Yerba mate już coraz częściej zastępuje Polakom tradycyjną, czarną kawę. Głównym powodem zamieniania kawy na susz z ostrokrzewów paragwajskich są jego właściwości zdrowotne. Yerba mate to przede wszystkim źródło cennych składników odżywczych. Jak powstaje susz yerba mate, jakie są jej właściwości i jak pić napar yerba mate?
Czym jest yerba mate?
Yerba mate to susz powstały z drobno kruszonych liści i gałązek ostrokrzewu paragwajskiego — rośliny rosnącej tylko w kilku krajach Ameryki Południowej. Postać i kolor suszu yerba mate przypomina większość zielonych herbat liściastych. Napój stał się niezwykle popularny na całym świecie ze względu na dobroczynne właściwości yerba mate.
Jak powstaje i skąd pochodzi yerba mate?
Historia yerba mate sięga czasów jezuitów, którzy po dotarciu w XVII wieku do plemienia Guarani zauważyli, że Indianie, którzy używali yerba mate, są pełni energii i nie okazują zmęczenia mimo upalnych warunków. Misjonarze postanowili sami wypić „magiczny” napar. Zaskoczeni pozytywnym działaniem napoju na organizm, założyli własne plantacje krzewu, które uprawiane są do dziś w Brazylii, Argentynie i Paragwaju.
Krzewy yerba mate w czasie wzrostu są regularnie przycinane, a zbiory (które zazwyczaj odbywają się wiosną co 2 lata) można rozpoczynać po około 4-6 latach od zasadzenia rośliny. Co ciekawe, podczas zbiorów z jednego krzewu można uzyskać nawet 35-40 kg suchych liści ostrokrzewu paragwajskiego. Zbiory rozpoczyna się od rozłożenia pod krzewem specjalnej plandeki. Następnie zbierający obcinają gałęzie krzewu, które spadają na wcześniej przygotowane podłoże. Po obcięciu rośliny, zbierający zawijają płótno i przenoszą je na ciężarówkę, która następnie zawozi zbiory do punktu przeróbek.
Suszenie yerba mate
Zebrane liście poddaje się suszeniu, które odbywa się w dwóch etapach. Pierwszy nosi nazwę Sapecado, który polega na zatrzymaniu fermentacji. Dzięki temu paragwajska yerba mate ma zielony kolor. Drugi etap suszenia to Secado i podczas niego liście ulegają całkowitemu wysuszeniu przy pomocy ognia (dlatego też smak naparu często przypomina dymny aromat).
Mielenie i leżakowanie yerba mate
Kolejną obróbką liści jest ich mielenie. Wykonuje się je przy pomocy specjalnych maszyn, które rozdrabniają wysuszoną roślinę. Po mieleniu robotnicy zapakowują susz w jutowe worki. Tak przygotowany susz musi leżakować co najmniej pół roku, aby napar z niego przygotowany nie był zbyt słaby.
Ostateczne mielenie i przesiewanie suszu
Po leżakowaniu susz przechodzi kolejne mielenie, aby listki zyskały odpowiednią wielkość, oraz aby wytworzyć wymaganą ilość pyłu, odpowiedzialnego za moc naparu. Po mieleniu maszynowo oddzielone zostają od siebie liście i patyczki ostrokrzewu paragwajskiego, aby następnie ponownie je ze sobą połączyć, ale w odpowiedniej proporcji. Tak przygotowany susz trafia do pakowania, a następnie na półki sklepowe.
Czy wiesz, że…
Polacy często określają ostrokrzew paragwajski mianem „zielona herbata yerba mate” lub „herbata paragwajska”? Jak się okazuje, są to nieprecyzyjne określenia. Yerba mate zawiera kofeinę, która pobudza organizm. Herbata zaś ma zdecydowanie mniejsze właściwości pobudzające, a co więcej, susze herbaciane obrabia się w inny sposób niż susz yerba.
Yerba mate — składniki odżywcze i właściwości zdrowotne
Mówi się, że napar z ostrokrzewu paragwajskiego zawiera niezwykłe właściwości. Regularne spożywanie yerba mate poprawia samopoczucie i pobudza organizm, motywując go do pracy, jednak to tylko ułamek z korzyści, jakie funduje nam picie yerba mate. Jakie jeszcze wyróżniamy właściwości yerba mate?
- Właściwości antyoksydacyjne — Yerba mate zawiera kwas chlorogenowy, który działa antyoksydacyjnie, jednocześnie poprawiając odporność organizmu. Co więcej, kwas ten obniża poziom cukru we krwi, wykazując właściwości przeciwcukrzycowe i przeciwnowotworowe.
- Właściwości przeciwzapalne — Yerba mate cechuje się dużą zawartością tzw. flawonoidów, które działają przeciwzapalnie i przeciwutleniająco, przyczyniając się do usuwania z organizmu toksyn. Co więcej, picie mate poprawia krążenie krwi. To wszystko wpływa na wspomaganie układu odpornościowego.
- Właściwości odchudzające — Zawartość kofeiny w liściach ostrokrzewu może wspomagać proces odchudzania. Kofeina przyspiesza przemianę materii, jednocześnie powodując szybsze spalanie tkanki tłuszczowej. Co więcej, yerba mate ma właściwości ograniczające poczucie głodu i pobudzające do aktywności fizycznej.
- Kompleksowe odżywienie organizmu — Yerba mate jest niezwykle bogatym źródłem witamin, które regulują pracę całego organizmu. Pozytywny wpływ yerba mate zawdzięcza się zawartości w suszu witamin z grupy B, A, H, oraz C. Co więcej, yerba zawiera składniki mineralne (m.in. magnez, potas, chrom i cynk), wspomagające prawidłowe funkcjonowanie mięśni, wydzielanie soku żołądkowego, czy utrzymanie prawidłowego metabolizmu. Można więc powiedzieć, że yerba to naturalny suplement diety.
