Alimenty to świadczenie finansowe przysługujące określonym osobom od ich bliskich. W praktyce najczęściej spotkać się można z alimentami od jednego z rodziców na rzecz dziecka po rozstaniu rodziców.
Istotne jest prawidłowe sporządzenie pozwu o alimenty, ponieważ pozwoli to na jak najszybsze przeprowadzenie postępowania, a także zwiększy szanse na uzyskanie korzystnego rozstrzygnięcia. Jeżeli bowiem na przykład skierujemy pozew do niewłaściwego sądu albo nie załączymy pewnych niezbędnych załączników, to doprowadzi to do przedłużenia postępowania, ponieważ sąd będzie musiał przesłać akta gdzie indziej bądź wezwać nas do złożenia potrzebnych dokumentów.
Wsparcie merytoryczne przy powstawaniu artykułu zapewniła Koschel-Sturzbecher Kancelaria Adwokacka Poznań.
Komu przysługują alimenty?
Tak jak zostało to wskazane wyżej, najczęściej spotykanym świadczeniem alimentacyjnym są alimenty od rodziców na rzecz dziecka. Mówiąc precyzyjnie, kodeks rodzinny i opiekuńczy stanowi, że rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Oprócz tego jednak przepisy przewidują alimenty na rzecz innych osób. Obowiązkiem alimentacyjnym obciążeni są również zstępni (a więc dzieci czy wnuki), a w dalszej kolejności także rodzeństwo każdej osoby, która znajdzie się w niedostatku.
Tak więc w przypadku dzieci rodzice są zobowiązani do alimentów wobec nich właściwie zawsze, natomiast w przypadku innych osób (rodzice, rodzeństwo), będziemy zobowiązani do płacenia na ich rzecz alimentów, jeżeli znajdą się w niedostatku. To, czy w danym przypadku ma miejsce taki niedostatek, oceniane jest indywidualnie w każdej sprawie. Ponadto w stosunku do rodzeństwa zobowiązany może uchylić się od świadczeń alimentacyjnych, jeżeli są one połączone z nadmiernym uszczerbkiem dla niego lub jego najbliższej rodziny.
Potrzeby dziecka
Przygotowanie pozwu o alimenty warto jest zacząć od ustalenia tego, jaką kwotę chcielibyśmy uzyskać. Dla wysokości świadczenia alimentacyjnego mają znaczenie przede wszystkim dwie kwestie: usprawiedliwione potrzeby uprawnionego (czyli najczęściej dziecka) oraz zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego (w tym przypadku rodzica). Dla ustalenia usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego należy wyliczyć, jakie są miesięczne wydatki na rzecz dziecka. Jeśli nie prowadzimy na bieżąco zestawienia wydatków, to warto przeanalizować paragony, faktury czy potwierdzenia przelewów z ostatnich miesięcy i ustalić średnią miesięczną wysokość wydatków.
Przykładowe wydatki na dziecko to:
- wyżywienie,
- odzież i obuwie,
- kosmetyki i środki czystości
- leczenie (wizyty lekarskie, zabiegi, leki, suplementy),
- rozrywki i rozwój dziecka (np. wyjście do parków rozrywki czy zoo, kino, zabawki, książki),
- wycieczki, wyjazdy wakacyjne,
- żłobek, przedszkole lub szkoła (np. czesne, składki, wyprawka, wyżywienie w stołówce),
- koszty utrzymania mieszkania (całość kosztów mieszkania dzieli się na liczbę zamieszkujących w nim osób),
- inne wydatki (np. fryzjer, zajęcia dodatkowe, korepetycje, paliwo w związku z dowożeniem dziecka do szkoły czy na zajęcia, wyposażenie pokoju dziecka).
Majątkowe i zarobkowe możliwości zarobkowego
Kolejną kwestią, którą należy ustalić przed złożeniem pozwu o alimenty, jest to, jakie są zarobki rodziców dziecka, jaki posiadają majątek oraz jakie są ich miesięczne wydatki. Pozwoli to na wyliczenie, jakie kwoty rodzice są w stanie wydawać na rzecz dziecka. Warto przy tym zwrócić uwagę na zasadę tzw. równej stopy życiowej. Zgodnie z nią dzieci i ich rodzice powinni żyć na zbliżonym poziomie. Nie może więc być tak, że przykładowo dziecko, które pozostało z jednym z rodziców, będzie żyć bardzo skromnie, podczas gdy drugi rodzic będzie żył na bardzo wysokim poziomie.
Inną istotną zasadą jest to, że obowiązek alimentacyjny może być wykonywany w całości albo w części przez osobiste starania o utrzymanie i wychowanie dziecka. Należy rozumieć to tak, że jeśli dziecko pozostało przy jednym z rodziców, który sprawuje nad nim na co dzień opiekę, natomiast drugi rodzic widzi się z dzieckiem tylko raz na jakiś czas podczas kontaktów, to ten drugi rodzic powinien ponosić w większym zakresie koszty utrzymania dziecka – ponieważ pierwszy z rodziców realizuje swój obowiązek alimentacyjny poprzez osobiste starania.
