Po rekonstrukcji części elementów i renowacji, na nabrzeże przy ulicy Szafarnia wrócił, pochodzący z końca XIX wieku, żurawik portowy. Odnowiony eksponat jest jednym z dwóch zabytkowych dźwigów w zbiorach Muzeum, znajdujących się obecnie poza Muzeum – w centrum historycznego wewnętrznego portu nad Nową Motławą.
Podczas renowacji, którą dla Narodowego Muzeum Morskiego przeprowadziła bezkosztowo firma Pascal z Gdańska, zostały zaspawane pęknięcia, uzupełniono brakujące elementy mechanizmu i usztywniona została rama dźwigu w okolicach przestrzelin z czasu ostatniej wojny. Po osadzeniu dźwigu na nabrzeżu, zablokowano tymczasowo mechanizm wciągarki wraz z ramieniem.
– Cieszymy się, że Firma Pascal przeprowadziła rekonstrukcję i renowację zabytkowego żurawika. Utrzymanie eksponatu, który znajduje się poza obszarem Muzeum jest trudne
i kosztowne: dźwigi niszczeją, ulegają korozji, są zagrożone wandalizmem – mówi dyrektor Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku, dr inż. Jerzy Litwin.
Oba dźwigi znajdują się w inwentarzu muzealiów instytucji od 1989 roku. Dyrekcja Centralnego Muzeum Morskiego czyniła wysiłki, aby oba te obiekty przenieść na odbudowywane wówczas nabrzeże przy Spichlerzach na Ołowiance, na co jednak ówczesny Konserwator Zabytków nie wydał zgody.
Od 12 lat Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku stara się, aby opiekę nad zabytkowymi dźwigami przejął Zarząd Miasta. Zgodę na wykreślenie zabytków z ksiąg inwentarzowych muzealiów wydał w 2014 roku Minister Kultury, a Muzeum, nie będąc właścicielem, ani użytkownikiem wieczystym gruntu, na którym posadowione są żurawie, nie jest w stanie zapewnić im właściwej opieki i ochrony. – Oba żurawie nie znajdują się w bezpośredniej bliskości patrolowanego obszaru Muzeum, w związku z czym nie mamy możliwości fizycznego zabezpieczenia zabytków, które są doskonałymi przykładami dziewiętnastowiecznej techniki portowej i nadają charakteru miejskiemu krajobrazowi tej części Gdańska. Również dobrze by było, aby i drugi żuraw został wyremontowany, a na to nasze Muzeum nie ma środków finansowych. – dodaje dyrektor Jerzy Litwin.
Rys historyczny
Początkowo (1576 r.) port nad Motławą był jedynie pogłębionym rowem z wodą, zabezpieczającym miasto przed atakami wojskowymi. Od 1593 r. starano się przystosować miejsce do żeglugi: rozpoczęły się wówczas prace związane z oczyszczeniem i pogłębieniem kanału tak, aby można było w tym miejscu przeładowywać towary. Nazwa Nowa Motława pojawiła się około 1609 r. W XIX w. prowadzono prace związane z modernizacją infrastruktury portowej. Ostatnie prace remontowe przeprowadzono w 1997 r.
Mechanizm dźwigu był obsługiwany ręcznie przez pracowników portowych: do przeładunków wykorzystywano montowane na haku zblocza zawiesia, które ułatwiały transport towarów, np. beczek). Przy użyciu żurawików można było prawdopodobnie unieść ładunek o ciężarze do 2 t.
