Budując dom, staramy się zagwarantować najwyższy komfort przyszłym mieszkańcom. Stosujemy izolację termiczną budynku, inwestujemy w szczelne drzwi i okna, by zabezpieczyć się przed chłodem, a jednocześnie zapewnić energooszczędność.
Tradycyjnie, czyli uciążliwie
Najprostszym sposobem na wymianę powietrza w pomieszczeniach jest otwarcie okien, co jednak zawsze wiąże się z pewnymi niedogodnościami. Wiosną i latem do wietrzonych pomieszczeń dostają się uciążliwe owady, kurz czy hałas z zewnątrz. Jesienią i zimą jest jeszcze gorzej (nieprzyjemne przeciągi, szybkie wychładzanie się pomieszczeń, ogromne straty na ogrzewaniu). Chcąc uniknąć powyższych niekorzystnych zjawisk, często rezygnujemy z otwierania okien, tym samym pozbawiając dom prawidłowej wentylacji.
Niewłaściwe przewietrzanie pomieszczeń może skutkować poważnymi problemami zdrowotnymi. Wywołuje również: zaparowywanie okien, zagrzybienie i zapleśnienie ścian, skraplanie się wody na chłodnych powierzchniach ścian i przedmiotów czy pęcznienie i wypaczanie się mebli oraz drewnianych podłóg.
Rekuperacja – zawsze świeże powietrze
Energooszczędny system wentylacji z odzyskiem ciepła (rekuperacja) pozwala na odzyskiwanie ciepłego powietrza z tzw. strumienia zużytego. Rekuperatory, czyli centralne elementy wentylacji mechanicznej, odpowiadają za przenikanie ciepła pomiędzy zużytym powietrzem a nowym, pobieranym z zewnątrz. Oba strumienie dzielą cienkie ścianki wymiennika, które pozwalają na przekazanie energii cieplnej, jednocześnie chroniąc przed wymieszaniem się obydwu strumieni powietrza – zużytego i świeżego.
To obecnie najlepszy system wentylacji, jaki można zastosować w budynku. Rekuperacja, czyli wentylacja mechaniczna nawiewno-wywiewna z odzyskiem ciepła, pozwala w pełni kontrolować przepływ powietrza. Mówiąc o przepływie powietrza, mamy na myśli usuwanie z pomieszczeń powietrza „zużytego”, które zawiera zwiększone stężenie dwutlenku węgla oraz jest nasycone zapachami (po gotowaniu, dymem tytoniowym, oparami różnych preparatów chemicznych używanych w gospodarstwie domowym itp.) i zastąpienie go świeżym, czystym powietrzem – bogatym w tlen i pozbawionym nieprzyjemnych zapachów.
Co wybrać?
Aby system działał poprawnie, niezbędna jest odpowiednio dobrana centrala wentylacyjna (tzw. rekuperator), wyposażona w wymiennik ciepła o wysokiej rzeczywistej sprawności odzysku ciepła. Odpowiednio dobrany i wykonany system wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła sprawi, że mieszkańcy będą oddychać zdrowym powietrzem, a wydatki na ogrzewanie będą zdecydowanie niższe niż w przypadku zastosowania wentylacji tradycyjnej (grawitacyjnej).
Dzięki zastosowaniu wysokosprawnego wymiennika ciepła, mamy możliwość odzyskania nawet 92% ciepła, a dopasowana automatyka daje nam możliwość odpowiedniego sterowania całym układem. Rekuperacja jest więc logiczną konsekwencją budowy ciepłego, ekonomicznego oraz przyjaznego dla człowieka i środowiska domu. Przede wszystkim jest on szczelny i nie ma w nim miejsca na przypadkowe lub zamierzone szczeliny w oknach czy ścianach. Wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła pozwala mu „oddychać” bez tracenia energii.
Budowa i dostępne funkcje rekuperatorów są bardzo zróżnicowane. Rekuperatory to odpowiednio skonstruowane centrale wentylacyjne nawiewno-wywienne, w budowie których kluczową rolę odgrywa wymiennik ciepła. To on przekazuje energię cieplną ze strumienia zużytego powietrza na strumień powietrza świeżego, który jest następnie wdmuchiwany do pomieszczenia. Największą zaletą rekuperatorów jest fakt, iż nie są zależne od czynników mechanicznych czy warunków atmosferycznych. Za każdym razem działają tak samo.
Należy pamiętać, że rekuperacja odbywa się przy użyciu kilku odmian tych urządzeń. Różnią się one konstrukcją. Mogą bowiem posiadać czynnik pośredni, ruchome wypełnienie bądź przekazywać ciepło przez specjalną przegrodę płytową. Różne są także układy, powierzchnie wymienników, a także rodzaje montażu (najpopularniejsze z nich opierają się na systemach InFloor oraz OnFloor) – na tym się skupia rywalizacja konkurujących ze sobą producentów.
Na co zwrócić uwagę, wybierając rekuperator?
- Zużycie energii – wentylatory zmiennoprądowe pochłaniają jej więcej niż odpowiedniki stałoprądowe.
- Spręż (stosunek ciśnienia tłocznego do ciśnienia ssawnego) – określa, jakie opory systemu wentylacyjnego jest w stanie pokonać rekuperator.
- Wymiennik ciepła – najbardziej efektywny – przeciwprądowy lub tańsze ale mniej sprawne wymienniki krzyżowe.
- Automatyka, w jaką wyposażony jest rekuperator – determinuje ona „inteligencję” systemu wentylacji, kontrolę, zużycie prądu i komfort.
- Obudowa – najlepiej, jeżeli zapewnia kilka możliwości połączenia z systemem, poprzez różne konfigurację króćców przyłączeniowych oraz zapewnia izolację termiczną i akustyczną.
- Hałas – wpływa przede wszystkim na komfort użytkowników.
Ile kosztuje rekuperacja?
Dla kosztów wykonania wentylacji ważniejszy niż powierzchnia domu jest wzajemny układ pomieszczeń oraz ich liczba. Jeśli pomieszczenia o podobnych wymaganiach znajdą się obok lub jedno nad drugim, to krótsza i łatwiejsza do ułożenia będzie sieć kanałów wentylacyjnych. Dlatego najlepiej myśleć o tym już na etapie wyboru projektu.
Rury aluminiowe, elastyczne (niezalecane dla odcinków dłuższych niż 3–4 m) to koszt od 10 zł/m, natomiast stalowe ocynkowane rury sztywne – od 25 zł/m (o średnicy 100 mm). Sztywne rury izolowane wełną mineralną to wydatek rzędu ok. 100 zł/m, dlatego bardziej opłacalne jest kupno kanałów nieizolowanych oraz fabrycznie przygotowanej otuliny, która kosztuje 15–25 zł/m. Kolana, trójniki kosztują 25–40 zł/szt.
Najdroższy element to jednak centrala wentylacyjna, która powinna mieć maksymalną wydajność zbliżoną do kubatury domu (ok. 400 m sześc./h w domu o pow. 150 m kw.). Konkurencja pomiędzy producentami jest duża i możemy kupić taką centralę już za 3–4 tys. zł, choć są i dwukrotnie droższe. W domu o powierzchni 150 m kw. z użytkowym poddaszem za kompletną instalację (wraz z robocizną) zapłacimy 15–20 tys. zł.
Tekst: Aleksander Proszowski
