Wychowywanie dziecka to nie tylko zaspokajanie jego podstawowych potrzeb fizycznych i emocjonalnych. Każdy rodzic wie, jak ważna jest obserwacja i kontrola prawidłowego rozwoju. Dzięki niej w przyszłości można uniknąć wielu problemów zdrowotnych, takich jak wady postawy.
Od kiedy można dbać o układ kostny dziecka? Naukowcy przekonują, że… już w trakcie ciąży jest to możliwe! Układ kostny zaczyna się kształtować w 3. i 4. miesiącu życia płodowego. Istnieje ścisły związek między trybem życia przyszłej mamy – jej zwyczajami, aktywnością fizyczną, przede wszystkim zaś: odżywianiem – a zdrowiem kości nienarodzonego dziecka. Szczególnie ważne jest dostarczanie mu składników niezbędnych do rozwoju, takich jak kwas foliowy, witamina D3 czy wapń.
Okres kształtowania się kręgosłupa w życiu człowieka przypada na 6.–18. rok życia. W dzieciństwie kręgosłup jest jeszcze „elastyczny”, co oznacza, że wszelkie wady można stosunkowo łatwo skorygować, znacznie łatwiej niż w przypadku dorosłych. Pierwszym poważnym obciążeniem dla kręgosłupa – i całego układu kostnego – jest etap, w którym uczymy się chodzić, a więc również utrzymywać równowagę. W pozycji embrionalnej kręgosłup człowieka przypomina literę „c”, ale w miarę rozwoju i prostowania się sylwetki – bardziej literę „s”.
W okresie szkolnym następuje szybki rozrost układu kostnego i mięśniowego. Na ogół mięśnie dziecka nie są jeszcze na tyle rozwinięte, by stanowić odpowiednią podporę dla kości. Stąd biorą się częste wady postawy. Jest to oczywiście typowo fizjologiczna przyczyna. Innym powodem wad postawy u dzieci są nieprawidłowe nawyki życia codziennego i niewystarczająca aktywność fizyczna. Wiadomo, że dzieci muszą przebywać w szkole przez kilka godzin dziennie, siedząc w ławkach, najczęściej się garbiąc lub podpierając głowę. Po powrocie do domu odrabiają lekcje, również przyjmując niewłaściwą postawę. Coraz częściej dzieci spędzają wolny czas, nie odrywając się od komputerów, co także negatywnie wpływa na rozwój układu kostnego. Niekorygowane wady postawy mogą się pogłębiać w wieku rozwoju. Przyczyną może być nawykowe garbienie się i przyjmowanie „wygodnej” postawy w czasie wykonywania codziennych czynności. Siedzący tryb życia sprzyja progresji tych wad.
Wady postawy są obecnie zaliczane do chorób cywilizacyjnych i stanowią prawdziwą plagę. Według statystyk mogą one dotyczyć aż 80% wszystkich dzieci. Nic dziwnego zatem, że niemal każdy rodzic ma prawo się czuć zaniepokojony. Warto bowiem pamiętać, że tego typu wady nie są wyłącznie problemem estetycznym, choć ten aspekt jest również ważny. Nieleczone wprawdzie nie stanowią bezpośredniego zagrożenia życia, niemniej mogą wywoływać poważne konsekwencje. Niewielu rodziców zdaje sobie sprawę, że skrzywienia kręgosłupa mogą prowadzić do zaburzeń funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego, dokuczliwych bólów czy znaczącego pogorszenia wydolności organizmu. Błędem jest również twierdzenie, że wszelkie deformacje w obrębie układu kostnego, które stwierdza pediatra, są chorobą wieku dziecięcego. Bez odpowiednich działań na pewno samoistnie nie ustąpią. Za to odpowiednio wcześnie zdiagnozowane, w zdecydowanej większości przypadków są możliwe do całkowitego wyleczenia.
Wady postawy w większości są nabyte, dlatego w tym przypadku niezwykle ważną rolę odgrywa profilaktyka. Od najmłodszych lat trzeba zarówno przyzwyczajać dziecko do aktywności ruchowej, jak i reagować na wszelkie nieprawidłowości. Trzeba wyrabiać świadome podejście do korygowania nieprawidłowych zachowań. Wiadomo, że nie oduczymy dzieci korzystania z komputera; mogą to jednak robić bez podpierania głowy i garbienia się. Często rodzice mogą odnieść wrażenie, że jest to syzyfowa praca, bo dziecko i tak się garbi, mimo częstych uwag na ten temat. Jednak garbienie się jest naturalnym odruchem, zwłaszcza w okresie dojrzewania. Zmiana układu ciężkości ciała sprawia, że nastolatki na ogół po prostu nie potrafią przyjąć odpowiedniej postawy. Dziewczęta często się garbią, ukrywając kształtujące się piersi. Garbienie się nie jest zatem „robieniem na złość”, ale reakcją psychofizyczną.
Bardzo istotna jest świadomość konsekwencji wad postawy u dzieci. Warto z nimi porozmawiać na ten temat, podkreślając, że skrzywienie kręgosłupa wiąże się nie tylko z brzydką sylwetką. Chyba nikt nie chciałby mieć w przyszłości problemów neurologicznych czy oddechowych, a do takich mogą właśnie prowadzić wady układu kostnego. Praca nad skorygowaniem wad postawy może być żmudna i uciążliwa, ale na ogół jest skuteczna w warunkach domowych. Często nie jest nawet potrzebna pomoc rehabilitanta – wystarcza regularne stosowanie się do prostych ćwiczeń zaleconych przez lekarza.
