Historia tej wyjątkowej maszyny rozpoczęła się 20 grudnia 1993 roku, kiedy to kanadyjskie zakłady Bombardier Aerospace (ówczesne Canadair Bombardier) ogłosiły rozpoczęcie prac nad stworzeniem odrzutowca o nazwie Global Express. Miał być nadzwyczajny – szybszy od innych maszyn, o dużym zasięgu i ekskluzywny. Czy udało się stworzyć to, co pierwotnie zakładano? Czy Bombardier Global Express zasługuje na miano jednego z najbardziej luksusowych samolotów na świecie?
Historia odrzutowca Bombardier Global Express
Przed podjęciem prac przeprowadzone zostały badania marketingowe, które miały na celu rozeznanie, czy istnieje faktyczne zapotrzebowanie na tego typu maszynę. Odrzutowce z założenia miały być przeznaczone do przewozu biznesmenów, właścicieli firm czy ważnych osobistości rządowych. Wyniki badania okazały się zdumiewające – w pierwszym dziesięcioleciu (1996-2006) potrzebnych będzie od około 550 do 800 sztuk.
W związku z zadowalającym rozeznaniem rynku rozpoczęto proces projektowania. Projekt prowadzony był na zasadzie podzielonego ryzyka, co oznaczało, że firmy uczestniczące w pracach nad samolotem ponosiły przypadającą na nie część kosztów za poszczególne zadania, w zamian za przyszłe zyski płynące ze sprzedaży samolotów.
W pracach konstrukcyjnych uczestniczyło 6 głównych wykonawców. Pierwszą firmą przystępującą do prac, było BMW Rolls-Royce GmbH. Jego zadanie polegało na opracowaniu, wyprodukowaniu oraz dostarczeniu silników turbowentylatorowych BR 710, wraz z układem odwracania ciągu i osłonami. Następnie przyłączyło się Mitshubishi Heavy Industries Ltd, odpowiedzialne za skrzydło i centralną część kadłuba, a także Dowty Aerospace Landing Gear, które miało stworzyć przód kadłuba i podwozie wraz z hamulcami i systemem antypoślizgowym. W kwietniu 1994 roku do zespołu wykonawców dołączyła firma Sextant Avionique z Francji. Jej zadaniem było dostarczenie kompletnego systemu sterowania samolotem oraz wyposażenia elektronicznego, umożliwiającego jego wspomaganie. Piątym udziałowcem była firma Parker Bertea Aerospace, odpowiedzialna za system paliwowy, a szóstym Honeywell, opracowujący awionikę samolotu.
Łącznie zespół projektowy składał się z ponad 200 inżynierów, zarówno z zakładów Bombardier, jak i wspomnianych firm. Pierwszy lot odbył się 13 października 1996 roku, natomiast do sprzedaży maszyny wprowadzono w 1997 roku i do dziś w halach produkcyjnych powstają kolejne egzemplarze. Koszt przedsięwzięcia przekroczył 800 milionów USD, a na dzień 13 października 2018 roku, wyprodukowanych zostało 816 maszyn.
Ekskluzywne wnętrze i znakomite osiągi
Bombardier Global Express to maszyna interkontynentalna, która porusza się z prędkością przelotową 920 km/h. Jej zasięg wynosi 11 100 km, co oznacza, że w wielu przypadkach można zrealizować lot bez postoju na tankowanie (np. na linii Nowy Jork – Tokio) albo pomiędzy dowolnymi punktami na świecie, z jednym przystankiem dotankowującym.
Dzisiaj produkowane są udoskonalone wersje Bombardiera Global Express – powstały Global 5000, Global 5500, Global 6000, Global 6500 czy Global Express (XRS), a także modele zmodyfikowane pod kątem misji wojskowych.
Podstawowy model wyposażony był w silnik BR 710, o ciągu wynoszącym 65.3 kN, z 10-stopniową sprężarką oraz dwustopniowymi turbinami wysokiego i niskiego ciśnienia. Skrzydło odrzutowca wykonane zostało z aluminium, za wyjątkiem klap, lotek, krawędzi spływu i natarcia, które stworzono z kompozytów. Hamulce w maszynie wyposażono w dwie niezależne instalacje sterujące, do których sygnały docierają za pomocą przewodów elektrycznych. Co więcej, główne zbiorniki paliwa umieszczono właśnie w skrzydłach.
Awionika Bombardiera Express to nowej generacji system Primus 2000 XP, ówcześnie najnowocześniejszy produkt, jaki był oferowany na rynku samolotów dyspozycyjnych. Pozwala on na automatyczny układ kierowania lotem, a ponadto posiada system elektronicznych przyrządów pokładowych, automatyczny system kontroli parametrów pracy silnika i ostrzegania podczas awarii oraz podwójny system zarządzania lotem. Kabina pilotów została wyposażona w sześć kolorowych, wielofunkcyjnych monitorów, umożliwiających przeglądanie danych z poszczególnych systemów samolotu. Ponadto ulokowano tam niezależny mikrokomputer nawigacyjny i szereg systemów wspomagania obsługi samolotu.
Odrzutowiec Global Express dostosowany jest do przewozu w komfortowych warunkach 13 pasażerów. Przebycie trasy, jaką maszyna może pokonać bez przystanku na linii Nowy Jork-Tokio, zajmuje około 14 godzin. Kabina pasażerska ma długość 14.6 m i szerokość 2.49 m, co umożliwia dostosowanie wnętrza do zamówień klientów. Można w kabinie zaaranżować biuro, sypialnię, salkę konferencyjną czy po prostu umieścić wygodne fotele. Wyposażenie tego odrzutowca jest w pełni uzależniane od indywidualnego zapotrzebowania i może mieć niezwykle ekskluzywny charakter.
Czy w Polsce można wynająć lot Bombardierem Global Express?
Niegdyś odrzutowcami poruszały się wyłącznie głowy państw, a także członkowie rządów czy najbogatsi na świecie biznesmeni. Dziś rynek wychodzi naprzeciw oczekiwaniom klientów i staje się przystępny dla każdego. Lot odrzutowcem można zamówić w dowolnym miejscu na świecie i dolecieć tam, gdzie się pragnie.
W Polsce loty Bombardierem Global Express oraz Bombardierem Global 5000 oferuje http://jetstory.com/. Na pokładzie podróżuje dwóch pilotów oraz dwie stewardessy. Lot zostaje dostosowany do wszelkich Twoich preferencji – podczas rezerwacji lotu wystarczy poinformować operatora o swoich potrzebach, a obsługa dołoży wszelkich starań, abyś był zadowolony. Przykładowo, w trakcie podróży mogą zostać zaserwowane gorące posiłki z Twojej ulubionej restauracji, zimne przekąski i napoje, które lubisz.
Bombardier Global Express to maszyna z bogatą historią, która stała się prekursorem wielu trendów wśród odrzutowców. Kooperacja liderów branży przy projektowaniu samolotu okazała się kluczem do sukcesu. Choć od pierwszego lotu Bombardiera Global Express minęły już 22 lata, maszyny wciąż cieszą się uznaniem, służą swoim właścicielom i chętnie wykorzystywane są do lotów komercyjnych.
Artykuł powstał na podstawie:
http://www.pg.gda.pl/~kkrzyszt/GlobalExp.htm
https://pl.wikipedia.org/wiki/Bombardier_Aerospace
