Tradycja Pomorza Gdańskiego jest silnie związana z pracą Wisły i dostępem do Morza Bałtyckiego. W dawnych czasach podstawą rozwoju gdańskiego portu był eksport polskiego zboża do krajów Europy Zachodniej. Obecnie Pętla Żuławska może także pełnić ważną rolę w rozwoju lokalnej gospodarki i być jednym z motorów napędowych lokalnej turystyki.
Województwa pomorskie i warmińsko-mazurskie to regiony o dużym potencjale turystycznym. Oba leżą na dogodnym obszarze między Niemcami, krajami Skandynawskimi, a Rosją. Sprawne połączenia transportowe pomiędzy Obwodem Kaliningradzkim, a Niemcami leżą w interesie rozwoju gospodarczego naszego regionu. Jest to duża szansa dla rozwoju gospodarczego. W tym celu można wykorzystać nie tylko połączenia drogowe, ale także rzeczne. Pozwoliłoby to na usprawnienie lokalnie działającej logistyki. Transport wodny śródlądowy to nie tylko wspomaganie transportu drogowego, ale także wspieranie ekologii. Warto wspomnieć, że wokół Pętli Żuławskiej zlokalizowanych jest wiele atrakcji turystycznych jak chociażby Główne Miasto w Gdańsku, Zamek Krzyżacki w Malborku, czy most drogowy w Tczewie. Pętla leży w bezpośrednim sąsiedztwie Gdańska, Malborka, Tczewa i Elbląga. Dla amatorów kajaków ciekawą wycieczką może być spływ z Gdańska do Ostródy przez Pętle Żuławską i Kanał Ostródzko-Elbląski.
Żuławskie drogi wodne były w dawnych czasach ważnym elementem w transporcie ludzi i towarów. Dobrym przykładem są spływy flisaków ze zbożem do Gdańska. Na obszarze Pętli Żuławskiej funkcjonują porty i przystanie na Wiśle, Martwej Wiśle, Zalewie Wiślanym oraz Nogacie. Największe ośrodki to Gdańsk, Tczew, Malbork i Elbląg.
Jeśli chodzi o zagospodarowaniu Pętli Żuławskiej, tu występują pewne problemy. Niezadowalający stan techniczny części portów i przystani, a także ograniczone zaplecze usług turystycznych powodują niską intensywność w wykorzystaniu dróg wodnych. Inną kwestią jest ograniczony sezon turystyczny, który trwa od 3 do 4 miesięcy.
Główną przyczyną problemów w rozwoju warunków żeglugowych jest zarówno chaotyczna zabudowa rzek, jak i zbyt mała pojemność zbiorników retencyjnych. W konsekwencji, aktualny stan polskich dróg wodnych nie odpowiada wymaganiom nowoczesnej żeglugi. Ma to istotny wpływ na warunki rozwojowe śródlądowego transportu wodnego.
Wzrost znaczenia transportu wodnego śródlądowego w województwie pomorskim jest uzależniony od stanu dróg wodnych, oraz umożliwienia polskim armatorom śródlądowych odpowiednich warunków umożliwiających konkurencje z przewoźnikami drogowymi i kolejowymi. Aby żegluga wodna śródlądowa w naszym regionie dobrze się rozwinęła konieczne będzie: zwiększenie popytu na przewozy barkowe przy dobrze skoordynowanej współpracy gospodarczej województw pomorskiego i warmińsko-mazurskiego z obwodem kaliningradzkim, a także budowa i zakup odpowiednich statków towarowych i pasażerskich przystosowanych do przewozów śródlądowych. Brak infrastruktury śródlądowej pozwalającej na uruchomienie portów w Tczewie, Bydgoszczy i Toruniu, może spowodować problemy dla Gdańska z wywiezieniem towarów na wschód i południe.
W celu ożywienia funkcjonowania drogi wodnej, zespół ekspertów pracuje nad koncepcją zagospodarowania „Pętli Żuławskiej”. Zakres działań w projekcie obejmuje między innymi: budowę proekologicznego systemu transportu w turystyce, polegającego na współpracy transportu samochodowego, kolejowego i wodnego, rozwój żeglugi promowej, żeglugę tramwajów wodnych w granicach miasta Gdańska (Świbno-Sobieszewo)
oraz na trasach Elbląg – Malbork i Tczew – Świbno. Podejmowane działania przyczynią się do zwiększenia dostępności transportowej regionu.
