Refluks to typowy objaw choroby refluksowej przełyku (w skrócie ChRP lub GERD, czyli gastro-esophageal reflux disease). Jego istotą jest zarzucanie treści żołądkowej do przełyku, co najczęściej wynika z dysfunkcji czynnościowych (czyli np. obniżonego napięcia mięśniowego dolnego zwieracza przełyku) i prowadzi do takich dolegliwości, jak zgaga czy uszkodzenie błony śluzowej przełyku. U znacznej większości ludzi takie zarzucanie treści pokarmowej jest naturalne i nie powoduje żadnych objawów. Na GERD cierpią najczęściej osoby po 40. roku życia, tak samo często kobiety, jak i mężczyźni [1].
Co sprzyja rozwojowi ChRP?
Najpowszechniejszymi czynnikami predysponującymi do wystąpienia refluksu są: ciąża, palenie papierosów, alkoholizm, otyłość, dieta bogata w kawę i ostre przyprawy, przyjmowane leki (cholinolityki, azotany, antagoniści kanałów wapniowych), uwarunkowania anatomiczne (przepuklina rozworu przełykowego) oraz zaburzenia czynnościowe (powolne opróżnianie żołądka, zmniejszone napięcie dolnego zwieracza przełyku) [1].
Jakie są objawy refluksu?
Przede wszystkim ból w klatce piersiowej. Jako ciekawostkę warto zaznaczyć, że ChRP jest drugą najczęstszą, zaraz po problemach kardiologicznych, przyczyną bólu w klatce piersiowej. Uczucie zgagi nasila się w pozycji leżącej, szczególnie jeśli jesteśmy tuż po posiłku. Objawy pozaprzełykowe to: chrypka, uczucie pustego odbijania, nadżerki szkliwa, nadmierne wydzielanie śliny, suchy kaszel czy świszczący oddech. Istnieją także objawy alarmowe, których wystąpienie powinno nas zaniepokoić i zmotywować do jak najszybszej wizyty u lekarza rodzinnego lub gastroenterologa. Tymi objawami są:
- odynofagia, czyli bolesne przełykanie,
- dysfagia, czyli trudności w połykaniu pokarmów,
- niezamierzony spadek masy ciała,
- objawy krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego (co może się objawiać między innymi fusowatymi wymiotami) [2].
Na czym polega diagnostyka?
Przede wszystkim rozpoznanie można postawić, jeśli po dwóch tygodniach stosowania leków zobojętniających kwas żołądkowy pacjent odczuwa poprawę i zniwelowanie objawów. Takie leczenie powinno się włączyć, jeśli zostają spełnione wszystkie trzy kryteria: występują typowe objawy jak zgaga, nie ma objawów alarmowych (wymienionych powyżej), nasz wiek wynosi mniej niż 40 lat. Wtedy po konsultacji z lekarzem można rozpocząć terapię inhibitorami pompy protonowej (IPP) lub antagonistami receptora H2, dodatkowo w przypadku wystąpienia objawów można zażyć lek zobojętniający kwas solny (na refluks leczenie preparatem Rennie, zawierającym węglan wapnia i węglan magnezu, będzie bardzo dobrym wyjściem).
Jeżeli po dwóch tygodniach objawy nie ustąpią, należy poszerzyć diagnostykę o badanie o nazwie panendoskopia (czyli gastroskopia). Polega ono na wprowadzeniu giętkiej rury przez jamę ustną aż do dwunastnicy. Urządzenie wyposażone jest w kamerę, dzięki czemu możliwe jest oglądanie błony śluzowej przewodu pokarmowego. Jeżeli podczas tego badania nie ma widocznych zmian, a obecne są objawy pozaprzełykowe ChRP (chrypka, kaszel), można wykonać 24-godzinną pH-metrię przełykową, dzięki czemu można będzie ocenić, jakie pH panuje w przełyku i jak się ono zmienia w ciągu dnia i po posiłkach [2,3].
Leczenie ChRP
Leczenie, oprócz wyżej wspomnianych leków, opiera się na modyfikacji stylu życia: wstrzymywaniu się od posiłków na 2-3 godziny przed snem, spaniu na uniesionym wezgłowiu łóżka, rezygnacji z papierosów, alkoholu, kawy, tłustych posiłków, zmniejszeniu masy ciała. Operację rozważa się, jeśli przyczyną ChRP jest duża przepuklina rozworu przełykowego lub jeśli pacjent nie chce na stałe przyjmować leków bądź są one nieskuteczne [3].
Bibliografia:
[1] – Puszczewicz M., Wielka Interna – gastroenterologia, Medical Tribune Polska, 2016
[2] – https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/przelyk/50731,choroba-refluksowa-przelyku-refluks
[3] – Interna Szczeklika 2018/19, Medycyna Praktyczna, Kraków 2018
