Na pomoc! Mam w domu geniusza!

Dla każdego rodzica jego dziecko jest genialne. Przypomnijcie sobie, jak cieszyliście się, kiedy nauczyło się przewracać na bok, stawiało pierwsze kroki i w końcu padły wyczekiwane słowa. Patrzycie na swoją pociechę i wiecie, że trzymacie na rękach cud. Jak wspierać dziecko, aby od początku wyrosło na geniusza? Jak stymulować jego rozwój w kontekście talentów i uzdolnień?

ZDOLNOŚĆ

Co jest praktycznym odzwierciedleniem pojęcia „zdolność”? Zdolne dziecko sprawniej niż rówieśnicy wykonuje zadane czynności w określonym czasie; osiąga jakościowo lepsze wyniki; popełnia mniej błędów bądź nie robi ich wcale. Chęć do działania i odkrywania pochodzi z wewnątrz, a stymulacja płynąca z otoczenia nie jest czynnikiem determinującym osiągnięcia.

Współczesne teorie dotyczące inteligencji i zdolności porzuciły podejście, które łączyło zdolność z wysokimi wynikami testów na inteligencję. Takim tropem poszedł między innymi Gardner tworząc teorię inteligencji wielorakich, czy Sternberg konstruując inteligencję sprzyjającą powodzeniu. Sednem tych koncepcji jest spojrzenie na zdolność jako sumę wielu czynników, które wchodzą ze sobą w interakcje i zależności. Mowa tu między innymi o: kompetencjach interpersonalnych (np. reagowanie na nastroje, motywacje i pragnienia innych ludzi), intrapersonalnych (dostęp do własnych uczuć, umiejętność ich rozróżniania, znajomość własnych mocnych i słabych stron), o umiejętności kontrolowania ruchów własnego ciała i zręczności, wrażliwości na rytmy, dźwięki, znaczenie słów, różne funkcje języka.

Badacze porozumieli się na płaszczyźnie edukacji osób zdolnych. Ich zdaniem powinna ona obejmować trzy kierunki. Ważne są oczywiście cechy osobowości, sposób w jaki dana osoba przyswaja wiedzę, a także sfera emocjonalna. Niezwykle ważna jest rola osób znaczących (np. rodziców) oraz instytucji, które mogą wspierać zdolne dziecko. Trzeci element dotyczy roli rówieśników i środowiska, w którym rozwija się dziecko. Jest to niezwykle ważny komponent, który niestety często bywa zaniedbywany. Tak więc, Drodzy Rodzice, nie zapomnijcie wysłać swojego geniusza na podwórko!

ODKRYĆ I WSPIERAĆ GENIUSZA

Jakie cechy powinny nam podpowiedzieć, że oto w domu rośnie nam mały geniusz? Na pewno wczesne nauczenie się mówienia, pisania i czytania, lepsza pamięć w porównaniu z rówieśnikami, duża ciekawość świata i chęć do spędzania czasu z dorosłymi, z którymi może dyskutować na nurtujące go problemy. Także zaawansowane słownictwo, nietuzinkowe podejście do interesujących go zagadnień, duża samodzielność w zdobywaniu wiedzy i wyciąganiu wniosków. Dla większości rodziców takie cechy brzmią jak realizacja marzeń. Już oczyma wyobraźni widzą swoją pociechę jako absolwenta Harwardu lub innej prestiżowej uczelni. Zdolne dzieci może cechować jednak także perfekcjonizm, wysokie wymagania wobec siebie, skłonność do rywalizacji. Są to duże czynniki ryzyka dla dopiero kształtującej się osobowości dziecka. Zbyt duża presja, chęć sprawienia przyjemności rodzicom, pogoń za wynikami mogą negatywnie wpłynąć na poczucie własnej wartości czy kompetencje społeczne. Dziecko może nabrać przekonania, że znaczy tyle, ile jego sukcesy.

