Jako sposoby na stres zalecano nam najczęściej usuwanie skutków np. poprzez ćwiczenia fizyczne, odprężającą kąpiel, pójście do kina czy masaż. Nie przynosi to jednak na dłuższą metę oczekiwanych rezultatów czyli usunięcia przyczyn. Nowoczesna nauka w walce ze stresem wraca do korzeni. Odkryto bowiem to, co już dawno było wiadomo – emocje i umysł także są odpowiedzialne za stres. I to właśnie jest podejście całościowe, holistyczne, czyli założenie jedności ducha i ciała.
Z najnowszych badań wynika, że to, czy zachorujemy z powodu stresu zależy od tego, jak będziemy reagować, co będziemy czuć, myśleć, jak się zachowamy. Kluczowym czynnikiem jest tu siła naszej psychiki. Wiemy także dzięki Psychoneuroimmunologii (nauce o odporności), że stres wpływa na cały organizm. Nasz układ nerwowy, hormonalny czy immunologiczny (odporność) jest podatny na stres tak samo, jak nasze serce czy żołądek. To dlatego chorujemy i łatwiej ulegamy grypie, kiedy jesteśmy pod wpływem stresu.
Profesor Henry Dreher, który zajął się stresem całościowo, zebrał doświadczenia wielu naukowców w jedną całość. Opracował zbiór cech i postaw, które sprzyjają odporności na stres. Wyraża się to w konkretnych postawach i zachowaniach. Są to: wrażliwość na sygnały wewnętrzne, zdolność do zwierzeń, siła charakteru, asertywność, tworzenie związków, zdrowe pomaganie, wszechstronna osobowość. Profesor Aleksander Teisseyre z Instytutu Psychoimmunologii dodaje jeszcze jedną cechę: uważność – czyli skupiony umysł.
Pokrótce o każdej tej cesze poniżej.
Wrażliwość na sygnały wewnętrzne
Wykorzystano tutaj badania psychologa Gary E. Schwarza. Odkrył on, że ludzie, którzy świadomie zauważają sygnały swojego ciała i umysłu (np. ból, zmęczenie, smutek, złość i przyjemność) mają wyższą odporność i zdrowszy układ krążenia. Schwartz zauważa, że emocje niosą ważne informacje zwrotne. Mówią nam, że są one niezbędne dla naszego dobrego samopoczucia.
Trzy czynniki wyróżnione przez Schwarza, które pomagają nam w takiej samoświadomości to: attention (zauważanie), connection (połączenie), expression (wyrażenie).
Kiedy:
-A – zauważamy emocje i uczucia w momencie kiedy się pojawiają
-C – dopuszczamy je do świadomości, „łączymy” się z nimi, staramy się zrozumieć (dlaczego czuję to, co czuję?) i odnosimy do aktualnej sytuacji; akceptujemy, że są
-E – i odpowiednio wyrazimy,
to wtedy przywracamy naturalną równowagę w naszym systemie umysł-ciało. Dzięki świadomości własnych emocji rozwija się umiejętność pozytywnego ich wyrażania oraz empatii.
Zdolność do zwierzeń
Psycholog James W. Pennebaker przeprowadził badania, z których wynika że osoby, które zwierzają się innym ze swoich sekretów, przeżyć czy uczuć są o wiele mniej podatni na choroby i mają lepsze samopoczucie. Uważa on, że utrzymywanie swoich przemyśleń w sekrecie, nawet przed samym sobą, pochłania ogromne pokłady energii psychicznej i fizycznej. Tłumienie emocji prędzej czy później negatywnie odbija się na zdrowiu. Idzie za tym osłabienie i mniejsza odporność na różnego rodzaju choroby. U osób, które potrafią się szczerze zwierzyć z dręczących problemów, stwierdzono natomiast znaczny wzrost żywotności komórek T, mających największą zdolność niszczenia komórek chorobowych.
Siła charakteru
Psycholog Suzanne Ouellette w swoich badaniach skupiła się na sile naszego charakteru. Odkryła, że zaangażowanie w wydarzenia (a nie ucieczka), szukanie wpływu na rezultat i traktowanie stresu jako wyzwania (a nie jako porażki) sprawia, że rzadziej zapadamy na chroniczne choroby i mamy mocniejszy układ immunologiczny.
Asertywność
George F. Solomon wykazał, że ludzie wyrażający asertywnie swoje potrzeby i uczucia są silniejsi i mają bardziej zbalansowany układ odpornościowy. O tych, którzy dbają o zaspokojenie swoich potrzeb szanując jednocześnie prawa innych mówi się, że są asertywni.
Tworzenie związków
Kolejny psycholog David McClelland, udowodnił, że ludzie zdolni do stworzenia bezinteresownych związków (partnerstwo, przyjaźń, rodzicielstwo) mniej chorują. Takie głębokie relacje bazują na miłości i ufności.
