Ocieplenie starego domu to inwestycja, która przynosi wiele korzyści zarówno pod względem komfortu cieplnego, jak i finansowym. Stare budynki, często odziedziczone po dziadkach lub rodzicach, zazwyczaj nie posiadają odpowiedniej izolacji termicznej. Brak ocieplenia prowadzi do dużych strat ciepła, co skutkuje wysokimi rachunkami za ogrzewanie. Termomodernizacja pozwala znacznie zmniejszyć te koszty, poprawiając jednocześnie komfort mieszkania. Ocieplenie ścian zewnętrznych, fundamentów i dachów znacząco wpływa na efektywność energetyczną budynku, co jest istotne zarówno zimą, jak i latem.
Na co zwrócić uwagę przy ocieplaniu starego domu?
Zaczęliśmy ocieplać murowane ściany domów w latach 90. XX wieku. Normy obowiązujące ponad 30 lat temu nie stawiały wysokich wymagań dotyczących izolacyjności termicznej ścian. Obecnie, przeprowadzając termomodernizację domu, trzeba pamiętać o maksymalnych współczynnikach przenikania ciepła U, określonych w przepisach dla różnych przegród, w tym ścian.
Od 2021 roku współczynnik U dla ścian zewnętrznych nie może przekraczać 0,20 W/(m²K), co dotąd było maksymalną wartością dla ścian domów energooszczędnych. Im niższy współczynnik U, tym lepsza jest izolacyjność termiczna. Wartość współczynnika przenikania ciepła zależy od grubości i rodzaju materiału izolacyjnego oraz współczynników λ poszczególnych warstw przegrody.
Pierwsze próby ocieplania ścian często były niewłaściwe ze względu na brak wiedzy i doświadczenia. Z czasem na elewacjach ocieplanych w tamtych latach zaczęły pojawiać się usterki. Najczęstsze problemy to uszkodzenia warstw zewnętrznych systemów ociepleniowych, takie jak łuszczenie, pękanie i odspajanie izolacji od podłoża. Brak izolacji termicznej w obszarach ościeży okiennych, drzwiowych, parapetów, loggii, płyt balkonowych i cokołów powoduje przemarzanie tych miejsc. Tam, gdzie zamocowane są łączniki mechaniczne, często widoczne są mostki termiczne jako jaśniejsze punkty na elewacjach.
Właściciele dawniej ocieplonych budynków często muszą zdecydować, czy usunąć stary materiał ociepleniowy i zainstalować nowy na odpowiednio przygotowanych ścianach, czy też dołożyć nową warstwę ocieplenia na już istniejące.
Przygotowanie starego domu do ocieplenia
Remont trzeba zacząć od niezbędnych prac przygotowawczych oraz oceny stanu technicznego ścian. Podłoże, które ma być ocieplone, podobnie jak przy innych pracach budowlanych i remontowych, musi być suche, czyste oraz wolne od starych powłok i ubytków. Przed przystąpieniem do ocieplenia starego domu, należy usunąć wszelką wilgoć. Często można wyczuć w domu zapach stęchlizny lub zauważyć pleśń i grzyby na murze, które są znakami wilgoci. Należy sprawdzać nie tylko ściany, ale również fundamenty. Jak radzić sobie z wilgocią przed ociepleniem domu? Przede wszystkim nie należy jej usuwać poprzez zdzieranie, gdyż to tylko rozprzestrzeni pleśń i grzyby na murze. Najskuteczniejszym rozwiązaniem jest zastosowanie specjalistycznych preparatów do usuwania wilgoci.
Nowoczesne elewacje starych domów, zarówno piętrowych, jak i parterowych, można nakładać na istniejące tynki, pod warunkiem że są w dobrym stanie. Co to oznacza? Tynk nie powinien się kruszyć, odpadać ani słabo trzymać ściany. Przed rozpoczęciem prac należy dokładnie sprawdzić stan tynku, opukując go na całej powierzchni muru. Jeśli zauważysz pęknięcia lub dziury, koniecznie je wypełnij. Ważne jest, aby stary tynk nie był brudny – przed ociepleniem trzeba go umyć. Niezbędne będzie również gruntowanie powierzchni przed nałożeniem izolacji.
