W 2015 roku zmieniły się się przepisy dotyczące przewożenia dzieci w fotelikach. Niektóre wymagania zostały zaostrzone, a część z nich uległa złagodzeniu. Kiedy dziecko powinno jechać w foteliku, a kiedy wystarczy przypiąć je pasami? Ustawa z 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym wdraża przepisy UE dotyczące zasad przewożenia dzieci w pojazdach samochodowych.
Istotny wzrost, nie wiek dziecka
W porównaniu z dotychczasowymi przepisami zniknęło kryterium wieku dziecka, a pozostało jedynie kryterium wzrostu (tj. < 150 cm). A zatem również dziecko, które ukończyło 12 lat, lecz jednocześnie nie osiągnęło wymaganego wzrostu, powinno być przewożone w foteliku bezpieczeństwa lub urządzeniu przytrzymującym dla dzieci.
Odstępstwa od ogólnych zasad
Wprowadzono również kilka odstępstw od ogólnych zasad przewożenia dzieci. Dopuszczono m.in., aby dzieci mieszczące się w przedziale wzrostu 135–150 cm podczas przewożenia na tylnym siedzeniu były przytrzymywane za pomocą pasów bezpieczeństwa pojazdu, a więc bez fotelika oraz urządzenia przytrzymującego, jeżeli ze względu na masę i wzrost tego dziecka nie jest możliwe zapewnienie mu odpowiedniego przyrządu. W praktyce dotyczy to przewożenia dziecka mieszczącego się w powyższym przedziale wzrostu, którego masa ciała przekracza 36 kg, a więc przewidzianą w przepisach maksymalną wartość dla urządzeń przytrzymujących, których mogą używać dzieci. Powyższe wyłączenie nie dotyczy przewożenia dziecka na przednim siedzeniu pojazdu – w takim przypadku dziecko zawsze powinno podróżować z wykorzystaniem fotelika lub urządzenia przytrzymującego.
Kolejny wyjątek od ogólnych zasad przewożenia dzieci samochodem osobowym oraz małym samochodem ciężarowym dopuszcza przewożenie na tylnym siedzeniu trzeciego dziecka w wieku co najmniej 3 lat, przytrzymywanego za pomocą pasów bezpieczeństwa pojazdu, w przypadku, gdy dwoje dzieci jest przewożonych w urządzeniach przytrzymujących zainstalowanych na tylnym siedzeniu i nie ma możliwości zainstalowania trzeciego urządzenia. W praktyce ten przepis ma zastosowanie do przewozu typowym samochodem osobowym, a więc przeznaczonym dla maksymalnie pięciu osób łącznie z kierowcą. W samochodach osobowych o liczbie miejsc 6–9 i dwóch rzędach tylnych siedzeń, ze względu na odpowiednio duże wymiary (w tym szerokość siedzeń), zainstalowanie urządzenia przytrzymującego dla każdego przewożonego dziecka nie stwarza już żadnych problemów.
Na przednim fotelu – tylko zgodnie z kierunkiem jazdy
Nowe przepisy zakazują przewożenia dziecka w wieku poniżej trzech lat w pojeździe niewyposażonym w pasy bezpieczeństwa i fotelik lub w pasy bezpieczeństwa i inne urządzenie przytrzymujące. Aktualny pozostaje zakaz przewożenia dziecka tyłem do kierunku jazdy na przednim siedzeniu pojazdu, z tą jednak różnicą, że przepis ten dostosowano do postępu technicznego. Nie jest już istotny sam fakt wyposażenia pojazdu w poduszkę powietrzną dla pasażera, co dotychczas wykluczało możliwość przewożenia dziecka w taki sposób, lecz to, czy jest ona aktywna. Ponadto – w odróżnieniu od dotychczasowego brzmienia – przepis ten umożliwia przewożenie dziecka na przednim siedzeniu pojazdu z wykorzystaniem zarówno fotelika bezpieczeństwa, jak również innego urządzenia przytrzymującego.