Zdrowe pomaganie
Badacz Alan Luks zauważył, że ludzie, którzy są wolontariuszami, angażują się w pomaganie innym, wykazują większy optymizm i pogodniejsze podejście do życia. Jednocześnie spada poczucie przygnębienia, depresji i bezsilności a wzrasta poczucie więzi z innymi.
Wszechstronność i integracja
To badania psycholog Patrici Linville. Różnorodne cechy naszej osobowości wyrażane są poprzez różne zainteresowania i różne role w naszym życiu, np.: hobby, zainteresowania zawodowe, wolontariat, działania artystyczne itp. Im bardziej różnorodna jest osobowość, tym bardziej jesteśmy odporni na życiowe wahania „w górę” i „w dół”.
Uważność (mindfulness)
Liczne już badania naukowe potwierdzają, że trening oparty na uważności doskonale pomaga w radzeniu sobie ze stresem, bólem i chorobą. Ogranicza skłonność do nawykowych negatywnych myśli, redukuje również schematyczne reakcje na emocje, doznania i stany psychiczne. Łatwiej radzić sobie wtedy z kontrolowaniem impulsów, wzrasta też poziom życzliwości i otwartości.
Więcej o uważności i innych sposobach na stres w kolejnych moich artykułach.
Jak tę wiedzę wykorzystać?
Rozwój Osobowości odpornej na stres poprzez rozwijanie każdej z tych cechy pozwala wykształcić ją całościowo. Można i warto to robić. Trzeba sobie zdawać sprawę, że tylko regularne ćwiczenia mogą przynieść trwałe korzyści. Tylko w taki sposób pozbędziemy się starych nawyków zastępując je nowymi, zdrowymi.
To od nas zależy nasze życie, i także to, jak je przeżyjemy – w dużym stresie czy jednak zdecydowanie zdrowiej.
Sposoby na stres – Uważność (Mindfulness)
Mindfulness w literaturze polskiej tłumaczone jest często jako Uważność czy Uważna świadomość.
„Mindfulness oznacza szczególny rodzaj uwagi – świadomej, skierowanej na chwilę obecną i nieosądzającej. Taka uwaga wykształca wielką świadomość, jasność i akceptację bieżącej sytuacji. Budzi nas do faktu, że życie rozwija się tylko w pojedynczych chwilach” Jon Kabat-Zinn
To także bezstronna obserwacja swoich myśli, uczuć i doświadczeń – bez uprzedzeń i stronniczości. Jesteś świadom myśli, myślisz, ale nie analizujesz sensu, tylko zauważasz ten fakt. Jesteś także świadom obecnych uczuć – po prostu akceptujesz, że są, negatywne czy pozytywne.
To sposoby, które pomogą pokonywać codzienne trudności i negatywne emocje. Praktyka uważności daje dużą wiedzę o sobie samym, o tym, jak działa umysł, którego nawyki często prowadzą do niepotrzebnych cierpień. Uczy także co robić, by to zmienić. Nauczy, że zamiast uciekać od problemów, można ze spokojem się nimi zająć.
“Uważność jest szczególnym stosunkiem do doświadczania lub sposobem pojmowania życia, który zmniejsza cierpienie i czyni życie bogatszym oraz pełnym treści. Dzieje się tak dzięki dostrojeniu do doświadczenia, które pojawia się tu i teraz, oraz dzięki bezpośredniemu wglądowi w to, jak nasze umysły tworzą niepotrzebne cierpienie” R.D.Siegel
W naszym Zachodnim świecie praktyka uważności znana jest od niedawna, ale na Wschodzie praktykowano ją od tysiącleci. Uważność została spopularyzowana jako metoda MBSR (Mindfulness-Based Stress Reduction) przez Jona Kabat-Zinna. Mimo, iż została wprowadzona do medycyny i psychoterapii pod koniec lat 70 istnieje już wiele badań potwierdzających jej skuteczność w redukcji stresu.
Praktykując uważność uczymy się nowych schematów, wzorców zachowania i umiejętności – pomagających nam się uspokoić, uświadomić wewnętrzne i zewnętrzne doświadczenia. Umiejętności związane z uważnym byciem okazują się w dzisiejszych stresowych czasach bezcenne. Pozwalają nam, dzieciom i nastolatkom być tu i teraz, bardziej spokojnym, skoncentrowanym, pewniejszym siebie i zdrowym.
Sposoby na stres – Techniki Emocjonalnej Wolności EFT
O metodzie EFT
Metoda EFT – Emotional Freedom Techniques – Techniki Emocjonalnej Wolności – wywodzi się z nowego nurtu tzw. psychologii energetycznej. Psychologia energetyczna to sposób pracy z problemami głównie emocjonalnymi, ale także fizycznymi dolegliwościami, z blokującymi przekonaniami czy destrukcyjnymi nawykami.
