W dzisiejszym dynamicznym świecie pełnym wyzwań i szybkiego tempa życia coraz więcej osób poszukuje naturalnych sposobów radzenia sobie ze stresem i utrzymania zdrowej równowagi. Adaptogeny, substancje pochodzenia naturalnego, które pomagają organizmowi radzić sobie ze stresem i przywracać naturalną równowagę, zyskują coraz większą popularność. W
Wykorzystywane od dawna w tradycyjnej medycynie chińskiej, dzisiaj ich właściwości z powodzeniem wykorzystuje współczesna fitoterapia. Adaptogeny działają we współpracy z osią podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA), kontrolując uwalnianie hormonów stresu i wspomagając utrzymanie odpowiedniego poziomu kortyzolu i energii życiowej. W tym artykule przedstawimy najczęściej spotykane i popularne adaptogeny, omawiając ich właściwości oraz korzyści dla organizmu. Dowiemy się, jak te naturalne substancje mogą wspomóc nasze ciało w codziennej walce ze stresem i utrzymaniu zdrowej równowagi, analizując jednocześnie mechanizmy ich działania.
Żeń-Szeń Koreański
Panax Ginseng – najbardziej znany korzeń wśród adaptogenów, nazywany ziołem długowieczności, wspomagający odporność na stres i wydajność pamięciową. Jego związki aktywne zwane ginsenozydami, wykazują właściwości antyoksydacyjne, przeciwzapalne, wspomagające wydolność fizyczną, sprawność seksualną, odporność na stres i łagodzenie zmęczenia. W pracach naukowych opisuje się dodatkowo właściwości immunomodulacyjne związków saponin zawartych w żeń-szeniu, właściwości hipotensyjne (obniżające ciśnienie w odpowiednich dawkach), oraz wspomagające utrzymanie prawidłowego poziomu cholesterolu i regulujące poziom glukozy we krwi.
Różeniec Górski
Znany jako Rhodiola – zawierający ponad 140 substancji aktywnych, arktyczny korzeń wspomagający adaptację do stresu. Badanie naukowe przeprowadzone na 118 uczestnikach z objawami stresu zawodowego wykazało, że regularne spożywanie odpowiednich dawek ekstraktu różenca górskiego przyczyniało się do zmniejszenia objawów związanych ze stresem i depresją. Dodatkowe publikacje naukowe opisują korzystne właściwości substancji aktywnych różeńca górskiego, które łagodzą zmęczenie, poprawiają nastrój i wspierają funkcjonowanie układu nerwowego.
W jednym z badań na 57 osobach dotkniętych depresją, udowodniono, że suplementacja różenca górskiego może wykazywać podobne efekty do substancji chemicznej znanej jako sertralina, stosowanej w lekach p/depresyjnych. Ta obserwacja otwiera pozytywne perspektywy dla terapii depresji, wykorzystując naturalne i mniej inwazyjne metody terapeutyczne oparte na ziołach adaptogennych i substancjach naturalnych.
Grzyb Reishi
Znany również jako Ganoderma lucidum i lingzhi, to grzyb długowieczności rosnący na podmokłych terenach Azji. Jest to jeden z najbardziej cenionych grzybów w tradycyjnej medycynie chińskiej i japońskiej ze względu na swoje liczne korzyści zdrowotne.
Należy podkreślić, że grzyb Reishi zawiera bogactwo związków aktywnych, takich jak polisacharydy (przede wszystkim β-glukany), komponenty steroidowe, triterpenoidy, sterole, aminokwasy, witaminy i minerały, takie jak magnez, cynk, mangan, miedź. Jego główną właściwością prozdrowotną jest wspomaganie układu odpornościowego poprzez stymulację aktywności makrofagów i limfocytów. Dlatego też zaleca się uwzględnienie go w diecie, zwłaszcza w okresie osłabienia lub jesienno-zimowym. Dodatkowo, grzyb Reishi posiada silne właściwości antyoksydacyjne, które pomagają w ochronie komórek przed stresem oksydacyjnym i niekorzystnym działaniem wolnych rodników. Dzięki temu jego stosowanie może przyczynić się do utrzymania zdrowia oraz spowolnienia procesów starzenia się organizmu, co sprawia, że jest ceniony jako składnik diety wspierający długoterminowe zdrowie i witalność. Wiele badań naukowych wskazuje na korzystne właściwości Ganoderma lucidum w utrzymaniu prawidłowego poziomu cukru we krwi, zwiększeniu udziału dobrego cholesterolu HDL oraz obniżeniu poziomu trójglicerydów, co jest szczególnie istotne w kontekście utrzymania zdrowia metabolicznego.
