Witaminy to organiczne związki chemiczne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Ta powszechnie znana prawda nie oddaje jednak tego, jak ważne są do zapewnienia człowiekowi zdrowia. Kluczową rolę, jaką odgrywają w metabolizmie, zauważa się zazwyczaj, niestety, dopiero gdy pojawia się choroba. Czym konkretnie skutkuje niedobór witamin?
Czym grozi niedobór witamin w diecie?
Niedobory witamin wpływają na niemal każdy aspekt zdrowia człowieka. W zależności od tego, której z nich brakuje, dochodzi do pogorszenia stanu np. skóry, włosów i paznokci. Gorzej pracuje także układ immunologiczny, a co za tym idzie, spada odporność, a wzrasta podatność na choroby.
Niedostatki witamin mają niekiedy jeszcze poważniejsze konsekwencje. Mogą prowadzić m.in. do kłopotów ze snem lub odwrotnie – stanów nieustępującego zmęczenia, osteoporozy, biegunek, wypadania włosów, długotrwałego złego samopoczucia czy też spadku masy ciała.
Jakie są skutki braku poszczególnych witamin?
Stan niedoboru witamin nazywa się hipowitaminozą. Jeśli trwa on zbyt długo, może przejść w awitaminozę, czyli przewlekły niedobór skutkujący trwałymi problemami ze zdrowiem. Przykłady kilku substancji pokazują, jak groźne są konsekwencje dostarczania ich organizmowi w zbyt małej ilości.
Objawy niedoboru witaminy D – czego nie można bagatelizować?
Witamina D występuje w dwóch odmianach – D3 znajdującej się w produktach pochodzenia zwierzęcego oraz D2, którą zawierają drożdże i grzyby. Dzięki niej zachowana jest optymalna gospodarka wapniowo-fosforanowa organizmu, prawidłowo funkcjonuje układ odpornościowy oraz na odpowiednim poziomie pozostaje ciśnienie tętnicze i krzepliwość krwi. Dzięki witaminie D ogranicza się także ryzyko pojawienia się cukrzycy typu 2.
Niedostatek tego składnika skutkuje m.in. zwiększoną łamliwością kości, krzywicą oraz podwyższonym ryzykiem wystąpienia osteoporozy. Bez dostatecznej ilości witaminy D może ponadto dochodzić do nawracających bólów mięśni, zapaleń skóry i spojówek oraz spadku odporności. Co więcej, długotrwały niedobór witaminy D zwiększa ryzyko nabawienia się depresji.
Niedobór witaminy B12 – jakie symptomy powinny zaniepokoić?
Witamina B12 to substancja odpowiedzialna za właściwe działanie układów: nerwowego, pokarmowego i krwionośnego. Wpływa także na stan skóry. To właśnie dzięki tej substancji produkcja czerwonych krwinek w organizmie pozostaje na optymalnym poziomie. Oprócz tego witamina B12 bierze udział w procesie utrzymywania otoczki mielinowej, która jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania nerwów, w tym mózgu.
Właśnie z powodu zaburzeń w syntezowaniu mieliny dochodzi do kłopotów z widzeniem. Pojawić mogą się także takie objawy jak otępienie, fantomowe odczucia zwane parestezjami (np. mrowienie) oraz początki zaburzeń psychicznych. Inne skutki tego typu awitaminozy to bóle i zawroty głowy, niedokrwistość, częstoskurcz (tachykardia) serca, utrata wagi i zaburzenia apetytu.
Niedobór kwasu foliowego – jakie są skutki dla organizmu?
Witamina B9, nazywana inaczej kwasem foliowym, jest składnikiem niezbędnym do wzrostu i działania komórek. Oprócz tego ma wpływ na produkcję czerwonych krwinek. Z tych powodów jest bardzo ważna dla kobiet w ciąży. W ich przypadku kwas foliowy ma kluczowe znaczenie dla prawidłowego rozwoju płodu.
Niewystarczający poziom witaminy B9 w organizmie prowadzi do poważnych schorzeń, na czele z niedokrwistością i zahamowaniem wzrostu. Często zauważalny jest także spadek wagi. Oprócz tego skutkami niedoboru mogą być kłopoty ze skupieniem się, osłabienie oraz bezsenność, a nawet stany depresyjne.
Niedobór witaminy A – na co zwrócić uwagę?
Witamina A potrzebna jest człowiekowi ze względu na dobroczynny wpływ na stan skóry, paznokci i włosów. Jej odpowiednia ilość w posiłkach reguluje produkcję melaniny, czyli barwnika skóry oraz złuszczanie się naskórka. Dzięki niej lepiej znosi ona promieniowanie słoneczne (czyli zmniejsza skłonność do oparzeń) i jest bardziej elastyczna. Dodatkowo włosy i paznokcie są mniej łamliwe oraz spada ryzyko zachorowania na miażdżycę.
Wskutek niedoboru witaminy A odczuwalne są takie objawy jak m.in. łamliwość włosów i paznokci, kłopoty z widzeniem (w tym tzw. kurza ślepota) oraz tendencja do częstszego chorowania. Osobom, którym brakuje tej substancji niekiedy towarzyszy też uporczywe zmęczenie.
Jak zapobiegać niedoborom witamin?
Najlepszym sposobem do zapewnienia organizmowi odpowiednich ilości witamin jest odpowiednio kaloryczna i zbilansowana dieta. W codziennym jadłospisie zawsze należy uwzględniać właściwe porcje białka, węglowodanów, błonnika i innych składników. Zdrowe dania muszą być urozmaicone, co oznacza, że nie należy nadużywać i pomijać poszczególnych rodzajów potraw. Zasada ta dotyczy wszystkich, a różnice sprowadzają się do kaloryczności. Ta zależna jest przede wszystkim do wykonywanego zawodu. Innymi słowy, dzienny wydatek energetyczny robotnika fizycznego wymaga obfitych posiłków, niż ma to miejsce w przypadku osoby pracującej w biurze.
Przyczyną niedostatku witamin bywają również używki, z których należy zrezygnować. Zdarza się jednak, że nawet całkowite ich odstawienie oraz zbilansowana dieta nie wystarczają. W takich przypadkach pozostaje konsultacja z lekarzem. Możliwe, że przyczyną awitaminozy jest nierozpoznana choroba, która powoduje upośledzenie wchłaniania tych związków chemicznych przez niektóre narządy.
Więcej fachowych porad o zdrowiu przeczytasz na: Aptelia.pl
Bibliografia:
- Klimiuk, Kwas foliowy – czym dokładnie jest? Niedobór, funkcje, suplementacja, aptelia.pl [dostęp z 31.03.2023]
- E. Cieślik, A. Gębusia, Skutki niedostatecznej podaży kwasu foliowego ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia dla kobiet w wieku rozrodczym, Hygeia Public Health 2011, 46(4): 431-436.
