Refluks żołądkowo-przełykowy to nieprzyjemne schorzenie, występujące nie tylko u dorosłych, ale także i u dzieci, w tym tych najmniejszych. Oczywiście nie każdy epizod ulewania pokarmu świadczy o chorobie refluksowej – spójrzmy, jakie są objawy tej choroby u niemowląt i jak im zaradzić.
„Zwykłe” ulewanie czy choroba refluksowa?
Ulewanie u noworodków i niemowląt jest zwykle zjawiskiem naturalnym, związanym z procesem dojrzewania układu pokarmowego. Ulewanie, czyli refluks u niemowląt, polega na cofaniu się treści pokarmowej z żołądka z powrotem do przełyku. U malutkich dzieci jest zjawiskiem występującym często – to rezultat niewystarczającego wykształcenia się mechanizmów antyrefluksowych, czyli niedostatecznej długości odcinka podprzeponowego przełyku, zbyt łagodnego kąta między wpustem do żołądka a przełykiem, czy po prostu obniżonej podatności żołądka na przyjmowanie pokarmu.
Refluks fizjologiczny występuje u 50–85% zdrowych noworodków i niemowląt. Objawy te ustępują najczęściej samoczynnie, między 6. a 24. miesiącem życia (zwykle do ukończenia 12 miesięcy). Nie wpływają na prawidłowe przybieranie na wadze, nie prowadzą też do innych schorzeń. Jednak gdy ulewanie występuje często, a towarzyszą mu dodatkowo inne niepokojące objawy, jest to powód do wizyty u lekarza, który może stwierdzić chorobę refluksową przełyku. Jest to stan wymagający interwencji – na szczęście zwykle wystarczy modyfikacja diety dziecka. Zresztą również „zwykłemu” ulewaniu można zarazić poprzez zmiany dietetyczne.
Objawy choroby refluksowej u dziecka
Chorobę refluksową powinien zdiagnozować u dziecka lekarz pediatra – zwłaszcza, że jej symptomy mogą być mylące. Skłonić powinny jednak rodziców do wizyty z dzieckiem u lekarza. Do typowych objawów choroby refluksowej u niemowląt należą:
– częste, nawracające regurgitacje (cofanie się treści pokarmowej z żołądka do gardła), towarzyszyć im może zgaga wywołana podrażnieniem przełyku przez kwaśną treść;
– nawracające wymioty;
– niedostateczny przyrost masy ciała;
– zaburzenia połykania (dysfagia);
– niechęć do jedzenia, drażliwość w trakcie karmienia, odginanie głowy;
– krztuszenie się;
– niespokojny sen;
– często kaszel, świszczący oddech, chrypka1.
Choroba refluksowa przełyku prowadzić może do nawracających stanów zapalnych ucha środkowego, zapalenia płuc, zapalenia przełyku, próchnicy zębów, bezdechu, astmy. Warto jak najszybciej zareagować, aby uchronić dziecko przed tymi przykrymi konsekwencjami.
Jak karmić dziecko cierpiące na refluks?
Na refluks u niemowlaka istnieją rozmaite środki zaradcze, których dobór zależy od nasilenia dolegliwości, wieku dziecka oraz wskazań lekarza pediatry. Do podstawowych środków zaradczych należą unikanie przekarmiania noworodka czy niemowlęcia oraz zagęszczanie podawanego pokarmu, ale trudniej mu było wydostać się z powrotem z żołądka.
Jeśli dziecko jest karmione piersią, co jest zalecane przez Światową Organizację Zdrowia minimum do ukończenia przez nie 6. miesiąca życia, rekomenduje się kontynuowanie tego sposobu karmienia i stosowanie zagęstnika zgodnie ze wskazaniami lekarza. Zagęstnik może być podany dziecku przed karmieniem lub w jego trakcie, bądź też bezpośrednio do odciągniętego pokarmu. Do zagęszczania mleka matki nie zaleca się wykorzystywania płatków ryżowych, jako że mleko kobiece zawiera rozkładające węglowodany enzymy – amylazy2.
W przypadku dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym, dobrym rozwiązaniem jest mleko antyrefluksowe dla niemowląt. Mieszanki te zostały przygotowane z myślą o dzieciach z tendencją do ulewania, mogą być także pomocne w przypadku bardziej zaawansowanej postaci problemu. Mieszanki te oznaczone są symbolem AR („anti regurgitation”). Po przygotowaniu, mleko w butelce ma postać płynną, natomiast w żołądku dziecka zagęszcza się, dzięki czemu nieprzyjemne dla dziecka epizody ulewania są rzadsze, natomiast gdy już wystąpią, maluch będzie tracił mniej pokarmu niż do tej pory. Substancjami zagęszczającymi mleko modyfikowane mogą być np. skrobia ryżowa, jak w przypadku mieszanki Enfamil Premium, zalecane maluchom po 6. miesiącu życia, lub inne bezpieczne składniki, np. mączka chleba świętojańskiego.