Czym najlepiej ocieplić stary dom?
Termoizolacja jest istotnym elementem systemu ETICS. Do izolacji fasad najczęściej używa się białego i szarego styropianu lub wełny mineralnej. Od wielu lat styropian pozostaje najpopularniejszym materiałem izolacyjnym stosowanym do ocieplania ścian domów. Inwestorzy często wybierają styropian ze względu na jego sprawdzone właściwości użytkowe oraz łatwą dostępność. Materiał ten cechuje się trwałością, stabilnością wymiarową i odpornością na wilgoć.
Rodzaje styropianu
Na rynku dostępne jest kilka rodzajów styropianu. Niezależnie od koloru i rodzaju, najważniejszym parametrem płyt termoizolacyjnych jest współczynnik przewodzenia ciepła λ (lambda). Styropian grafitowy wyróżnia się najniższą lambdą, wynoszącą od 0,033 do nawet 0,031. Im niższy współczynnik lambda, tym lepsze właściwości izolacyjne materiału. Różnice w wartości współczynnika λ mogą prowadzić do różnic w klasie styropianów. W praktyce oznacza to, że cieńszy styropian grafitowy z niską lambdą lepiej izoluje niż grubszy styropian o wyższej lambdzie, co przekłada się na mniejsze zużycie energii potrzebnej do ogrzewania i niższe rachunki.
Zalety styropianu grafitowego
Styropian grafitowy, poza doskonałymi właściwościami izolacyjnymi, ma takie same cechy użytkowe jak tradycyjne płyty. Dzięki korzystnej wartości lambdy można osiągnąć planowaną ochronę cieplną budynku przy mniejszej grubości płyt, nawet o jedną trzecią. Cieńsza warstwa izolacji oznacza również mniejszą powierzchnię ościeży okiennych, co poprawia doświetlenie pomieszczeń światłem naturalnym. Ponadto, do ocieplenia takiej samej powierzchni styropianem grafitowym potrzeba mniej materiału niż białego styropianu. Przy ociepleniu zgodnym ze standardem energooszczędnym, materiał, z jakiego wykonane są ściany zewnętrzne domu, nie ma znaczenia, ponieważ osiągnięte zostanie zamierzone zapotrzebowanie na energię.
Montaż styropianu grafitowego
Styropian grafitowy, ze względu na swoje właściwości cieplne, mniej obciąża konstrukcje budynku niż tradycyjne płyty. Zasady montażu styropianu grafitowego są podobne do tych dla zwykłego styropianu, jednakże ważne jest bezwzględne przestrzeganie wytycznych dotyczących instalacji, aby zapewnić odpowiednią skuteczność izolacji.
Chcąc obliczyć ilość potrzebnego materiału izolacyjnego do ocieplenia budynku, warto skorzystać z kalkulatora styropianu, który można zaleźć pod adresem: https://justyr.pl/kalkulator
Grubość warstwy izolacji termicznej
To typowe pytanie zadawane przez właścicieli domów poddawanych modernizacji. Wiele osób uważa, że wystarczy zastosować warstwę izolacyjną o grubości 3-5 cm, jednak niestety nie jest to prawdą. Aby osiągnąć przegrodę o współczynniku przenikania ciepła U=0,25-0,3 W/m²K, potrzebna jest warstwa o grubości przynajmniej 10-15 cm. Taki poziom izolacyjności termicznej można uzyskać, stosując materiały takie jak styropian lub wełna mineralna, które charakteryzują się niskim współczynnikiem przewodzenia ciepła λ≤0,05 W/mK.
Zastosowanie izolacji o grubości 5 cm nie poprawi izolacyjności ściany do wymaganego poziomu. Wypełnienie pustki powietrznej w ścianach warstwowych (zwykle 3-6 cm) materiałem izolacyjnym nie wystarczy, aby poprawić właściwości termiczne przegrody w stopniu zadowalającym. W wielu domach wybudowanych po 1982 roku, elementy takie jak wieńce stropowe czy nadproża stanowią poważne mostki termiczne o znacznie gorszych parametrach cieplnych niż reszta ściany. Dlatego w przypadku starych domów nie należy stosować warstwy termoizolacyjnej mniejszej niż 12 cm.
