W wakacje 2016 roku po raz pierwszy usłyszeliśmy o planach likwidacji otwartych funduszy emerytalnych (OFE). Po 3 latach ciszy temat powrócił. Obecnie projekt ustawy dotyczący pożegnania z OFE jest na etapie konsultacji społecznych. Niezależnie od tego, jaki będzie wynik wyborów, partia rządząca będzie potrzebowała pieniędzy na spełnienie chociaż części obietnic wyborczych. W związku z tym prawdopodobnie już w styczniu przyszłego roku będziemy musieli podjąć ważną decyzję – czy środki z likwidowanych OFE mają zostać przesłane na nasz rachunek w ZUS, czy na nowo otwierane indywidualne konta emerytalne (IKE).
Sprawa jest niezwykle istotna, ponieważ dotyczy niemal 16 milionów Polaków i kwoty ponad 160 miliardów złotych (dane na 30.06.2019). Jak łatwo policzyć, przeciętna wartość indywidualnego rachunku OFE to ok. 10.000 złotych, więc warto poświęcić chwilę, aby podjąć właściwą decyzję, bo jest ona nieodwracalna.
DWIE MOŻLIWOŚCI
Nie ma jednej, uniwersalnej odpowiedzi na pytanie, co mam wybrać – ZUS czy IKE. Przede wszystkim musimy odpowiedzieć sobie na kilka ważnych kwestii dotyczących różnic pomiędzy ZUS i IKE. Wskazuję te najważniejsze, którymi ja się kierowałem przy podjęciu tej decyzji (na dzisiejszy stan wiedzy i dzisiejszą wersję ustawy).
TRANSFER ŚRODKÓW
Środki zostaną automatycznie skierowane na nowo otwarte rachunki IKE (nie będziemy musieli w związku z tym wykonywać żadnych czynności) w Towarzystwie Funduszy Inwestycyjnych (TFI), które powstaną wskutek przekształcenia Powszechnych Towarzystw Emerytalnych (PTE). Od transferu zostanie pobrana opłata w wysokości 15% (w dwóch ratach po 7,5% w 2020 i 2021 roku). Jeśli jednak zdecydujemy, aby nasze oszczędności trafiły do ZUS, wpłynie tam 100% aktualnego salda naszego rachunku w OFE. Dla przeciwwagi musimy pamiętać, iż środki z ZUS, które będą wypłacane w formie comiesięcznej emerytury, zostaną opodatkowane. Środki z IKE zaś nie będą podlegały ani podatkowi dochodowemu ani podatkowi od zysków kapitałowych. WYNIK: REMIS.
DZIEDZICZENIE
Zamysłem ustawy jest oddanie Polakom zgromadzonych przez nich pieniędzy w OFE. Zgodnie z poprzednimi wyrokami sądów oraz orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego środki zgromadzone w OFE są publiczne. W związku z tym po przeniesieniu środków do ZUS w dalszym ciągu tak będzie i nie będą one podlegały dziedziczeniu. W przypadku wyboru IKE środki tam przeniesione staną się naszą własnością – w związku z tym będą podlegały dziedziczeniu. WYNIK: WYGRANA IKE.
WARTOŚĆ TWOJEGO KONTA
Środki na Twoim koncie ZUS w praktyce nie są inwestowane – są księgowym zapisem. Co roku podlegają waloryzacji, która przykładowo w ubiegłym roku wyniosła aż 9,20%. Warto zauważyć, że waloryzacja nigdy nie może być ujemna, więc wartość zapisu na Twoim koncie ZUS musi stale rosnąć. Aktywa na kontach IKE będą inwestowane (głównie w polskie akcje notowane na GPW), co wiąże się z ryzykiem inwestycyjnym. Przykładowo średni wynik OFE za 2018 rok, który był bardzo trudny dla polskiej giełdy, to prawie 10% straty. Oczywiście w przypadku hossy na giełdzie wynik wypracowany przez zarządzających IKE powinien być znacznie lepszy niż waloryzacja konta ZUS. WYNIK: WYGRANA ZUS.
CZAS WYPŁATY
Wypłata emerytury z ZUS jest dożywotnia. Jeśli dożyjemy życzeniowych 100 lat, to tak długo ZUS będzie nam przelewał emeryturę. Zapis jest wirtualny i kończy się dopiero z chwilą naszej śmierci. Inaczej wygląda sytuacja w przypadku IKE – tu ilość środków jest ściśle określona. Po ukończeniu 60 roku życia możemy z niej skorzystać w formie jednorazowej wypłaty lub wypłat ratalnych. Zależnie od uzbieranej sumy oraz sumy wypłat może się okazać, że aktywa skończą się np. w 10 roku „dopłat” do tradycyjnej emerytury. WYNIK: WYGRANA ZUS.
PRZYSZŁA KONDYCJA ZUS, SYSTEMU EMERYTUR I DECYZJE POLITYCZNE
No cóż, nie wiemy, co wydarzy się w przyszłości i jakie jeszcze zmiany dotkną system emerytalny. Wybór ZUS naraża nas na takie potencjalne problemy, zaś wybór IKE całkowicie odcina te środki od przyszłych zmian systemu emerytur. WYNIK: WYGRANA IKE.
No i wyszło to, czego najbardziej nie lubimy – remis. Ale przecież każdy może inaczej odpowiedzieć na powyższe pytania. Możemy też nadać powyższym kwestiom większą lub mniejszą wartość, kierując się np. przewidywaną długością swojego życia i wypłatą dożywotnią, lub na odwrót – kiedy ważne będzie dziedziczenie. Ja już wyboru dokonałem. Trzymam kciuki za Was i wybór dostosowany do Waszej sytuacji.
