Jak poradzić sobie z problemem otyłości w szkole?
Problem nadwagi i otyłości dotyczy praktycznie wszystkich cywilizowanych krajów, w tym również Polski. Otyłość została uznana za chorobę cywilizacyjną, stanowiąc poważne zagrożenie dla współczesnych społeczeństw. Szczególnie niebezpieczna, choć często bagatelizowana przez rodziców, jest nadwaga i otyłość u dzieci. Poza tym to nie tylko zagadnienie zdrowotne, ale i społeczne.
We współczesnej kulturze popularnej dominuje moda na zdrowie. Gwiazdy małego i dużego ekranu najczęściej są szczupłe, preferują zdrowy styl życia i zatrudniają osobistych trenerów, który mają dbać o ich kondycję. Szczególne znaczenie przypisuje się optymalizacji diety i uprawianiu sportu. Również lekarze od wielu lat wskazują, że nadwaga i otyłość mogą prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych. Spośród nich najczęściej wymienia się schorzenia układu oddechowego, problemy endokrynologiczne, ortopedyczne czy sercowo-naczyniowe. Otyłość jest też jednym z czynników ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2.
Nie ulega wątpliwości, że nadwaga i otyłość stanowią poważne zagrożenie, którego nie wolno lekceważyć w każdym wieku. Jednak nie wszyscy rodzice zauważają ten problem w odniesieniu do swoich dzieci. Często nadmierny apetyt u dziecka jest wręcz postrzegany w kategoriach korzystnego zjawiska, które należy podtrzymywać. Niezdrowy tryb życia staje się, niestety, domeną coraz młodszych osób. Brak aktywności ruchowej, siedzący tryb życia czy nieprawidłowa dieta sprawiają, że nadmierny przyrost masy ciała dotyczy również i dzieci. Niewłaściwe nawyki żywieniowe w młodym wieku (np. nadmierne spożywanie czerwonego mięsa, słodyczy czy potraw typu fast-food) mogą rzutować na kształtowanie się preferencji kulinarnych w dorosłym życiu. Niekiedy bardzo trudno jest wyeliminować później takie błędy.
Nadwaga i otyłość w szkole mogą być przyczyną nie tylko problemów typowo zdrowotnych, ale i emocjonalnych. Otyłe dziecko bywa stygmatyzowane przez rówieśników. Z reguły gorzej radzi sobie w zajęciach wymagających aktywności fizycznej. Bywa, że nadmierna masa ciała jest przyczyną wielu kompleksów, które negatywnie wpływają na rozwój emocjonalny dziecka i jego integrację z rówieśnikami. Tutaj ważną rolę do odegrania mają zarówno nauczyciele, jak i rodzice. Dzieci należy uświadamiać, że nadwaga nie jest żadnym powodem do wstydu, ale problemem, z którym należy sobie radzić. Otyłość nie może być przyczyną jakiejkolwiek dyskryminacji – z tym zjawiskiem należy bezwzględnie walczyć. Istotna jest współpraca na linii nauczyciele–rodzice. Ważne również, aby pedagodzy zwracali uwagę na wszelkie niepokojące zjawiska. Niekiedy drobne z pozoru żarty na temat otyłości kolegi lub koleżanki z klasy mogą być odbierane w oczach dziecka jako uciążliwe i poniżające. Gdy docinki stają się uporczywym nękaniem, nie wolno bagatelizować tej sytuacji, choć niektórzy rodzice mogą po prostu przeoczyć ten moment. Dlatego ważna jest codzienna i szczera rozmowa z dzieckiem. Jeśli zamyka się ono w sobie, a pójście do szkoły staje się dla niego coraz większym problemem (np. symuluje choroby), należy reagować z całą stanowczością. Warto porozmawiać z wychowawcą, pozostałymi nauczycielami, pedagogiem szkolnym lub rodzicami innych dzieci i uczulić ich na zaistniały problem.
Nie każdy rodzaj otyłości musi wynikać z niewłaściwego trybu życia lub stosowania nieprawidłowej diety. Niekiedy przyczyną są problemy metaboliczne, hormonalne lub genetyczne. W takich przypadkach rodzice koniecznie powinni uwzględnić konsultacje ze specjalistą, pełną diagnostykę, a być może również wdrożenie długotrwałego leczenia. W gdańskim Uniwersyteckim Centrum Klinicznym (ul. Dębinki 7) funkcjonuje Poradnia Chorób Metabolicznych Dzieci, gdzie można znaleźć niezbędną pomoc. Ważne jest również wsparcie ze strony nauczycieli, którzy powinni być świadomi, że otyłość jest chorobą, a nie wynikiem zaniedbań. Istotne, by dziecko czynnie uczestniczyło we wszystkich zajęciach ruchowych. Nauczyciele wychowania fizycznego powinni dokładać starań, by zachęcać takich uczniów do czynnego udziału w zajęciach. Wysiłek fizyczny w wieku rozwoju jest bardzo ważny, a w przypadku dzieci z nadwagą lub otyłością – ma również znaczenie terapeutyczne.