EFT to jedna z najszybciej rozwijających się technik rozwoju osobistego na świecie, jest jedną z głównych i popularnych technik energo-psychologii. Jest prosta, szybka i skuteczna (szacuje się jej skuteczność na ponad 90%).
Od ponad 20 lat jest testowana i stosowna na różnych zaburzeniach i dolegliwościach emocjonalnych czy fizycznych. Jest szczególnie popularna w USA, a w Polsce jeszcze mało znana.
EFT nazywane jest inaczej psychologiczną akupunkturą, tappingiem czy formą terapii meridianowej. Wykorzystujemy tutaj dorobek tradycyjnej medycyny chińskiej, najnowszych badań z zakresu psychoneuroimmunologii, biofizyki czy fizyki kwantowej.
Koncepcja EFT
EFT opiera się na koncepcji, że przyczyną wszystkich negatywnych emocji, jest zaburzenie w systemie energetycznym ciała. Aby zachować dobre zdrowie i dobre samopoczucie energia musi stale, harmonijnie, swobodnie krążyć w kanałach energii zwanych meridianami. Pracując techniką EFT oddziałujemy na cały system energetyczny człowieka usuwając przyczyny tego zaburzenia w kanałach, co jednocześnie przekłada się na redukcję przyczyn stresu.
Myśli, emocje, choroby a stres według EFT
W EFT negatywne emocje rozumiemy jako przejaw nieprawidłowości w naszej energii. Jeśli czujemy negatywną emocje, mamy negatywne myśli lub odczuwamy różnego rodzaju zaburzenia fizyczne, oznacza to, że nasza energia w jakimś stopniu jest zaburzona. Stopień tego zaburzenia możemy ocenić na podstawie siły emocji, którą odczuwamy, wpływu negatywnej myśli na nasze emocje i zachowanie oraz siły dolegliwości fizycznej dolegliwości i czasu jej trwania. Źródłem bieżących reakcji emocjonalnych jest zaburzenie w energii, które powstało w określonej sytuacji i odtwarzanie tego zaburzenia objawia się emocjami.
Jak działa EFT
Działanie EFT opiera się na uniwersalnych prawach fizyki organizmu żywego i fizyki kwantowej. Podczas stosowania EFT łączymy skoncentrowaną myśl o problemie z równoczesnym opukiwaniem odpowiednich punktów akupunkturowych.
Opukiwanie wywołuje falę uderzeniową, która wibruje po meridianie i powoduje rozpuszczenie blokady energetycznej, co umożliwia swobodny przepływ energii.
Energia kinetyczna, którą wytwarzamy poprzez opukiwanie rozpuszcza blokady, energia może swobodnie płynąć. Nasz układ energetyczny dostaje dodatkową dawkę energii, którą może spożytkować na regulacje tych obszarów naszej energii, które mają obniżony poziom energii.
EFT jest bardzo łatwe do opanowania – nawet bez wcześniejszego doświadczenia. Polega na opukiwaniu punktów meridianowych na ciele, co powoduje odblokowanie i uzyskujemy trwale efekty zmian nawet w kilka minut.
Skuteczność EFT
EFT jest niezwykle proste, ale zadziwiająco szybkie i silne. Tradycyjne techniki rozwoju mogą trwać miesiącami, a nawet latami, często są także trudne i skomplikowane. Dodatkowo nasz organizm ma naturalną skłonność do odrzucania zmian, które traktuje jako zagrożenie i dlatego tak trudno jest nam się zmienić czy wdrożyć nowe nawyki (np. słynne postanowienia noworoczne). Dzięki EFT możemy to ominąć.
Gary Craig, twórca EFT, poleca stosować tą metodę „na wszystko”. Jest mnóstwo pozytywnych doświadczeń wielu osób, które stosowały EFT na różne problemy: od emocjonalnych, traumatycznych wspomnień, po zdrowotne a także kreację w różnych dziedzinach życia.
Dodatkowe korzyści ze stosowania EFT:
- pomaga odkryć podświadome źródła stresu i w końcu wyzwolić się od nich
- lepsza kontrola nad swoimi myślami i działaniami, uwolnienie się od szkodliwych nawyków czy negatywnych przekonań
- bardziej pozytywny wizerunek samego siebie – wzrost poczucia własnej wartości, zaprzestanie działań sabotujących, skupienie na właściwym celu rozwoju osobistego
- zauważalnie szybkie i głębokie zmiany w każdej dziedzinie życia, od kariery i finansów, po relacje z innymi, do zdrowia fizycznego i emocjonalnego
