Dlaczego nie wolno zaniedbywać badania słuchu u dzieci?
Nieprawidłowości rozwojowe u dzieci często można ocenić, analizując ich stan fizyczny jeszcze w łonie matki. Służą temu powszechnie dostępne badania obrazowe, takie jak ultrasonografia. Jednak niektóre wady można stwierdzić dopiero po narodzinach małego człowieka. Tak się dzieje w przypadku wad słuchu.
Wady słuchu u noworodków dotyczą około dwóch noworodków na tysiąc (0,2%). Powszechną procedurą medyczną jest badanie przesiewowe słuchu u nowo narodzonych dzieci w drugiej lub trzeciej dobie życia. Uzyskanie pozytywnych wyników takiego badania nie oznacza, że dobry słuch dziecka pozostanie na dalszą część jego życia, ponieważ różne choroby (np. stany zapalne górnych dróg oddechowych, infekcje uszu, zatok) mogą znacznie go pogorszyć, i to trwale.
Problem niedosłyszenia bywa bagatelizowany w przypadku dzieci. Obserwuje się znaczny wzrost – nawet do 20% – liczby dzieci z niedosłuchem rozpoczynających naukę w szkole, co może wywołać poważne konsekwencje dla ich rozwoju.
Systematyczne i częste badanie słuchu jest bardzo ważne, ponieważ wczesne wykrycie i leczenie niedosłuchu pozwala go usunąć nawet w ponad 90% przypadków.
Wzrok i słuch należą do najważniejszych zmysłów w skomplikowanym i długotrwałym procesie rozwoju dziecka. Głos matki, muzyka, odgłosy przyrody – to wszystko ważne bodźce, które naturalnie stymulują rozwój mózgu małego dziecka. Prawidłowy słuch jest niezbędny w przyswajaniu i rozumieniu mowy, a następnie w kształtowaniu zasobów słownikowych. Jedynie dziecko, które dobrze słyszy, będzie w stanie prawidłowo komunikować się z otoczeniem, sygnalizować swoje potrzeby i nawiązywać płaszczyznę kontaktu ze światem zewnętrznym. W przyszłości przyswoi sobie reguły posługiwania się strukturami gramatycznymi i składniowymi języka, który pozna najpierw właśnie poprzez słuch. Uszkodzenie słuchu może być przyczyną nieprawidłowej wymowy poszczególnych głosek, a także problemów z ich rozróżnianiem. Dzieci z uszkodzonym słuchem nie mają możliwości, by kontrolować swoją wymowę, co sprawia, że staje się ona niezrozumiała i niepoprawna. Nieleczone i niezdiagnozowane odpowiednio wcześnie wady słuchu, mogą się przyczynić do znacznych zaburzeń rozwoju emocjonalnego dziecka, jego kontaktu z rodziną oraz do opóźnienia ogólnego rozwoju dziecka.
Ważną rolę we wczesnym wykryciu niedosłuchu odgrywają rodzice. Powinni oni zwrócić szczególną uwagę na:
- brak gwałtownej reakcji dziecka na nagły hałas;
- brak reakcji na odgłosy dobiegające z otoczenia, w tym na głos matki;
- brak naśladowania dźwięków w wieku około 12 miesięcy;
- wpatrywanie się w usta mówiącego;
- znikome zainteresowanie źródłami dźwięku (np. telewizor, komputer);
- trudności z ustaleniem wyraźnego źródła dźwięku;
- w późniejszym wieku – nieodpowiadanie na pytania, niewykonywanie poleceń, deficyty koncentracji uwagi.
Wszelkie spostrzeżenia i niepokojące objawy należy zgłosić lekarzowi pediatrze, który zadecyduje o ewentualnych badaniach specjalistycznych.
Rozwój nowoczesnych technologii umożliwia również samodzielne wykonywanie prostych badań we własnym domu. Służą temu specjalne programy dla telefonów komórkowych, dzięki którym można nadawać do ucha dziecka dźwięki, kalibrowane w natężeniu i częstotliwości. W przypadku starszych dzieci stosuje się proste, pojedyncze tony, podobnie jak w audiometrze.
U dzieci w wieku przedszkolnym używane są, kalibrowane w natężeniu i częstotliwości środkowej, głosy zwierząt, na które małe dziecko reaguje znacznie lepiej niż na proste i nudne dźwięki tonalne, niezawierające żadnej treści i odniesienia do otaczającej go przyrody (program do sprawdzania słuchu dziecka telefonem komórkowym dostępny jest na stronie internetowej: www.mobilemedico.com .
Możliwość sprawdzania słuchu dziecka w domu lub przedszkolu ma wiele zalet. Dziecko lepiej współpracuje podczas badania w znanym mu otoczeniu – z rodzicami lub w przedszkolu – niż gdy zostanie przywiezione do obcego mu ośrodka (ponad 40% dzieci nie chce współpracować przy badaniu słuchu w obcym miejscu i z nieznaną osobą). Sprawdzenie słuchu można rozłożyć na kilka dni, wybierając czas, gdy dziecko jest wypoczęte, zdrowe i chce współpracować. Nie ma potrzeby zamawiania i długiego oczekiwania na wizytę w ośrodku medycznym lub organizowania przynajmniej dwukrotnie wizyty w takim miejscu, jeśli dziecko wcześniej nie chciało współpracować z obcą osobą, która je badała za pierwszym razem. Dzięki tej nowoczesnej technologii, słuch dziecka może być sprawdzany wielokrotnie bez ograniczeń, gdy dziecko rośnie i wcześnie można wykryć niedosłuch.
Wczesne wykrycie i leczenie niedosłuchu jest niezwykle ważne dla rozwoju młodego człowieka. Nawet tylko miesięczne opóźnienie w usunięciu niedosłuchu może spowolnić o rok ogólny rozwój dziecka!
Należy pamiętać, że opisane badania mają jedynie znaczenie kontrolne we wczesnym wykryciu problemu i niezwłocznym skierowaniu dziecka do właściwego ośrodka medycznego.