Sytuacje szczególne
Zachowane zostały dotychczasowe wyłączenia dotyczące przewożenia dzieci pojazdami takimi, jak taksówka, specjalistyczny środek transportu sanitarnego oraz pojazd policji, Straży Granicznej lub straży gminnej (miejskiej).
Zniesiono natomiast wyłączenie dotyczące przewożenie dziecka autobusem. W związku z tym przewożenie dziecka tego rodzaju pojazdem podlega tylko wyłączeniu ogólnemu (brak pasów bezpieczeństwa w autobusie) oraz wyłączeniom szczególnym, uregulowanym w art. 39 ust. 2 pkt 10–11 ustawy – Prawo o ruchu drogowym.
O czym powinni wiedzieć rodzice?
Ponadto istotną zmianą – oprócz obowiązku przewożenia dzieci w fotelikach bezpieczeństwa lub w innych urządzeniach przytrzymujących – jest konieczność dostosowania urządzenia do masy ciała i wzrostu dziecka, jego zgodność z właściwymi warunkami technicznymi, jak również jego prawidłowe zamontowanie, odpowiednio do zaleceń producenta. Niespełnienie jednego z powyższych obowiązków zagrożone jest karą grzywny.
Lekarze pediatrzy zalecają, by niemowlę spędzało w foteliku samochodowym nie więcej niż średnio dwie godziny dziennie. Nie jest to zbyt korzystna pozycja do zapewnienia prawidłowego rozwoju układu mięśniowo-szkieletowego niemowlęcia. Nie należy więc stosować fotelika 0–13 kg ponad konieczne minimum, używając go jako podstawowego miejsca do siedzenia, leżenia i transportu dziecka poza samochodem.
Nowy fotelik czy używany?
Czy dziecko w używanym foteliku jest tak samo bezpieczne jak w nowym? Odpowiedź brzmi: „nie”. Zdecydowanie odradzamy używanie fotelika nabytego z tzw. drugiej ręki, ponieważ nigdy do końca nie wiadomo, co się z nim wcześniej działo. Fotelik, który uczestniczył w wypadku, powinien zostać wymieniony. Może on być niebezpieczny z powodu uszkodzeń, te bowiem nie zawsze są zauważalne gołym okiem.
Gdzie najbezpieczniej zamontować fotelik?
Jeśli chodzi o montaż fotelika samochodowego dla dziecka, najbezpieczniejsze jest miejsce pośrodku tylnej kanapy, o ile zostało wyposażone w 3-punktowy pas bezpieczeństwa lub mocowanie ISOFIX. Zapewnia ono najlepszą ochronę dla dziecka podczas zderzenia bocznego poprzez oddalenie od strefy uderzenia. Jeśli miejsce środkowe nie posiada 3-punktowego pasa lub ISOFIX, to wybierzmy miejsce na tylnej kanapie za pasażerem. Przy awaryjnym zatrzymaniu samochodu na ruchliwej ulicy możliwi to dziecku bezpieczne wydostanie się z pojazdu lub rodzicom wyjęcie fotelika z niemowlęciem.
Przedni fotel – nie zawsze najlepszy…
Czy dziecko w foteliku można posadzić z przodu? Jak już wspomniano, z punktu widzenia polskiego prawa jest to możliwe, o ile fotelika nie zamontowano tyłem do kierunku ruchu, na miejscu z aktywną przednią poduszką powietrzną. Jednak uwzględniając biomechanikę zderzeń, jeśli musimy przewozić dziecko z przodu, należy maksymalnie odsunąć do tyłu przedni fotel pasażera i wyłączyć przednią poduszkę powietrzną. Poduszka stanowi śmiertelne zagrożenie dla dzieci w fotelikach montowanych tyłem; w większości fotelików 9–18 grozi połamaniem nóżek. W fotelikach 15–36 o klasycznej konstrukcji przy odsuniętym fotelu problem ten występuje rzadziej, choć wymaga indywidualnej oceny dla danego urządzenia i konkretnego modelu samochodu. Myśląc jednak rozsądnie, warto zadać sobie pytanie: po co sadzać dziecko z przodu, narażając je na większe niebezpieczeństwo, skoro będzie bezpieczniejsze na tylnej kanapie…?