Jak możemy wspierać dziecko? Największe rezultaty w rozwoju intelektualnym dziecka osiągamy wtedy, kiedy angażujemy do pracy obie półkule mózgowe. Zwykło się uważać, że lewa półkula jest „rozważna”, a prawa „romantyczna”. Lewa półkula odpowiedzialna jest za analizę danych, mówienie i rozumienie mowy, obliczenia matematyczne. Prawa półkula odpowiada przede wszystkim za kreatywność, wyobraźnię przestrzenną, zdolności muzyczne, artystyczne oraz syntezę danych. Niezwykle ważne jest stymulowanie prawej półkuli, której działanie jest zaniedbywane w procesie edukacji szkolnej.

Pewnie zastanawiacie się, co Wy jako rodzice możecie zrobić, aby wzmocnić zasoby intelektualne Waszej genialnej pociechy. Wyprzedzając Wasze obawy: dacie radę to zrobić bez większych trudności. Warto zacząć od zmiany pewnych rodzicielskich przyzwyczajeń. Nie wyręczajmy dzieci w drobnych czynnościach samoobsługowych, bo właśnie wtedy ćwiczą małą i dużą motorykę. Dbajmy o rozwój funkcji językowych dziecka. Podpowiadajmy, a nie odpowiadajmy, co może powiedzieć nasza pociecha w określonej sytuacji społecznej. Budujmy zaplecze pytań otwartych, takich jak: co o tym sądzisz, jak mógłbyś to ulepszyć, co by było gdyby? Zachęcajmy do wypowiadania własnych opinii, nie krytykujmy ich. Dopytujmy, odwołujmy się do wspomnień, wzmacniając pamięć. Wspierając funkcje językowe można zagrać z dzieckiem w gry typu the story cubes bądź ściągnąć bezpłatnie na tablet historyjki obrazkowe, przy okazji ćwicząc myślenie przyczynowo-skutkowe. Aby usprawnić funkcje przestrzenne, warto wyposażyć się w różnego rodzaju klocki. Stymulująca jest na przykład gra Jenga Tetris. Dużo pozytywnych emocji dostarczą wszelkie gry wymagające spostrzegawczości, dostrzegania szczegółów bądź łączenia w całość poszczególnych elementów. Polecamy gry typu: double, bystre oczko, fruit salad.

Rola aktywności fizycznej jest wyjątkowo niedoceniana w procesie wzmacniania funkcji intelektualnych. Zachęcajmy nasze dzieci do aktywności takich jak: deskorolka, szczudła, hulajnoga, jazda na rowerze, a także żonglerka.

To my, dorośli, jesteśmy przestrzenią stymulującą rozwój dziecka, intensywnie wpływającą na jego procesy uczenia się. Poznawanie jest dla dziecka naturalną aktywnością intelektualną, więc dbajmy o to, żeby była przyjemna. Zachęcajmy, chwalmy, wspierajmy, towarzyszmy w rozwoju intelektualnym, poznawczym i społecznym naszego dziecka. Geniusz gwarantowany!

Interpretacja wartości IQ*

*Źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Iloraz_inteligencji

Ciekawostki:

1. Zdaniem Malcolma Gladwella, aby Wasze dzieci osiągnęły poziom biegłości odpowiadający klasie światowej w dowolnej dziedzinie, należy zaliczyć 10 tysięcy godzin ćwiczeń.
2. Zostanie członkiem MENSY jest możliwe dla osób, które w testach inteligencji przekroczą 148 punktów.
3. Wraz z transformacją ustrojową w Polsce swój oddział utworzyła MENSA Polska. Każdy może przejść test na inteligencję, warunek jest jeden: ukończony 10 rok życia.
4. Osoby zdolne często mają brzydki charakter pisma, ponieważ ręka nie nadąża za myślami.
5. Rekord Guinnessa dla osoby z najwyższym ilorazem inteligencji należy do Marylin von Savant. W wieku 10 lat uzyskała w teście na IQ wynik równy 228.
6. Dziecko w wieku od narodzin do 5 lat przetwarza informacje tak szybko, że odpowiada to inteligencji równej 500 IQ.

Źródła:

1. www.mensa.org.pl

2. Ośrodek Rozwoju Edukacji, Międzynarodowa konferencja Systemowe strategie kształcenia uczniów zdolnych drogą ku edukacji przyszłości, Warszawa 2012

3. T. Tomaszewski (red.), Psychologia, Warszawa 1977

   Tekst: Iwona Woźniewska i Katarzyna Partyka