Często słyszy się opinie, że sztuka współczesna to dziedzina niezwykle trudna, hermetyczna i dostępna jedynie wąskiej grupie wyspecjalizowanych znawców. Nic bardziej mylnego! Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia w Gdańsku od kilkunastu lat udowadnia, że udział w rozmaitych działaniach artystycznych może przynieść mnóstwo frajdy, nowych doświadczeń i wzruszeń – bez względu na wiek czy wykształcenie.
W Polsce do sztuki współczesnej nierzadko podchodzi się jak do jeża – z nieufnością i dystansem. Bo o ile malarstwo dawnych mistrzów cieszy się powszechnym uznaniem, o tyle nowoczesne formy artystycznego przekazu czasem wydają się nieco ekstrawaganckie i niezrozumiałe. Performance wciąż w wielu kręgach uznawany jest za bufonadę, a na wernisażach sztuki abstrakcyjnej można usłyszeć stwierdzenia w stylu: „Moja pięcioletnia córka lepiej maluje”. Czy nie lepiej jednak, zamiast krytykować lub pogardzać czymś, co wydaje się nam obce i dziwne, byłoby spróbować dane zjawisko zrozumieć i odnaleźć w nim wartości, które być może wydadzą się nam ciekawe i warte dalszego rozwinięcia?
Nowa sztuka w starej łaźni
Edukacja artystyczna nie jest zadaniem prostym – tym bardziej instytucjom, które od lat kładą na nią nacisk, nie przejmując się zmiennymi modami i tendencjami, należy się szacunek i wsparcie. Jedną z nich, niewątpliwie najprężniej działającą w Trójmieście, jest Centrum Sztuki Współczesnej w Gdańsku. Ta placówka, mająca swoją siedzibę w pięknym, klimatycznym budynku dawnej miejskiej łaźni przy ulicy Jaskółczej na Dolnym Mieście, od wielu lat udowadnia, że sztuki współczesnej nie trzeba się bać.
To właśnie tutaj na przestrzeni ostatnich lat odbyły się jedne z najgłośniejszych i najważniejszych na Pomorzu wystaw, jak choćby ta Damiena Hirsta w 2015 roku. CSW Łaźnia chce bowiem prezentować najbardziej wartościowe, najciekawsze zjawiska ze świata współczesnej sztuki, oddając głos artystom, którzy za pośrednictwem swoich prac reagują na bieżącą sytuację kulturalno – cywilizacyjną. Działalność Łaźni nie ogranicza się jednak tylko do wystaw: odbywają się tutaj liczne wykłady, koncerty czy pokazy filmowe, a także warsztaty dla młodszych i starszych uczestników.
Artysta drzemie w każdym z nas
Dyrektorka Łaźni, Jadwiga Charzyńska, od początku kładła znaczny nacisk na rozmaite działania edukacyjne. Odbywające się tu regularnie lekcje sztuki łączą ze sobą tradycyjne oprowadzenie kuratorskie po wystawie z wykładem mającym na celu wprowadzenie w kluczowe zagadnienia sztuki współczesnej i warsztatami plastycznymi. Organizowane przez Łaźnię warsztaty prowadzone są przez znanych polskich artystów dla dzieci i młodzieży. Artyści przygotowują autorski program, nawiązujący do ich twórczości. Chodzi o to, by pobudzić w najmłodszych kreatywność i chęć działania, zmotywować do twórczego myślenia, co nie zawsze udaje się osiągnąć podczas szkolnych lekcji.
Wszystkie te działania maja pomóc młodym odbiorcom sztuki w zrozumieniu, oswojeniu i zaangażowaniu się w szeroko pojętą kulturę. Bo przecież tylko w sytuacji, kiedy młode pokolenie zostanie odpowiednio przygotowane do obcowania ze sztuką, wizyty w muzeach i galeriach nie będą dla nich smutnym i nudnym obowiązkiem, ale prawdziwą, rozwijającą wyobraźnię przygodą.
Wyjść ze sztuką na ulice miasta
Chyba nikt nie ma wątpliwości, że obecnie miejsce sztuki jest nie tylko w galerii, ale też poza jej murami. Europejskie stolice lubią chwalić się pracami znanych artystów, dobrze wkomponowanymi w tkankę miejską. Od 2004 roku CSW Łaźnia realizuje projekt Galeria Zewnętrzna Miasta Gdańska, mający na celu wprowadzenie do przestrzeni publicznej ciekawie zaprojektowanych elementów i instalacji artystycznych. Do tej pory zrealizowanych zostało wiele projektów, które przyczyniają się do rewitalizacji zaniedbanych dzielnic Gdańska. Na Dolnym Mieście istnieją już: LKW Gallery (projekt Daniela Milohnica i Lexa Rijkersa), której znakiem rozpoznawczym jest zakleszczony pod wiaduktem TIR, a także przemieniające przejścia podziemne i przystanki projekty: „Niewidzialna Brama” zaprojektowana przez Front Studio z Nowego Jorku, „Staging Anonymous” Dominka Lejmana, „Uncovered” Esther Stocker oraz „Krople Bursztynu” autorstwa Freda Hatta i Daniela Schlapfera.
Niedługo na terenie Dolnego Miasta pojawią się dwie kolejne prace. To „Zapach koloru” autorstwa nowojorskiej artystki Carmen Einfinger oraz „Wódz-huśtawka” autorstwa Fernando Sancheza Castillo.
Łaźnia 2 ożywia Nowy Port
W 2012 roku Łaźnia otworzyła swój drugi oddział w gdańskiej dzielnicy Nowy Port. W budynku, który swoją nazwę zawdzięcza pełnionej niegdyś funkcji miejskiej łaźni znajdującej się przy ul. Strajku Dokerów 5, dziś oprócz przestrzeni wystawienniczej działa również biblioteka i czytelnia artystyczna. Miłośnicy kina korzystają z KinoPortu, czyli kina studyjnego, którego działalność skierowana jest przede wszystkim do mieszkańców Nowego Portu. Można tu zobaczyć klasykę kina światowego, wziąć udział w projektach edukacyjnych, przeglądach i replikach festiwalowych z zaproszonymi gośćmi.
Niezwykle ciekawą inicjatywą jest otwarta pracownia animacji filmowej Animujemy Gdańsk. Jest to miejsce wyposażone w najwyższej jakości sprzęt i oprogramowanie audiowizualne, pozwalające tworzyć filmy przy użyciu najnowocześniejszych technik komputerowych. W pracowni przewidziane są różnego rodzaju warsztaty oraz konkursy dla dzieci, młodzieży, a także dla ludzi zawodowo zajmujących się animacją. Zajęcia w studiu filmowym mają pokazać młodym ludziom, jak z biernego odbiorcy multimediów przeistoczyć się w kreatywnego twórcę filmów, a doświadczonym animatorom zaprezentować najnowsze programy i techniki animacji. Wśród licznych zadań pracowni ważna wydaje się także prezentacja dorobku Polskiej Szkoły Animacji oraz organizowanie spotkań z twórcami filmów animowanych.
Bez względu zatem na wiek, wykształcenie czy zainteresowania, wizyta w CSW Łaźnia może być dla każdego niezwykle inspirującym spotkaniem i pretekstem do odkrycia, że sztuka współczesna jest czymś znacznie bardziej przystępnym, niż mogłoby się wydawać.
