Coraz więcej dzieci boryka się z zaburzeniami mowy. Do gabinetów logopedycznych trafiają maluchy niemówiące wcale, mówiące za mało lub w sposób nieprawidłowy. Przyczyny problemu mogą być różne, np. nieprawidłowości w budowie narządów artykulacyjnych, zaburzenia funkcjonowania narządu słuchu czy uszkodzenia układu nerwowego. Warto jednak pamiętać, że jednym z czynników warunkujących prawidłowy rozwój mowy jest także postawa rodziców i najbliższego otoczenia. Dziecko, któremu brak stymulacji do mówienia i któremu nie dostarcza się prawidłowych wzorców wymowy, może mieć później problem z prawidłowym kształtowaniem się mowy.
Jak wspierać rozwój mowy naszego dziecka?
Mów wyraźnie i powoli. Dbaj o poprawność własnej wymowy. Nie używaj spieszczeń, aby nie utrwalać nieprawidłowych wzorców.
Słuchaj tego, co mówi dziecko, prowadź z nim dialog. Utrzymuj z nim kontakt wzrokowy, daj czas na dokończenie wypowiedzi, nie przerywaj. Zachęcaj do mówienia, ale bez wywierania presji, nie każ mu także na siłę powtarzać. Jeśli dziecko powie coś niepoprawnie, nie poprawiaj go, tylko przytaknij i spokojnie powtórz wyraz w sposób prawidłowy.
Dostosuj mowę do możliwości językowych dziecka. Używaj prostych zdań, znanych mu wyrazów i zwrotów.
Ogranicz telewizję lub korzystanie z tabletu – w zamian poczytaj maluchowi książkę.
Wykonuj z dzieckiem ćwiczenia oddechowe oraz słuchowe, a także gimnastykę buzi i języka. Ważne jest, by ćwiczenia te wykonywać w formie zabawy – niech będą dla naszego dziecka atrakcją, a nie obowiązkiem.
Przykłady prostych ćwiczeń, które możesz wykonywać z dzieckiem w domu
1. Ćwiczenia oddechowe
Przenoszenie kawałków papieru za pomocą słomki. Stwórz wraz z dzieckiem obrazek: niech przenosi kropki na biedronkę, krople deszczu na parasol lub jabłka na drzewo.
Dmuchanie za pomocą słomki na krople farby na kartce. W ten sposób można stworzyć oryginalne i kolorowe obrazki.
Dmuchanie na piórka lub robienie baniek.
Dmuchanie na styropianową piłeczkę. Możesz urządzić „mecz”, stając z dzieckiem po dwóch przeciwnych stronach stołu i próbując zdmuchnąć piłkę na pole przeciwnika.
Zabawy z kaszą manną. Umieść na tacy lub talerzyku obrazek przedstawiający np. ulubione postaci z bajki dziecka. Zakryj je kaszą, a dziecko dmuchając, odkryje ulubionych bohaterów.
Dmuchanie na rzeczy zawieszone na sznurku. Wykonaj wcześniej razem z dzieckiem papierowy model – ptaszka, motylka albo samolotu. Zawieś na sznurku i dmuchaniem wprawiajcie je w ruch.
2. Ćwiczenia artykulacyjne
Słodkie ćwiczenia. Posmaruj dziecku wargi, podniebienie oraz wałek dziąsłowy kremem czekoladowym lub miodem. Niech dziecko zlizuje przysmak (ważne, by robiło to z otwartą buzią). Można posmarować czymś pysznym także talerzyk, niech dziecko przy pomocy języka rysuje na nim różne wzory.
Strojenie minek przed lustrem. Każde dziecko ucieszy się z możliwości wygłupiania się przed lustrem razem z rodzicem – warto to wykorzystać. Próbujcie dotknąć językiem nosa, brody, wydymajcie policzki, parskajcie, cmokajcie i przede wszystkim – dobrze się bawcie.
3. Ćwiczenia słuchowe
Rozpoznawanie odgłosów zwierząt i dźwięków z otoczenia. Możesz puszczać dziecku nagrania odgłosów zwierząt i prosić je o zgadywanie, co to za zwierzątko. Nasłuchujcie także, co dzieje się wokół was. Poproś dziecko, aby zamknęło oczy, a ty szeleść gazetą, tup nogą, klaszcz, odkręć wodę – niech dziecko zgadnie, co to za dźwięk.
Zabawa grzechotką z puszki z wsypanym do środka grochem. Umów się z dzieckiem, że gdy zagrasz cicho, ono naśladuje małą myszkę i chodzi na czworakach, a gdy głośno – słonia, ciężko tupiąc.
Tańcz z dzieckiem, śpiewaj, klaszcz do rytmu. To dobra zabawa nie tylko dla dzieci, ale i dorosłych.
Monika Zalewska
Filolog klasyczny i logopeda, obecnie studentka neurologopedii na Uniwersytecie Gdańskim. Prowadzi Gabinet Terapii Logopedycznej we Wrzeszczu (Gabinet Terapii Logopedycznej Monika Zalewska, ul. Lilli Wenedy 18c, Gdańsk). Pracuje głównie z dziećmi w wieku przedszkolnym, zajmując się diagnozowaniem i terapią zaburzeń mowy, takich jak dyslalia, jąkanie czy opóźniony rozwój mowy.