Ashwaganda
Jedno z najbardziej znanych ziół Ajurwedy, stosowane od tysięcy lat, które wspomaga odporność organizmu na stres. Jego łacińska nazwa to Withania somnifera, znana jest również jako „indyjski żeń-szeń” i „zimowa wiśnia”. Ashwaganda zmniejsza aktywność osi podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA), co przyczynia się do utrzymania prawidłowej odporności na stres. Publikacja naukowa z 2023 roku dotycząca wpływu Ashwagandy na zmniejszenie poziomu stresu, wykazała obiecujące wyniki. Podczas 60-dniowego badania, w którym uczestniczyło 54 osoby, stwierdzono, że spożywanie ekstraktu z korzenia Ashwagandy (ARE) przynosi istotne korzyści w redukcji stresu i lęku. Wyniki pokazały znaczącą poprawę wyników na skalach postrzeganego stresu (PSS), uogólnionego zaburzenia lękowego (GAD-7) oraz jakości życia (QOL) w porównaniu z grupą placebo. Dodatkowo, analiza wyników testów Cambridge Neuropsychological Test Automated Battery (CANTAB) wykazała istotną poprawę zdolności poznawczych, takich jak wielozadaniowość, koncentracja oraz czas podejmowania decyzji u osób stosujących Ashwagandę w porównaniu z placebo. Te odkrycia podkreślają potencjał Ashwagandy jako naturalnego sposobu na łagodzenie stresu i poprawę zdrowia psychicznego.
Eleuterokok Kolczasty
Eleuterokok Kolczasty, znany również jako Żeń-Szeń Syberyjski, jest rośliną stosowaną od tysięcy lat w medycynie ludowej. Jego kłącze wraz z korzeniami są wykorzystywane do celów zielarskich, ponieważ zawierają szereg substancji aktywnych, takich jak saponazydy, eleuterozydy (w tym eleuterozydy I, K, L, M), kumaryny, lignany, syringina oraz kwas chlorogenowy. W publikacjach naukowych Eleuterokok Kolczasty opisywany jest jako adaptogen, który poprawia zdolność organizmu do adaptacji do zmieniających się warunków zewnętrznych. Wspomaga prawidłowe funkcjonowanie Ośrodkowego Układu Nerwowego, wzmacnia odporność organizmu oraz pomaga w utrzymaniu stabilnego poziomu cukru we krwi. Badania naukowe sugerują, że spożywanie Eleuterokoku Kolczastego może przynieść szereg korzyści zdrowotnych. Znaleziono dowody na to, że roślina ta może poprawić wydolność fizyczną, zwiększyć koncentrację oraz zmniejszyć uczucie zmęczenia. Ponadto, należy podkreślić potencjał antyoksydacyjny tego zioła, który może pomóc w ochronie organizmu przed stresem oksydacyjnym i uszkodzeniem komórek. Dzięki swoim właściwościom adaptogennym oraz bogactwu substancji aktywnych, Eleuterokok Kolczasty zyskuje coraz większą popularność wśród osób poszukujących naturalnych sposobów poprawy zdrowia i wzmocnienia organizmu.
Podsumowując, chcieliśmy pokreślić, że powyższe przykłady stanowią tylko niewielką część stale rosnącej liczby roślin adaptogennych. Zachęcamy Państwa do odkrywania świata natury i eksplorowania korzyści płynących z ziół i substancji organicznych, w trosce o utrzymanie własnego zdrowia i poziomu energii. Odkrywanie nowych adaptogenów oraz dostosowywanie ich do indywidualnych potrzeb swojego organizmu może być fascynującą podróżą, prowadzącą do harmonii i równowagi w życiu codziennym. Pamiętajmy jednak, że przed podjęciem działań związanych z suplementacją warto skonsultować się ze specjalistą, który dobierze odpowiednią opcję dla naszego zdrowia i stylu życia. W ten sposób możemy wspólnie pielęgnować nasze ciało i umysł, czerpiąc pełnię życia z bogactwa natury.
Źródła:
Katarzyna Karłowicz-Bodalska. „ Żeń-szeń – wszechlek Dalekiego Wschodu”. © Borgis – Postępy Fitoterapii 4/2004, s. 183-188
prof.dr hab. nauk przyr. Zofia Błach Olszewska, prof.dr hab. farm. Anna Długosz, prof.dr hab.med. Barbara Kowal- Gierczak, prof.dr hab. farm. Eliza Lamer- Zarawska, , prof.dr hab.med. Jan Niedoworok. „ Fitoterapia i Leki Roślinne. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007
https://www.alzdiscovery.org/cognitive-vitality/ratings/panax-ginseng
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK538198/
https://www.jstage.jst.go.jp/article/jphs/95/2/95_2_140/_article/-char/ja/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20737519/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9228580/
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0944711315000331
https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-883/rhodiola
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6389703/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8762185/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37832082/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37740662/
