Jeśli zauważymy, że nasze dziecko coraz szybciej nie mieści się w niedawno kupionych ubraniach, może to być sygnał dla nas, że zbyt szybko przybiera na wadze. Ponadto warto ważyć je regularnie, porównując np. jak zmienia się masa ciała z miesiąca na miesiąc.
Monitoring wagi jest dobrą informacją o zmienności masy ciała. Pomiary warto zapisywać w specjalnie do tego stworzonym dzienniku. Część wag domowych – oprócz ciężaru – mierzy także BMI, czyli wskaźnik masy ciała.
Prawidłowe BMI
Prawidłowy wskaźnik BMI wynosi 18,5–24,9. Wynik powyżej 25 wskazuje na nadwagę, jednak nie powinniśmy wpadać w panikę, jeśli okaże się, że wynosi on nieznacznie powyżej 25 punktów (np. 25,2 lub 25,5). Idealna masa lub idealny wskaźnik masy ciała BMI nie jest konieczny do pełni zdrowia, a niektóre badania Światowej Organizacji Zdrowia wskazują, że lekka nadwaga także jest zdrowa. Nie warto wpadać w panikę zbyt szybko.
Problemem jest natomiast, gdy nadprogramowych kilogramów przybywa zbyt szybko. Oczywiście oprócz zwracania uwagi na częstotliwość zakupu większych ubrań, regularnego ważenia dziecka, określania BMI, porównywania ciężaru ciała na siatkach centylowych, warto kierować się także subiektywnym wrażeniem wizualnym. Czasami ludzie z lekką nadwagą (np. o 2 kg) wyglądają normalnie i zdrowo, a gdy są chudsi – gorzej. Najlepiej oceniać wszystko całościowo, aby nie podstępować wobec dziecka zbyt inwazyjnie w razie niewielkiej liczby nadprogramowych kilogramów.
Kiedy zaczyna się nadwaga?
Określa się, że nadwaga zaczyna się przy BMI powyżej 25–29,9. Pierwszy stopień otyłości to BMI równe 30,0–34,99, a drugi stopień otyłości (tzw. otyłość kliniczna) określa współczynnik BMI wynoszący powyżej 35. Znacznie nasilona nadwaga, otyłość oraz otyłość kliniczna powinny budzić niepokój rodziców. Na szczęście, rodzice mogą zrobić wiele dla zdrowia swoich dzieci i zachowania odpowiedniej masy ciała.
Kto może pomóc? Co może zrobić rodzic?
Jeśli uważasz, że Twoje dziecko zbyt szybko tyje lub ma już widoczną nadwagę, warto skonsultować się jak najszybciej z dietetykiem lub psychodietetykiem (zazwyczaj jest to psycholog po studiach podyplomowych). Specjaliści rozpoznają problem, udzielą wskazówek żywieniowych oraz przygotują spersonalizowaną dietę.
Ponieważ dzieci jedzą to, co podają im rodzice, bardzo wiele zależy od zachowań i postawy rodziców. To właśnie oni mogą i powinni mieć największy wpływ na kształtowanie zachowań. Dobre nawyki z dzieciństwa często przekładają się na późniejsze zachowania żywieniowe.
Pięć rad, jak odchudzić własne dziecko i dbać o zdrowe odżywianie
1. Stwórz model właściwych zachowań. Dzieci uczą się poprzez przykłady. Jedz zdrowo i bądź aktywny fizycznie. Zamiast spędzać dodatkowe godziny przed telewizorem, możesz pójść na spacer lub wybrać się na przejażdżkę rowerem. Zabawa ruchowa w parku lub wspólne pływanie może pokazać dziecku, że aktywności fizyczna może dostarczyć dużo frajdy. Warto wykonywać zabawy wraz z większą ilością domowników i zmiany wprowadzać stopniowo, aby były chętniej akceptowane.
2. Dzieci potrzebują przynajmniej 60 minut aktywności ruchowej dziennie. Warto o tym pamiętać, zwłaszcza, że nawet kilka krótkich spacerów może przynieść duże efekty. Nie trzeba wykonywać aktywności ruchowej ćwiczyć od razu przez godzinę czy więcej. Dzieci z większą masą ciała podczas ruchu spalają w tym samym czasie więcej kalorii niż ich rówieśnicy. Ważne, aby dziecko w ogóle się ruszało, a niekoniecznie musi więcej się ruszać od szczuplejszych dzieci!
