Probiotyki są szczepami mikroorganizmów o korzystnym wpływie na zdrowie człowieka. Dobre szczepy mikroorganizmów znaleźć można naturalnie w niektórych pokarmach, poza tym można przyjmować je w suplementach i lekach. Stosowanie probiotyków szczególnie kojarzy się wielu osobom z antybiotykoterapią, jednak nie jest to jedyne wskazanie, by wzbogacić swoją dietę w dobre szczepy probiotyczne. Co należy wiedzieć o probiotykach i ich działaniu na organizm? Kiedy jeszcze warto przyjmować probiotyki i dlaczego jest to tak istotne?
Co to jest probiotyk?
Probiotykami określa się „dobre mikroorganizmy” o potwierdzonych badaniami właściwościach leczniczych. Słowo probiotyk pochodzi z greckich słów „pro bios”, co w tłumaczeniu oznacza „dla życia”. Definicja FAO/WHO określa natomiast probiotyki jako mikroorganizmy żywe, których przyjmowanie w określonych warunkach i ilościach może mieć określone korzyści terapeutyczne. Inaczej mówiąc, probiotyki to szczepy (najczęściej bakteryjne, chociaż nie tylko), które mogą korzystnie wpłynąć na funkcjonowanie organizmu człowieka.
Do probiotyków zaliczyć można między innymi bakterie Lactobacillus oraz Bifidobacterium. Wyróżnić można też probiotyczne drożdże, w tym np. Saccharomyces boulardii. Działanie probiotyczne dotyczy jednak nie tyle poszczególnych gatunków czy rodzajów mikroorganizmów, a ich sprecyzowanych szczepów. By szczep został uznany za probiotyczny, powinien mieć potwierdzone badaniami działanie zdrowotne.
W przypadku tematu probiotyków pojawiają się niekiedy również dodatkowe pojęcia, które mogą być dla niektórych osób nieco mylące. Przykładem jest pojęcie „prebiotyk”. Prebiotykiem nazywa się produkty wspomagające wzrost pożytecznych bakterii. Zaliczyć można do nich m.in. inulinę i fruktooligosacharydy. Pojęciem powiązanym może być również „synbiotyk” – w ten sposób określa się połączenie probiotyku i prebiotyku w jednym preparacie.
Kiedy przyjmować probiotyki? Wskazania i przeciwwskazania
Istnieje wiele wskazań do przyjmowania probiotyków. Stosuje się je między innymi jako leki osłonowe w przypadku antybiotykoterapii, by wspomagać naturalną mikroflorę i utrzymanie jej równowagi. Zaleca się stosowanie probiotyków nie tylko w czasie przyjmowania antybiotyków, ale również przez dłuższy czas po zakończonej antybiotykoterapii, by wzmocnić osłabioną mikroflorę. Antybiotykoterapia nie stanowi jednak wyłącznego wskazania do przyjmowania probiotyków. Tabletki osłonowe ze szczepami probiotycznymi dobrze przyjmować również w przypadku objawów zaburzeń równowagi mikroflory lub narażenia na te zaburzenia.
Probiotykoterapia wskazana jest między innymi w przypadku:
- stanów obniżonej odporności organizmu,
- stresującego, wyczerpującego, nieregularnego trybu życia,
- zaburzeń funkcjonowania układu pokarmowego,
- prewencji i leczenia biegunki podróżnych,
- choroby Leśniowskiego-Crohna,
- zespołu jelita nadwrażliwego,
- AZS,
- infekcji dróg moczowych,
- nawracających infekcji intymnych.
Wskazań do przyjmowania probiotyków jest znacznie więcej, jednak warto wspomnieć również o przeciwwskazaniach, gdyż nie są to produkty, które można przyjmować bez ograniczeń. Na probiotyki powinny uważać osoby nadwrażliwe na choć jeden ze składników wybranego preparatu. Suplementację powinny skonsultować z lekarzem również osoby przyjmujące leki immunosupresyjne, zmagające się z ostrym zapaleniem trzustki, czy też znacznym obniżeniem odporności (np. przy zakażeniu wirusem HIV bądź podczas leczenia przeciwnowotworowego).
Na co zwrócić uwagę, wybierając probiotyk?
Decydując się na probiotyk, należy zwrócić uwagę na informacje podawane przez producenta. Prawidłowe oznaczenie probiotyku powinno składać się z nazwy rodzajowej, nazwy gatunkowej oraz kodu literowo-cyfrowego konkretnego szczepu. Ważne jest również to, czy wybieramy probiotyk dla dorosłych, czy też probiotyk dla dzieci – na opakowaniu należy sprawdzać zatem wiek pacjenta, od którego probiotyk można przyjmować, a także jego zalecane dawkowanie. W przypadku probiotyków liczą się nie tylko rodzaje konkretnych szczepów wykorzystanych w preparacie, ale również ich ilość w dawce jednorazowej.
Wybierając probiotyki, sprawdzić należy również ich wskazania. Nieco inne szczepy mogą być pomocne przy antybiotykoterapii, inne przy biegunce, a jeszcze inne w przypadku osłabionej odporności. Nie bez znaczenia są również informacje o sposobie przyjmowania i przechowywania danego probiotyku. Niektóre z preparatów wymagają przechowywania w lodówce, co jest istotne, by zachowały swoje cenne właściwości.
Naturalne probiotyki – gdzie można je znaleźć?
Probiotyki warto dostarczać do organizmu również wraz z przyjmowanymi pokarmami. Dobroczynnie wpływające na organizm człowieka mikroorganizmy znaleźć można między innymi w jogurtach naturalnych czy kefirach i maślankach probiotycznych. Bogate w probiotyki są również kiszonki, w tym ogórki kiszone oraz kapusta kiszona. Cenne pożyteczne szczepy mikroorganizmów znaleźć można ponadto w zakwasie z buraków, czy też w kwasie chlebowym.