Na terenie regionu znajdują się dwie drogi wodne o znaczeniu międzynarodowym:
– E-40 pełniącą rolę drogi wodnej łączącej Gdańsk z Warszawą, a następnie z Bugiem do Brześcia, gdzie łączy się z drogą, która prowadzi przez Polesie do Dniepru.
– E-70 przebiegająca od Holandii po Okręg Kaliningradzki przez Odrę, Wartę, Noteć, Kanał Bydgoski i Brdę, aż do Wisły. Na obszarze województw pomorskiego i warmińsko-mazurskiego przebiega przez Wisłę, Nogat i Zalew Wiślany do granicy z Rosją.
Rozwój transportu wodnego śródlądowego przynosi wiele korzyści m.in.: jest ekologiczny i tani oraz odciąża transport drogowy.
W okresie perspektywicznym, do roku 2020, można liczyć na dalszy rozwój turystyki żeglarskiej. Nastąpi co najmniej dwukrotne zwiększenie się liczby jachtów wodnych śródlądowych na obszarze Pętli Żuławskiej. Konieczne będzie zbudowanie nowych miejsc postojowych dla jachtów. Nastąpi też potrzeba rozbudowy istniejących i budowy kolejnych baz żeglarskich w małych portach Zalewu Wiślanego oraz Delty Wisły.
W niedalekiej przyszłości ma szansę powstać nowoczesna infrastruktura żeglarska posiadająca 5 portów żeglarskich, 10 przystani jachtowych, 10 pomostów cumowniczych oraz 4 przystani żeglugi pasażerskiej. Planuje się także zelektryfikowanie śluzy Gdańska Głowa. Koszty całkowite projektu wynoszą 120 mln zł.
Aby transport wodny śródlądowy działał sprawnie, należy także zadbać o odpowiednie zabezpieczenie przed powodzią. Z racji położenia oraz uwarunkowań fizjograficzno-hydrologicznych część obszarów województwa pomorskiego jest zagrożona powodzią. Dotyczy to głównie terenów Żuław, okolic Gdańska, Tczewa i Malborka. Ze względu na specyficzne warunki i położenie w depresyjnej Delcie Wisły, Żuławy funkcjonują gospodarczo dzięki osłonom przeciwpowodziowym. Jest to przede wszystkim teren rolniczy.
Do tej pory, oprócz prac planistycznych udało się zrealizować kilkanaście inwestycji na polskich rzekach MDW E70. Odnowiono m.in. porty i mariny w Kostrzynie, w Czarnkowie nad Notecią, Nakle, Drawsku, Bydgoszczy (kursuje tu jedyny w Europie, w pełni ekologiczny statek solarny Słonecznik). Inwestycja w przystań jachtową jest także realizowana w Grudziądzu.
W Gdańsku trwa realizacja programu ożywienia dróg wodnych. W ramach projektu przewiduje się powstanie m.in. mostu zwodzonego w Przegalinie i przystani żeglarskiej na Wyspie Sobieszewskiej. Wielką atrakcją dla turystyki wodnej jest funkcjonowanie w Trójmieście tramwaju wodnego. Jest to atrakcja sezonowa, ponieważ tramwaje te kursują w weekendy. Tramwaje kursują na trasach: F1 (Gdańsk – Hel), F2 (Sopot – Hel), F4 (Gdańsk – Sobieszewo – Gdańsk), F5 (Gdańsk – Westerplatte), 520 (Gdynia – Hel), 530 (Gdynia – Jastarnia). Za fundusze unijne udało się także zmodernizować przystań na Żabim Kruku.
Są to pierwsze sukcesy w pracach nad unowocześnieniem i upowszechnieniem transportu. Województwo pomorskie bardzo potrzebuje taniego i ekologicznego transportu, który nie tylko wspierałby transport lądowy, ale także mógłby stanowić dodatkową atrakcję turystyczną naszego regionu.