3. Stosuj zasadę małych kroczków. Jeśli człowiek zjada dzień w dzień o 100 kcal więcej niż wynosi jego zapotrzebowanie kaloryczne na dobę, utyje o 5 kg w ciągu roku (przykładowo: zapotrzebowanie dobowe dziecka wynosi 1500 kcal, a teraz je codziennie 1600 kcal). W internecie można sprawdzić, jakie jest zapotrzebowanie kaloryczne dla dziecka w konkretnym wieku. Można się posłużyć kalkulatorami, które pozwalają określić, ile kalorii wpłynie na utrzymanie, zmniejszenie lub zwiększenia masy ciała.
Stosując małe kroczki, pamiętaj, że wystarczy zmniejszyć dziecku o 100 kcal dzienną porcję (równowartość połowy kanapki) i zwiększyć ruch o 2000 kroków dziennie (15–20 min spaceru), aby po dość krótkim czasie zauważyć spadek masy ciała. Efekty powinny już pojawić się w pierwszym miesiącu i wywołać 2 kg lub większą różnicę w wadze.
4. Unikaj powiększonych porcji i planuj regularne posiłki. Restauracje, kina i inne obiekty kulturalne czy gastronomiczne często sprzedają zbyt duże, niezdrowe porcje jedzenia. Warto większość posiłków przygotowywać w domu, trzymając się zasady: jemy często, ale mniejsze porcje.
Najlepiej jeść pięć mniejszych posiłków co trzy godziny, dzięki czemu u dziecka pozostanie uczucie sytości, nie spadnie ilość energii do nauki i zabawy, a także zostanie zachowany odpowiedni poziom przemiany materii.
5. Mniej telewizji, więcej snu. Dzieci, które oglądają zbyt dużo telewizji (powyżej 2 godz. dziennie) zwykle są cięższe od tych oglądających jej mniej. Zaproponuj inne możliwości spędzania czasu, które mogą być dla dziecka bardzo atrakcyjne.
Zadbaj także o komfort snu dziecka. Pokój powinien być przewietrzony, a temperatura wyważona – ani za wysoka, ani za niska. W sezonie grzewczym w pokoju dziecka warto zainstalować nawilżacz. Wystarczy ceramiczne naczynie, które wiesza się na kaloryferze.
Ponadto w pokoju nie powinno być bodźców, które mogłyby przeszkadzać w śnie (np. głośno tykający zegar). Czasem także elektroniczny widoczny zegar sprawia, że dziecko nie może po przebudzeniu zasnąć ponownie, bo myśli, jak mało czasu mu zostało (np. 2 godziny przed wstaniem i wyjściem do szkoły). Pamiętaj, że badania wskazują, iż osoby źle sypiające szybciej przybierają na wadze, natomiast ludzie, którzy zdrowo śpią, zwykle są szczuplejsi od śpiących zbyt krótko.
Tekst: Piotr Modzelewski
Centrum Zdrowia Dziecka Słupsk, psycholog (spec. kliniczna), pedagog, terapeuta TSR. Absolwent studiów podyplomowych z psychodietetyki. Doktorant w Uniwersytecie SWPS. Prowadzi ćwiczenia dla studentów m.in. z pedagogiki wczesnoszkolnej, dydaktyki ogólnej, podstaw nauczania środowiska przyrodniczego w Zakładzie Edukacji Wczesnej, Akademii Pomorskiej w Słupsku. Autor artykułów dotyczących psychologii pozytywnej, prokrastynacji (odwlekania na potem), zapobiegania agresji, kryzysu psychologicznego u dzieci i młodzieży. Napisał popularnonaukową i poradnikową książkę „Pokonaj odwlekanie – Rozwiń wytrwałość” wydaną przez wydawnictwo e-bookowo.
Ukończył szkolenia i warsztaty m.in. z diagnozy zaburzeń emocji i zachowania u dzieci i młodzieży, wsparcia dzieci i młodzieży z zaburzeniami emocji i zachowania, terapii poznawczo-behawioralnej, hipnoterapii klinicznej, technik terapii rodziny. Swoją wiedzę stale pogłębia na szkoleniach i konferencjach.
Materiał opublikowany dzięki współpracy z Centrum Zdrowia Dziecka Pegaz
