Od stycznia 2025 roku obowiązują nowe zasady dotyczące składki zdrowotnej. Zmiany wprowadzone przez Polski Ład wpływają na sposób wyliczania składki, terminy jej opłacania oraz zakres obowiązków po stronie przedsiębiorców. Warto przeanalizować aktualne reguły, bo dotyczą one zarówno osób prowadzących jednoosobową działalność, jak i wspólników spółek.
Z czego wynika wysokość składki zdrowotnej?
Od 2025 roku sposób obliczania składki zdrowotnej zależy od formy opodatkowania. Inne zasady obowiązują osoby rozliczające się według skali podatkowej, inne przedsiębiorców na ryczałcie, a jeszcze inne tych, którzy wybrali podatek liniowy lub kartę podatkową.
Wspólne jest jedno: składka zdrowotna dla przedsiębiorców od 2025 musi być opłacana co miesiąc, a jej wartość nie może być niższa niż wyznaczone minimum. W tym roku to około 380 zł, przy założeniu, że płaca minimalna wynosi 4000 zł brutto.
Podatek liniowy, ryczałt, karta – jak różni się składka?
- Podatek liniowy (19%) – składka wynosi 9% od dochodu. Jeśli dochód jest niski, nadal obowiązuje kwota minimalna. Można odliczyć część składki od podstawy opodatkowania.
- Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych – składka ma formę stałej stawki zależnej od przedziału przychodów. Nie ma możliwości odliczenia jej od podatku.
- Karta podatkowa – składka ustalana przez państwo, niezależna od przychodów. Płacona w stałej wysokości co miesiąc.
Kiedy nie trzeba płacić składki?
Nie każdy przedsiębiorca ma obowiązek opłacania składki zdrowotnej w każdym miesiącu prowadzenia działalności. Jeśli działalność gospodarcza została zawieszona na co najmniej jeden pełny miesiąc kalendarzowy i prawidłowo zgłoszona do ZUS, składka zdrowotna za ten okres nie jest naliczana. Wznowienie działalności powoduje automatyczny powrót do obowiązku opłacania składek od pierwszego dnia aktywności.
Inną sytuacją, w której można być zwolnionym z opłacania składki zdrowotnej z tytułu działalności, jest tzw. zbieg tytułów do ubezpieczenia. Dotyczy to osób, które prowadzą działalność gospodarczą i jednocześnie są zatrudnione na umowie o pracę z wynagrodzeniem co najmniej równym płacy minimalnej. W takiej sytuacji składka zdrowotna może być opłacana wyłącznie z umowy o pracę, a z działalności już nie.
Dodatkowe obowiązki i roczne rozliczenie
Nowe przepisy wiążą się z dodatkowymi obowiązkami administracyjnymi. Przedsiębiorcy co miesiąc muszą składać deklarację ZUS DRA, w której wykazują podstawę wymiaru składki zdrowotnej oraz jej wysokość. Składkę należy opłacić najpóźniej do 20. dnia miesiąca za miesiąc poprzedni. Opóźnienia mogą skutkować odsetkami lub zaległością wobec ZUS.
Pod koniec roku konieczne jest również rozliczenie składki zdrowotnej w skali rocznej. Jeśli przedsiębiorca opłacił w ciągu roku składki wyższe, niż wynika to z końcowego wyniku finansowego, może wystąpić o ich zwrot. W przeciwnym przypadku – gdy składka została zaniżona – należy dopłacić brakującą kwotę w ustawowym terminie.
Trzeba też uważać na sytuacje niestandardowe, takie jak sprzedaż środków trwałych (np. samochodu lub sprzętu firmowego). Jeśli taki przychód zostanie zakwalifikowany jako przychód z działalności gospodarczej, będzie miał wpływ na podstawę naliczania składki zdrowotnej, a tym samym zwiększy jej wysokość w danym miesiącu.
Co czeka przedsiębiorców w 2026 roku?
Zapowiadane zmiany na 2026 rok mają na celu dalsze uporządkowanie zasad rozliczania składki zdrowotnej. Ministerstwo Finansów planuje, aby dla wszystkich form opodatkowania – skali podatkowej, podatku liniowego, ryczałtu i karty – obowiązywała jedna zasada: składka w wysokości 9% naliczana od 75% minimalnego wynagrodzenia.
Nowe rozwiązanie ma uprościć wyliczenia i zapewnić większą spójność pomiędzy różnymi grupami przedsiębiorców. W praktyce oznacza to m.in., że osoby o niskich dochodach nie będą musiały przedstawiać dokładnych rozliczeń, a składka zdrowotna będzie miała ustaloną podstawę.
W przypadku pracowników i emerytów nie planuje się zmiany samej stawki – pozostanie ona na poziomie 9%. Zmienić się może jednak podstawa wymiaru, jeśli wzrośnie przeciętne wynagrodzenie w gospodarce. To z kolei może wpłynąć na wysokość składek płaconych przez pracodawców i emerytów.
