Zgaga należy do najczęstszych objawów ze strony górnego odcinka przewodu pokarmowego i często towarzyszy refluksowi żołądkowo-przełykowemu. Kluczową rolę w jej powstawaniu odgrywa dolny zwieracz przełyku, którego niewydolność umożliwia cofanie się kwaśnej treści żołądkowej do przełyku. Jakie czynniki najczęściej prowadzą do rozwoju zgagi?
Czym właściwie jest zgaga i jak się objawia?
Zgaga to subiektywne uczucie pieczenia lub palenia zlokalizowane w dolnej części klatki piersiowej, zwykle za mostkiem. Objaw ten często promieniuje ku górze (w kierunku gardła) i może mu towarzyszyć kwaśny posmak w ustach lub cofanie się treści pokarmowej. Zgaga może pojawić się krótko po posiłku, w pozycji leżącej lub przy pochylaniu się, a u niektórych pacjentów nasila się w nocy.
Od strony medycznej zgaga to objaw refluksu żołądkowo-przełykowego, czyli cofania się kwasu solnego i częściowo strawionego pokarmu z żołądka do przełyku. Przełyk nie jest przystosowany do kontaktu z kwaśną treścią, ponieważ nie posiada ochronnej warstwy śluzu ani mechanizmów buforujących pH. W konsekwencji dochodzi do podrażnienia błony śluzowej i wystąpienia pieczenia.
Przyczyny zgagi – gdzie zaczyna się problem?
W centrum mechanizmu leży dolny zwieracz przełyku (LES). To struktura mięśniowa, która powinna zamykać wejście do żołądka po przełknięciu pokarmu. Jeśli napięcie LES jest niewystarczające lub dochodzi do jego nieprawidłowych relaksacji, kwaśna treść może cofać się do przełyku, inicjując stan zapalny i typowe objawy [1]. Nieprawidłowa funkcja LES to jednak tylko punkt wyjścia. Do rozwoju zgagi przyczyniają się też:
- dieta: tłuste potrawy, czekolada, kawa, alkohol, mięta pieprzowa – działają rozluźniająco na LES lub drażnią śluzówkę przełyku,
- nadmiar pokarmu: obfite posiłki powodują wzrost ciśnienia w żołądku i ułatwiają cofanie się treści,
- niektóre leki: m.in. niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), azotany, teofilina, blokery kanału wapniowego,
- czynniki anatomiczne: przepuklina rozworu przełykowego przepony może osłabiać działanie LES,
- ciąża: wzrost ciśnienia wewnątrzbrzusznego oraz działanie progesteronu sprzyjają zgadze,
- styl życia: palenie papierosów, przewlekły stres i brak aktywności fizycznej również zaburzają pracę przewodu pokarmowego [2].
Ostatecznie to kombinacja czynników anatomicznych, żywieniowych i funkcjonalnych sprawia, że zgaga ma charakter nawracający. Warto również pamiętać, że nadwrażliwość przełyku na kwas (nawet przy prawidłowym pH) może powodować identyczne objawy jak klasyczny refluks.
Jak skutecznie leczyć zgagę? Od modyfikacji stylu życia po farmakoterapię
W leczeniu zgagi stosuje się podejście wieloetapowe. Podstawą są zmiany w diecie i stylu życia:
- unikanie obfitych posiłków,
- eliminacja produktów nasilających objawy,
- redukcja masy ciała,
- unikanie jedzenia na noc,
- rzucenie palenia,
- uniesienie górnej części tułowia podczas snu.
Jeśli objawy występują rzadko i mają łagodny charakter, można zastosować doraźnie preparaty zobojętniające. Jednak w przypadku częstszych lub bardziej nasilonych dolegliwości warto sięgnąć po skuteczny lek na zgagę, który działa nie tylko objawowo, ale również przyczynowo.
Wśród dostępnych rozwiązań na rynku szczególne miejsce zajmuje Helicid Rapid – jedyny w Polsce lek na zgagę bez recepty, który łączy 20 mg omeprazolu (inhibitor pompy protonowej) z 225 mg wodorowęglanu sodu (antacyd). Takie połączenie umożliwia:
- szybką ulgę (już w ciągu 5 minut) dzięki zobojętnieniu kwasu,
- ochronę żołądka na 24 godziny dzięki zahamowaniu wydzielania kwasu solnego.
Helicid Rapid działa więc na dwóch poziomach: natychmiast neutralizuje objawy i jednocześnie zapobiega ich nawrotowi. Tym samym jest odpowiedzią na potrzeby pacjentów, którzy oczekują szybkiego i skutecznego działania.
Źródła:
- Lesiak P., Choroba refluksowa przełyku: najnowsze badania i postępowanie, Medycyna po Dyplomie 2010, 19(10): 39-48.
- Sadafi S., Azizi A., Pasdar Y. i in., Risk factors for gastroesophageal reflux disease: a population-based study, BMC Gastroenterol. 2024, 24:64.
