zastępuje trawę cytrynową. Stosowana jest również do wyrobu likierów. Łacińska nazwa melisy sugeruje, że jest ona rośliną miododajną. Wiele kosmetyków, zwłaszcza używanych do kąpieli tonizujących oraz redukujących przetłuszczanie się skóry i włosów zawiera wyciągi z liści melisy.
Mniszek lekarski
Mniszek nierzadko traktowany jako uciążliwy chwast, to jedna z najbardziej znanych roślin zielarskich. Tradycyjna medycyna wykorzystuje niemalże każdą część tego zioła. Zawierające lecytynę kwiaty mniszka są stosowane do wyrobu łagodzących dolegliwości wątroby syropów i nalewek. Również korzeń mniszka lekarskiego bywa stosowany przy schorzeniach wątroby. Jego liście wykazują właściwości moczopędne.
Jest to także roślina miododajna, a jasny aromatyczny miód z kwiatów mniszka był ceniony w medycynie ludowej ze względu na swoje właściwości lecznicze i smakowe, stąd wiele leków i suplementów diety zawiera w swoim składzie miód. Młode liście mniszka wykorzystuje się do lekkich wiosennych sałatek.
Pokrzywa zwyczajna
Lecznicze właściwości pokrzywy wykorzystywane są w ludowej medycynie wielu krajów już od czasów starożytnych. Sok z pokrzywy zawierający m.in. żelazo i witaminy C, E i K bywa stosowany w kuracjach wzmacniających i oczyszczających. Osoby niebojące się parzących właściwości tego zioła, stosują jej liście zewnętrznie jako środek łagodzący bóle reumatyczne. Pokrzywa używana była także w dolegliwościach układu moczowego, a u mężczyzn z łagodnym przerostem prostaty stosuje się wyciągi i nalewki z korzenia tej rośliny, gdyż zawiera ona substancje lecznicze – sitosterole.
Pokrzywa jest popularnym składnikiem toników i szamponów do włosów. W hodowli zwierząt stosowana jest jako pasza, a w kuchni m.in. jako baza smacznych wiosennych zup.
Dziurawiec zwyczajny
Jednym z najczęściej stosowanych w lecznictwie ludowym ziół jest dziurawiec. Roślina ta zawiera m.in. olejek eteryczny, hiperycynę, flawonoidy, garbniki oraz witaminy A i C. Substancje te wspomagają przemianę materii i wydzielanie żółci, powszechnie uważa się, że dziurawiec działa rozkurczowo na mięśnie gładkie żołądka. Dziurawiec tradycyjnie stosowano jako naturalny środek łagodzący stany depresyjne.
Stosując zioła lecznicze należy wziąć pod uwagę to, że korzystanie z nich niekiedy niesie ze sobą niepożądane skutki uboczne. Nadmierne spożycie produktów wytwarzanych z ziela dziurawca przy jednoczesnej ekspozycji na słońce może spowodować trwałe przebarwienia skóry.
Skrzyp
Kolejnym ziołem często traktowanym jako chwast jest skrzyp. Jest on bogatym źródłem krzemionki w łatwo przyswajalnej postaci. Działa ona korzystnie na stan skóry, błon śluzowych, paznokci i włosów. Wyciągi ze skrzypu, ze względu na właściwości poprawiające elastyczność skóry stosowane są m.in. do produkcji leków i suplementów diety dla seniorów.
Ziele skrzypu bywa także stosowane w tradycyjnym ziołolecznictwie jako środek łagodzący objawy kamicy nerkowej i zapalenia dróg moczowych, a także w dolegliwościach układu krwionośnego jak anemia i miażdżyca. Zewnętrznie skrzypu używa się w różnego rodzaju schorzeniach skóry, m.in. związanych z wypadaniem włosów.
Szałwia lekarska
Szałwia lekarska zawiera liczne składniki chemiczne znane ze swoich leczniczych właściwości. Należą do nich m.in. kwasy organiczne, witaminy A, B1 i PP oraz garbniki. Napar z szałwii stosowany jest przy nadmiernej potliwości. Liczne kosmetyki do płukania jamy ustnej wytwarzane są na bazie szałwii, gdyż ma ona silne właściwości odkażające i zapobiegające odkładaniu się kamienia nazębnego. Stosowana bywa także zewnętrznie jako składnik szamponów przeciwłupieżowych.
Krwawnik
Jednym z najczęściej używanych w ludowym lecznictwie ziół jest krwawnik. Jego cenne właściwości rozkurczowe sprawiają, że jest popularnym ziołem wspomagającym w zaburzeniach pracy żołądka, ale także w dolegliwościach kobiecych. Inną zaletą krwawniku jest to, że poprawia metabolizm. Bywa także stosowany w maseczkach i tonikach dla cery tłustej ze skłonnością do trądziku.
Rozmaryn
Wiele osób uprawiających własne zioła chętnie sadzi rozmaryn. Jest to nie tylko roślina przyprawowa używana m.in. do aromatyzowania mięs, ale także tradycyjnie znana ze swoich właściwości leczniczych. Zawarty w nim kwas rozmarynowy oraz liczne olejki eteryczne sprawiają, że może być stosowany jako zioło żółciopędne, przeciwanemiczne oraz łagodzące bóle mięśniowe i reumatyczne. Nalewka z rozmarynu stosowana bywa także na porost włosów i jako środek łagodzący łojotok.
Bazylia pospolita
Bazylia, podobnie jak rozmaryn reprezentuje zioła popularne w kuchni. Jest to łatwa w uprawie roślina jednoroczna. Jej specyficzny smak sprawia, że liście bazylii doskonale komponują się z pomidorami i serami, zwłaszcza z mozzarellą. W zielarstwie ceniona jest jako roślina, która poprawia trawienie.
Podsumowanie
Zioła od wieków są ważną częścią polskiej tradycji kulinarnej, medycyny ludowej oraz naturalnych metod pielęgnacji. Polska ma bogatą różnorodność ziół, które są popularne i szeroko stosowane w kraju. Teraz już wiesz, jakie zioła są najpopularniejsze w Polsce.