Właściwy sąd do złożenia pozwu o alimenty
Gdy już wiemy, jakiej kwoty alimentów chcemy żądać, kolejnym istotną kwestią jest to, do jakiego sądu należy złożyć pozew. Sprawami alimentów zajmują się sądy rejonowe, a dokładnie ich wydziały rodzinne. Mamy przy tym możliwość wyboru pomiędzy dwoma sądami: sądem właściwym według miejsca zamieszkania pozwanego (rodzica) oraz sądem właściwym według miejsca zamieszkania uprawnionego (dziecka). Najczęściej bardziej korzystna będzie ta druga opcja, ponieważ wówczas rodzic reprezentujący dziecko będzie miał łatwiejszy dojazd do sądu. W przypadku większych miast, w których jest kilka sądów rejonowych, należy zwrócić uwagę na to, który z nich będzie właściwy według adresu zamieszkania.
Co musi zawierać pozew o alimenty?
Na początku pozwu należy wskazać sąd, do którego jest kierowany, a także określić strony. W sprawie o alimenty powodem, a więc osobą wszczynającą postępowanie, jest dziecko. Jednak jeśli jest ono niepełnoletnie, to nie może samodzielnie wnieść pozwu. W takiej sytuacji jest ono reprezentowane przez rodzica, pod którego pieczą przebywa. Należy więc wskazać w treści pozwu imiona, nazwiska oraz adresy powoda i reprezentującego go rodzica, a także pozwanego – drugiego z rodziców. Należy też podać numer PESEL dziecka. Dalej należy określić tzw. wartość przedmiotu sporu – ustala się ją poprzez pomnożenie kwoty alimentów razy 12.
Następnie należy sformułować tytuł pisma, a niżej przedstawić wnioski. Najważniejszy jest wniosek o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda żądanej przez nas kwoty alimentów. Warto też zamieścić w pozwie wniosek o zabezpieczenie postępowania, o którym będzie szerzej mowa dalej. Należy również zawrzeć w pozwie wniosek o przeprowadzenie dowodów – np. z załączonych do pisma dokumentów czy z przesłuchania świadków, ze wskazaniem, jakie fakty mają być wykazane tymi dowodami. Dalszym koniecznym elementem pozwu jest uzasadnienie, w którym należy opisać sytuację, wymienić miesięczne koszty utrzymania dziecka, a także przedstawić zarobkowe i majątkowe możliwości rodziców. W pozwie należy też wskazać, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania tej sprawy – a jeśli nie, to dlaczego. Na koniec należy wymienić załączone do pisma załączniki oraz podpisać pozew.
Jaka jest opłata od pozwu o alimenty?
W sprawach o alimenty powód jest zwolniony od kosztów sądowych. Oznacza to, że złożenie pozwu nie wiąże się z żadną opłatą. Należy jednak zwrócić uwagę, że nie oznacza to, iż w ciągu całego postępowania nie poniesiemy żadnych kosztów. Najczęściej stosowana zasada jest bowiem także, że strona przegrywająca zobowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty procesu. W przypadku przegrania sprawy w części (tzn. zasądzenia alimentów niższych niż wnosiliśmy) sąd raczej odstąpi od obciążania nas kosztami postępowania – jednak ostateczna decyzja w tym zakresie należy do sądu i jest podejmowana na podstawie okoliczności danej sprawy.
Alimenty – wniosek o zabezpieczenie
Postępowania sądowe najczęściej trwają co najmniej kilka miesięcy. W związku z tym warto zadbać o to, aby już w czasie postępowania dziecko otrzymywało od rodzica kwoty potrzebne na jego utrzymanie. W tym celu warto zawrzeć w pozwie wniosek o zabezpieczenie postępowania poprzez zasądzenie na czas jego trwania określonej kwoty alimentów. Należy uzasadnić wniosek, wskazując, dlaczego zachodzi potrzeba, aby pozwany płacił alimenty na dziecko jeszcze przed wydaniem wyroku przez sąd. Trzeba wykazać, że ich nieuiszczanie doprowadzi do niezaspokojenia potrzeb dziecka w czasie trwania postępowania.
Jakie dokumenty należy załączyć do pozwu o alimenty?
Pierwszym dokumentem, jaki należy załączyć do pozwu, jest akt urodzenia dziecka, z którego wynika między innymi to, ile lat ma dziecko i kim są jego rodzice. Ponadto należy załączyć wszystko, co będzie dowodem na wysokość wydatków na dziecko – paragony, faktury, potwierdzenia przelewów, zaświadczenia, umowy np. z przedszkolem. Co do paragonów, to sądy różnie podchodzą do tego dowodu, ponieważ nie wynika z niego, kto zapłacił za daną transakcję. Dlatego jeśli zamierzamy złożyć pozew o rozwód, to warto postarać się uzyskiwać faktury.
Należy również załączyć dokumenty, z których wynika, jakie są dochody rodziców dziecka. Najczęściej będą to zaświadczenia o zarobkach czy deklaracje PIT. W sytuacji gdy nie mamy dostępu do dokumentów obrazujących dochody rodzica – pozwanego, należy zwrócić się w treści pozwu do sądu o zobowiązanie tego rodzica do przedstawienia odpowiednich zaświadczeń czy deklaracji. Sąd według swojej oceny może również zażądać od nas w trakcie postępowania jakichś innych dokumentów, wyznaczając termin na ich przedstawienie.