Metody ocieplania ścian
Dwie najczęściej stosowane metody ocieplania budynków to metoda lekka mokra (BSO) i metoda lekka sucha. Obie techniki są stosowane do montażu zarówno styropianu, jak i wełny mineralnej.
Metoda lekka mokra
System BSO polega na przyklejeniu materiału izolacyjnego do powierzchni budynku za pomocą kleju uniwersalnego, a następnie nałożeniu tynku cienkowarstwowego po uprzednim zabezpieczeniu powierzchni siatką tynkarską. Proces składa się z kilku etapów. Najpierw przyklejamy płyty ociepleniowe i, jeśli to konieczne, dodatkowo mocujemy je kołkami. Następnie nakładamy warstwę zbrojącą z siatki z włókna szklanego zatopionej w zaprawie klejowej. Na koniec gruntujemy podłoże i aplikujemy tynk. Ta metoda skutecznie eliminuje mostki termiczne, jednak jest dość wymagająca. Optymalne warunki do jej stosowania to temperatura otoczenia od 5 do 25 stopni Celsjusza.
Metoda lekka sucha
Ocieplanie metodą lekką suchą polega na mocowaniu płyt izolacyjnych przy użyciu wkrętów lub plastikowych kołków. Prace rozpoczyna się od zamocowania rusztu nośnego na ścianie. Między listwami rusztu układa się materiał izolacyjny, a następnie przytwierdza się wybraną warstwę elewacyjną, na przykład z paneli plastikowych, szalówki drewnianej lub profilowanych blach powlekanych. Ta metoda może również przygotować ścianę pod tynk cienkowarstwowy, wymaga jednak zastosowania płyt elewacyjnych cementowo-włóknowych.
Ważnym etapem w metodzie lekkiej suchej jest montaż wiatroizolacji, która chroni przed pyleniem i zamykaniem wełny. Wykorzystuje się do tego folię mocowaną zszywkami do rusztu nośnego. Do rusztu przytwierdza się także listwy dystansowe, do których mocuje się warstwy elewacyjne.
Płyty cementowo-włóknowe mocuje się do rusztu wkrętami, a spoiny wzmacnia siatką i szpachluje. Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia mostków termicznych, płyty izolacyjne układa się w przesunięciu względem siebie.
Układanie styropianu na ścianie
Styropian pozostaje najczęściej wybieranym materiałem do termoizolacji, dlatego warto przyjrzeć się jego montażowi nieco bliżej. Instalacja styropianu na ścianach nie jest trudna, dzięki czemu można ją wykonać samodzielnie.
Pierwszym krokiem jest przygotowanie ścian budynku, co oznacza, że ich powierzchnia musi być równa, czysta i sucha. Następnie należy przygotować zaprawę klejącą zgodnie z instrukcją producenta. Po nałożeniu kleju na ścianę powinien on pozostać na powierzchni około 5 minut przed aplikacją styropianu. Zaprawę nakłada się wzdłuż krawędzi płyty oraz punktowo na jej środku.
Podczas montażu styropianu na ścianie, zaczynamy od podłoża, układając płyty na przemian i dokładnie dociskając każdą z nich. Jeśli projekt to przewiduje, płyty styropianowe powinny być dodatkowo zabezpieczone kołkami, co należy wykonać po około 24 godzinach od ich przyklejenia.
Ostatni etap prac obejmuje zatopienie siatki zbrojonej w zaprawie, zagruntowanie podłoża oraz nałożenie cienkowarstwowego tynku, co można zrobić po upływie 72 godzin od nałożenia warstwy zbrojonej.
Podsumowanie
Ocieplanie starego domu to inwestycja, która przynosi wiele korzyści. Wybór odpowiednich materiałów izolacyjnych, takich jak styropian czy wełna mineralna, oraz dokładne przygotowanie budynku do prac izolacyjnych są ważne dla osiągnięcia wysokiej efektywności energetycznej i komfortu cieplnego. Prawidłowo przeprowadzona termomodernizacja nie tylko obniża koszty ogrzewania, ale również poprawia estetykę budynku i jego trwałość.
