Lekarze i farmaceuci są zgodni – nie istnieje antidotum na wszystkie choroby. Chociaż skuteczność leczenia wielu schorzeń za pomocą farmakologii ciągle wzrasta, okazuje się, że najskuteczniejsze bywają te środki, które produkuje sama natura. Jednym z nich jest krew pępowinowa.
Krótka historia z wielką przyszłością
Bezcenna wartość krwi pępowinowej polega na tym, że zawiera ona komórki macierzyste, które mogą być stosowane w leczeniu kilkudziesięciu różnych rodzajów chorób, w tym bardzo ciężkich, jak schorzenia nowotworowe. Historia badań nad komórkami macierzystymi sięga początków XX wieku, choć wstępnie ich zastosowanie traktowano wyłącznie jako hipotetyczne. Pierwszy udany przeszczep komórek macierzystych z krwi pępowinowej przeprowadzono na świecie w 1988 roku, a w Polsce w 1994 roku. W ciągu ostatnich lat krew pępowinowa jest przedmiotem intensywnych badań naukowców.
Obecnie naukowcy prowadzą badania nad wykorzystaniem komórek w zwalczaniu chorób, które aktualnie są uznawane za nieuleczalne, takich jak stwardnienie rozsiane, choroba Alzheimera, choroba Parkinsona czy cukrzyca. Niewykluczone, że dzięki komórkom macierzystym będzie można uruchomić mechanizmy regeneracyjne mięśnia sercowego, co będzie bardzo pomocne w przypadku osób po zawale serca. Z kolei możliwości odtwarzania fragmentów narządów wewnętrznych i mięśni to nadzieja dla osób po ciężkich urazach, wobec których medycyna na razie jest bezradna.
Zalety komórek macierzystych
Na czym polega fenomen komórek macierzystych? Mają one niezwykłe zdolności. Przede wszystkim są w stanie się odradzać i różnicować. Gdy płód rozwija się w łonie matki, komórki ulegają podziałowi na dwie połowy. Jedna połowa to tak zwana komórka wyspecjalizowana. To z niej powstaną, na przykład, nerwy czy komórki wątrobowe. Druga połowa jest komórką macierzystą. Czy po narodzinach komórki macierzyste nadal istnieją w organizmie człowieka? Tak, między innymi w szpiku kostnym, z tym że nie mają już takich zdolności do przekształcania się jak w fazie życia płodowego. Tę pierwotną zdolność do namnażania się mają właśnie pierwotne komórki macierzyste.
Inną bardzo ważną zaletą komórek macierzystych jest fakt, że nie atakują one systemu odpornościowego biorcy, a zatem nie zachodzi ryzyko odrzucenia przeszczepu. Dowiedziono również, że komórki macierzyste nie przenoszą chorób nowotworowych. Podsumowując: komórki macierzyste z krwi pępowinowej to bezcenny budulec wielu narządów i układów w organizmie ludzkim.
Pobieranie i przechowywanie krwi pępowinowej
Skoro już wiadomo, że krew pępowinowa może stanowić środek ratujący życie, być może warto się zainteresować tym, w jaki sposób jest pobierana i przechowywana. Sam proces pobrania jest bardzo prosty i całkowicie bezpieczny zarówno dla matki, jak i dziecka. Zabieg wykonuje położna tuż po przecięciu pępowiny. Pobranie następuje z użyciem specjalnego zestawu.
Co się dzieje po pobraniu krwi pępowinowej? Jeszcze do niedawna krew była niszczona tuż po porodzie, podobnie zresztą jak łożysko. Obecnie można ją przechowywać przez kilkadziesiąt lat. Niestety, nie jest to procedura, za którą płaci Narodowy Fundusz Zdrowia. Pobranie i przechowywanie krwi pępowinowej to dość kosztowna usługa. Przed porodem należy przeprowadzić badania genetyczne. Ich koszt to około 1500 – 2000 zł. Do tego należy doliczyć koszty ubezpieczenia (200 – 300 zł). Już po porodzie trzeba się liczyć z kolejnymi opłatami, które wiążą się z procesem wyizolowania komórek. To co najmniej 1000 zł. Jednorazowo zatem należy uiścić opłatę w wysokości 3000 – 4000 zł. Niestety, to jeszcze nie koniec opłat. Krew pępowinowa jest przechowywana w bankach krwi pępowinowej, co wiąże się z koniecznością pokrycia dodatkowych kosztów (ok. 300 – 400 zł rocznie).W Polsce istnieje kilka banków krwi, które przyjmują próbki pobrane na terenie całego kraju.
Warto czy nie warto?
O ile przechowywanie krwi pępowinowej można potraktować jako polisę dziecka na przyszłość, o tyle komercyjna działalność banków krwi pępowinowej może budzić pewne wątpliwości. Co jest w ich przypadku priorytetem – bezpieczeństwo klientów czy własny zysk? Oczywiście dla każdego klienta najważniejsze będzie jego własne dobro. Pozostaje mieć nadzieję, że dbałość o najwyższą jakość świadczonych usług nie jest w tym przypadku wyłącznie pustym sloganem.
Trudno mówić o powikłaniach związanych ze stosowaniem krwi pępowinowej. Komórki macierzyste mogą być zbawiennym środkiem w przypadku wielu schorzeń. Warto jednak pamiętać, że mimo wszystko nie są cudownym antidotum na wszelkie choroby. Poza tym nigdy nie ma pewności, czy dziecko będzie potrzebowało przeszczepienia krwi pępowinowej w przyszłości. Jeśli chodzi o wykorzystanie komórek macierzystych podczas trwającego procesu nowotworowego, opinie lekarzy są podzielone. Poza tym warto pamiętać, że pewnym ograniczeniem jest ilość pobranej krwi pępowinowej. Na ogół wystarcza ona dla dziecka o masie ciała wynoszącej 40 – 50 kg. Jeśli liczba komórek pochodzących z jednego pobrania jest zbyt mała, może być rozważone ich łączenie z komórkami od innego dawcy.
Wykorzystanie komórek macierzystych pochodzących z krwi pępowinowej mimo wszystko wydaje się bardzo obiecującą i ciekawą metodą leczenia. W dużej mierze jest to jednak metoda przyszłościowa. Być może potrzebujemy jeszcze większej liczby badań klinicznych, by przekonać się o skuteczności tej procedury medycznej.