Inną metodą, którą może zalecić lekarz po stwierdzeniu wystąpienia alergii na białko mleka krowiego jest karmienie dziecka mlekiem zawierającym hydrolizowane białko mleka krowiego – czyli wprowadzenie diety hipoalergicznej. Istnieją dowody potwierdzające skuteczność takiej diety, a ponadto może być ona przydatna do rozróżniania choroby refluksowej i alergii pokarmowej. W przypadku niemowląt karmionych piersią zalecane jest natomiast wyeliminowanie z diety matki wszystkich źródeł białka mleka krowiego3.
Dodatkowe zalecenia, które pomogą złagodzić objawy refluksu u niemowlęcia to:
– częstsze karmienie przy jednoczesnym zmniejszeniu objętości posiłków,
– unikanie jakiegokolwiek narażenia dziecka na wdychanie dymu tytoniowego, który obniża napięcie dolnego zwieracza przełyku i nasila objawy refluksu,
– u niektórych dzieci pomaga utrzymywanie dziecka w pozycji pionowej po karmieniu, aż do czasu odbicia się połkniętego powietrza,
– u niemowląt, których dieta jest już wzbogacana o inne niż mleko pokarmy – zastąpienie soków owocowych musami i przecierami, zagęszczanie kaszek skrobią lub mączką chleba świętojańskiego, wybieranie produktów o niskiej zawartości tłuszczu, częste sięganie po takie warzywa jak marchew, ziemniaki, buraki, a także po zioła (koperek, bazylia, szałwia).
W przypadku małych dzieci (powyżej 1. roku życia), podstawą leczenia rozpoznanej choroby refluksowej jest odpowiednia dieta oraz związana z nią redukcja masy ciała w przypadku dzieci z nadwagą i otyłych. Redukcja masy ciała przeprowadzana jest pod okiem specjalisty. Ponadto zaleca się unikanie produktów zawierających cukier czy syrop glukozowo-fruktozowy, produktów tłustych, wysoko przetworzonych, wprowadzenie większej liczby mniejszych objętościowo posiłków, możliwie regularnych4.
Enfamil A.R. 1 (do stosowania od urodzenia) i 2 (zalecany po 6. miesiącu życia, dietetyczny środek spożywczy specjalnego przeznaczenia medycznego. Stosowanie produktu jedynie po zasięgnięciu opinii niezależnych osób posiadających kwalifikacje w dziedzinie medycyny, żywienia lub farmacji bądź też innych specjalistów zajmujących się opieką nad matkami i dziećmi. Karmienie piersią jest najlepszym sposobem żywienia niemowląt. Karmienie sztuczne powinno następować w przypadku, gdy karmienie piersią jest niemożliwe lub utrudnione.
Bibliografia:
Refluks u dzieci i niemowląt – objawy oraz dieta, https://bonavita.pl/refluks-u-dzieci-i-niemowlat-objawy-oraz-dieta
Stróżyk A., Refluks żołądkowo-przełykowy u dzieci i niemowląt – objawy i leczenie, https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/refluks-zoladkowo-przelykowy-u-dzieci-i-niemowlat-objawy-i-leczenie,6490,n,192
Wasiluk J., Dieta dla dzieci cierpiących na refluks, https://parenting.pl/dieta-dla-dzieci-cierpiacych-na-refluks
Aby osiągnąć najlepsze efekty należy dbać o zdrową dietę w czasie ciąży i po urodzeniu dziecka. Nie należy decydować się na nieuzasadnione dokarmianie. Karmienie butelką może powodować osłabienie laktacji. Karmienie piersią jest najwłaściwszym i najtańszym sposobem żywienia niemowląt. Karmienie piersią jest najlepszym sposobem żywienia i zapewnia najwięcej korzyści Twojemu dziecku.
Stróżyk A., Refluks żołądkowo-przełykowy u dzieci i niemowląt – objawy i leczenie, https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/refluks-zoladkowo-przelykowy-u-dzieci-i-niemowlat-objawy-i-leczenie,6490,n,192
Stróżyk A., Refluks żołądkowo-przełykowy u dzieci i niemowląt – objawy i leczenie, https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/refluks-zoladkowo-przelykowy-u-dzieci-i-niemowlat-objawy-i-leczenie,6490,n,192
Refluks u dzieci i niemowląt – objawy oraz dieta, https://bonavita.pl/refluks-u-dzieci-i-niemowlat-objawy-oraz-dieta
Wasiluk J., Dieta dla dzieci cierpiących na refluks, https://parenting.pl/dieta-dla-dzieci-cierpiacych-na-refluks