- Wspomaganie pracy mózgu — Witaminy zawarte w yerba mate pozytywnie wpływają na wspieranie umysłu podczas wymagającej pracy. Co więcej, na rynku istnieją specjalne mieszanki yerba mate, których zadaniem jest większe stymulowanie pracy mózgu, poprawa koncentracji i wspomaganie zapamiętywania.
- Stymulowanie centralnego układu nerwowego — Picie yerby ogranicza rozdrażnienie i nerwowość, regulując pracę układu nerwowego. Dodatkowo yerba rozluźnia mięśnie i obniża ciśnienie krwi. Co więcej, właściwości kofeiny zawartej w yerba mate łagodzą objawy zmęczenia.
- Poprawa wyglądu cery i skóry — Yerba zwalcza wolne rodniki, przyspieszające procesy starzenia się skóry. Co więcej, właściwości yerby hamują rozpadanie się elastyny i kolagenu, zwiększając gęstość skóry, co z kolei poprawia jej jędrność.
Rodzaje yerba mate
Rodzaje suszu wyodrębnia się ze względu na kraj uprawy rośliny (z wyjątkiem Urugwaju, w którym nie uprawia się ostrokrzewu, tylko przygotowuje się susz z uwzględnieniem sposobu picia yerby przez Urugwajczyków). W każdym z państw metoda obróbki wysuszonego krzewu jest nieco inna, stąd wyróżniamy cztery rodzaje yerby:
- Yerba brazylijska — Wyróżnia się mocno zielonym kolorem i słodkim, trawiastym smakiem.
- Yerba argentyńska — Zawiera mało pyłu, przez co jest delikatniejsza w smaku, jednak wyróżnia się dość goryczkowym aromatem.
- Yerba paragwajska — Jest drobniej cięta i zawiera więcej pyłu, co wpływa na jej moc. Yerba paragwajska wyróżnia się dymnym aromatem.
- Yerba urugwajska — Jest to najdrobniej zmielony susz, który zawiera więcej pyłu niż patyczków, czy liści. Ten rodzaj yerby jest intensywny w smaku.
Warto zaznaczyć, że powyższe rodzaje yerby mogą być tylko tzw. suszem wyjściowym, do którego później można dodać dodatki w postaci suszonych owoców, przypraw korzennych, czy innych aromatów wpływających na smak napoju. Na rynku istnieje wiele marek yerba mate, które oferują ciekawe połączenia smakowe.
Jak pić i parzyć yerba mate?
Parzenie yerba mate nie powinno sprawić żadnych problemów. Podstawą uzyskania prawidłowego naparu jest przygotowanie wody w odpowiedniej temperaturze, która powinna wynosić 70-80 stopni Celsjusza.
Drugim krokiem jest odmierzenie i wsypanie suszu do naczynia, który powinien zająć od 1/3 do 2/3 jego wysokości. Warto zaznaczyć, że do parzenia yerba mate nie potrzebujesz specjalnych naczyń — wystarczą wysoki kubek lub słoik. Następnie zakryj ręką górę naczynia lub zakręć słoik i, potrząsając, wymieszaj dokładnie susz, tak, aby pył znalazł się na jego górze.
Kolejnym krokiem jest przechylenie naczynia pod kątem i wlanie wody w wolne miejsce w naczyniu. Po wlaniu wody włóż do naczynia przedmiot, którym będziesz pił napar (może to być słomka, ale jeszcze lepiej sprawdzi się bombilla). Po chwili dolej jeszcze trochę wody i odczekaj 3 minuty. Po tym czasie napar będzie gotowy do picia.
Jak smakuje yerba mate?
Smak napoju zależy od ilości pyłu i dodatków znajdujących się w suszu. Zazwyczaj yerba porównywana jest smakowo do bardzo mocnej herbaty. Jeśli chcesz zacząć pić yerba mate, wybierz susz brazylijski lub argentyński, cechujące się delikatniejszym smakiem.
Przeciwwskazania do picia yerba mate
Istnieje tylko kilka przeciwwskazań do picia naparu. Przede wszystkim yerby nie powinny pić dzieci ze względu na kofeinę zawartą w naparze. Z tego samego powodu yerba jest niewskazana dla kobiet w ciąży oraz dla osób spożywających na co dzień dużą ilość napojów pobudzających lub kawy.
Akcesoria do yerba mate
Nazwa yerba mate wzięła się od przekształconego łacińskiego słowa herba (ziele) oraz mati (które w języku keczua oznacza tykwę — naczynie do parzenia ziela). Stąd wzięły się nazwy akcesoriów do picia napoju. Do parzenia yerby zazwyczaj wykorzystuje się tzw. matero lub guampę, często wykonane z drzewa Palo Santo. Do picia zaś używa się bambusową, podziurawioną po bokach rurkę — bombillę, której budowa ogranicza wciąganie podczas picia listków i gałązek.
W sklepach znajdziemy także akcesoria wykonane z ceramiki lub stali nierdzewnej, które będą zdecydowanie trwalsze od tych, wykonane z naturalnych materiałów.
Podsumowanie
Yerba cieszy się coraz większą popularnością ze względu na zawartość cennych składników i ich działanie. Co więcej, Polacy przyznają, że chętnie zamieniają kawę na jej zdrowszą alternatywę. Warto wspomnieć, że na rynku znaleźć można już coraz więcej firm zajmujących się eksportem suszu, który występuje w coraz ciekawszych modyfikacjach.
