Chemia Zapachu

Świat wokół nas jest pełen zapachów. Jedne są przyjemne, innych wolelibyśmy nigdy nie poczuć. Zarówno zwierzęta, jak i rośliny produkują substancje zapachowe. Służą one do komunikowania się z przedstawicielami własnego gatunku, oznaczania terenu, poszukiwania partnera, pełnią funkcje obronne, zwabiają potencjalnych zapylaczy, a nawet ostrzegają przed niebezpieczeństwem (np. zepsute jedzenie). Odczuwany przez nas zapach często jest mieszaniną różnorodnych substancji chemicznych, podobnie jak np. w olejkach eterycznych.

Olejki eteryczne możemy znaleźć praktycznie we wszystkich częściach roślin – od korzenia po nasiona. Dzieje się tak, ponieważ są one przechowywane w różnych strukturach, na przykład we włoskach gruczołowych, występujących na częściach zielonych roślin. Są one bardzo delikatne i łatwo je uszkodzić, dlatego podczas pocierania liści intensywniej odczuwamy zapach. Olejki są magazynowane również w wielokomórkowych kanalikach lub w pojedynczych komórkach. Różnorodność występowania wiąże się z różnorodnością ich składu. Olejki eteryczne to tak naprawdę mieszanina wielu substancji: alkoholi, aldehydów, siarczków, ketonów, estrów oraz terpenów. Zwykle dominuje jedna substancja, która nadaje charakter (zapach) i decyduje o jego właściwościach (np. leczniczych).

Olejki eteryczne można uzyskać z surowców roślinnych za pomocą destylacji z parą wodną, wytłaczania, maceracji, enfleurage („nawanianie na zimno”) oraz ekstrakcji lotnymi rozpuszczalnikami. Wytłaczanie wykorzystuje się do wyizolowania olejków cytrusowych (np. cytrynowy, bergamotowy). Proces ten odbywa się poprzez wyciskanie naowocni (popularnie nazywanej skórką). Otrzymaną substancję przesącza się w celu usunięcia zanieczyszczeń. Natomiast maceracja polega na wydobyciu olejku z surowca roślinnego (zazwyczaj kwiatów), umieszczonego na płytach pokrytych tłuszczem, przy jednoczesnym podgrzaniu do temperatury 50–70 st. C przez kilka do kilkudziesięciu godzin. Wytworzony produkt oddziela się poprzez wirowanie lub sączenie. Olejki eteryczne z kwiatów możemy otrzymać poprzez wchłonięcie ich w temperaturze pokojowej do stałych tłuszczów zwierzęcych lub płynnych olejów (metoda enfleurage) bądź przez ekstrakcję w lotnych rozpuszczalnikach (np. alkoholu).

Perfumy swój piękny zapach najczęściej zawdzięczają specjalnie skomponowanej mieszaninie olejków eterycznych. Dobranie odpowiedniej kompozycji zapachowej wymaga niekiedy wielu lat, a samo dojrzewanie produktu trwa około 4–8 tygodni. Zapach składa się z trzech podstawowych elementów, które nazywamy akordami – głowy, serca, bazy. Każdy z nich może zawierać po kilka nut zapachowych. Poszczególne nuty i akordy przenikają się płynnie i swobodnie, przechodząc z jednego w drugi, tworzą idealną harmonię. Zbiór woni rozwija się w trakcie kontaktu ze skórą. Akord głowy zawiera związki lotne, uwalniające się zaraz po otwarciu, które nadają intensywny i charakterystyczny zapach perfumom. Woń składa się z nut owocowych, głównie cytrusowych (np. cytryna, pomarańcza), oraz nut ziołowych (np. lawenda, tymianek). Zapach wyczuwalny jest na skórze do pół godziny. Akord serca tworzą związki o mniej intensywnym zapachu i lotności. Jest on wyczuwalny dopiero po kilkunastu minutach, a na skórze utrzymuje się do dwóch godzin. Budują go głównie aromaty kwiatowe (np. róża, jaśmin) i korzenne (np. cynamon, imbir). Ostatnim elementem, składającym się na kompozycję zapachową, jest akord bazowy. Jego nuta posiada niewielką intensywność, jednak ma decydujący wpływ na charakter perfum, nadaje im głębię i trwałość zapachu. Woń powinna być odczuwalna przez wiele godzin. Nuty zapachowe składają się z piżma, ambry oraz żywic leśnych.

Zapach i jego funkcję wykorzystują marketingowcy. Odpowiednie nuty zapachowe działają relaksująco (salony SPA), pobudzają apetyt (sklepy spożywcze, restauracje) albo przywołują miłe wspomnienia (zapach pomarańczy w święta Bożego Narodzenia). Używa się ich, by wywołać dobre skojarzenia u klientów.

SKOMPONUJ WŁASNY ZAPACH I WYKONAJ NIEPOWTARZALNE PERFUMY!