Wybierając produkty dla małych dzieci w trakcie 1000 pierwszych dni życia, należy uważnie czytać etykiety. Najmłodsi, ze względu na niedojrzałość organizmu, są znacznie bardziej narażeni na zanieczyszczenia występujące w żywności. Należy również kontrolować ilość i rodzaj cukru w ich diecie. Jego nadmiar może prowadzić do poważnych chorób, takich jak próchnica, cukrzyca typu 2 czy otyłość.
Dlaczego na etykietach produktów dla małych dzieci widnieją oznaczenia wiekowe? Na czym polegają prawidłowe nawyki żywieniowe? Kim są edukatorzy żywieniowi? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdują się w słowniczku programu „Zdrowo jemy, zdrowo rośniemy”.
„A” jak adaptacja
Pierwsze dni w żłobku lub przedszkolu to ważne chwile i dla malucha, i dla jego rodziców. Przygotowanie do nich dziecka powinno odbywać się stopniowo i rozpocząć na długo przed pierwszym dniem w nowej roli. Warto rozpocząć od przyzwyczajenia malucha do pobudek zgodnych ze „szkolnym” rytmem dni. Jeśli dziecko nie miało do tej pory kontaktu z grupą rówieśniczą, przydatne będzie dodatkowo stopniowe oswajanie go z rówieśnikami, np. podczas zajęć w klubie malucha lub na placu zabaw. Dobrze jest też zapytać w żłobku lub przedszkolu o program adaptacyjny dla nowych dzieci, który placówka często ma w ofercie. Sam pobyt dzienny natomiast warto – o ile pozwala nam na to czas – rozpocząć od krótkich, najbardziej atrakcyjnych punktów dnia, np. zajęć muzycznych lub plastycznych. Niezwykle ważne jest, aby w początkowym okresie pobytu w przedszkolu (który może trwać zarówno tydzień, jak i miesiąc, ponieważ proces adaptacji przebiega u każdego dziecka w sposób indywidualny) dziecku towarzyszyli rodzice – dzięki temu maluch będzie kojarzyć to miejsce z zabawą i ciepłem, a nie z poczuciem porzucenia. Przez cały okres adaptacji wielokrotnie swoim zachowaniem i słowami przekazujmy komunikat „Kochamy Cię i na pewno po Ciebie wrócimy”. Zmiana środowiska to dla młodego organizmu ogromny wysiłek i ważny sprawdzian jego układu immunologicznego. Dlatego niezbędne jest wspieranie odporności dziecka za pomocą zróżnicowanej, właściwie dobranej i zbilansowanej diety, która dostarczy maluchowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych.
„B” jak bezpieczeństwo żywności
Bezpieczeństwo żywności to ogół warunków koniecznych do spełnienia na każdym etapie wytwarzania żywności. Szczególnie istotne jest bezpieczeństwo żywności dla niemowląt i małych dzieci, ponieważ ich organizmy w pierwszych latach życia podlegają procesowi tzw. programowania żywieniowego. Oznacza to, że są znacznie bardziej wrażliwe na nadmiar lub niedobór składników odżywczych, a także bardziej podatne na szkodliwe substancje, które mogą być zawarte w żywności, np. toksyny, zanieczyszczenia, barwniki czy konserwanty. O tym, jak dużą rolę odgrywa bezpieczeństwo żywności dla najmłodszych, najlepiej świadczą normy, które musi ona spełniać – znacznie bardziej rygorystyczne niż dla zwykłej żywności.
„C” jak cukier
W diecie najmłodszych nie ma potrzeby uwzględniania dodatku cukru (podobnie jak soli). Wystarczającą ilość energii organizm dziecka czerpie z węglowodanów, naturalnie obecnych w żywności (m.in. w produktach zbożowych, owocach czy mleku). Z tego względu dosładzanie potraw oraz proponowanie dzieciom słodkich przekąsek nie powinno mieć miejsca. Nadmiar cukru w diecie prowadzi bowiem do poważnych konsekwencji zdrowotnych, m.in. próchnicy, nadwagi, otyłości i innych chorób dietozależnych w dorosłym życiu. Świadomość tych smutnych prognoz, na szczęście, systematycznie rośnie wśród rodziców oraz personelu żłobków i przedszkoli. Z badań programu „Zdrowo jemy, zdrowo rośniemy” wynika, że już 36% edukowanych placówek po zakończeniu warsztatów żywieniowych zaczęło dążyć do ograniczenia soli i cukru w podawanych dzieciom posiłkach1.
„D” jak dodatkowe substancje do żywności
Substancje dodatkowe do żywności (dodatki do żywności) są powszechnie wykorzystywane przy jej produkcji, ponieważ zapewniają bezpieczeństwo mikrobiologiczne produktu i wydłużają okres jego przydatności do spożycia. Inną ich funkcją jest, na przykład, zwiększenie atrakcyjności produktów poprzez wpływ na walory smakowe, zapachowe czy wizualne. Obecnie do stosowania dopuszczonych jest około 330 dodatków do żywności. Dla najmłodszych najodpowiedniejsza jest szczególna kategoria pokarmów: żywność dla niemowląt i małych dzieci, która, zgodnie z przepisami prawa, nie może zawierać konserwantów, barwników i wzmacniaczy smaku. Ściśle kontrolowana jest też w niej zawartość soli i cukru.
„E” jak edukator żywieniowy
Edukator żywieniowy programu „Zdrowo jemy, zdrowo rośniemy” to dietetyk, absolwent co najmniej studiów I stopnia na kierunku Dietetyka lub Żywienie Człowieka. Oprócz wykształcenia, każdy w ramach udziału w programie uczestniczy w szkoleniach w wymiarze 170 godzin, które kompleksowo przygotowują go do organizacji warsztatów edukacyjnych w żłobkach i przedszkolach. Szkolenie kończy się stażem w wybranych placówkach, podczas którego edukator przeprowadza zajęcia dla personelu i analizę jadłospisu w placówce. Po zakończeniu stażu edukatorzy kontynuują działalność, oferując warsztaty i zajęcia z zakres edukacji żywieniowej dla dorosłych i dzieci (współpraca: www.zdrowojemy.info/edukatorzy#).
Program „Zdrowo jemy, zdrowo rośniemy” jest współtworzony przez Fundację Rozwoju Dzieci im. J.A. Komeńskiego, Fundację NUTRICIA, Szkołę Główną Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Instytut Matki i Dziecka oraz Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości. Celem programu jest wzrost świadomości na temat roli żywienia we wczesnym okresie życia wśród pracowników żłobków i przedszkoli oraz rodziców, promowanie zrównoważonej diety oraz kształtowanie u dzieci właściwych nawyków żywieniowych. Dołączyć do programu można przez zarejestrowanie się na stronie internetowej www.zdrowojemy.info.
1Badanie „Zdrowo jemy, zdrowo rośniemy” – ocena programu i prowadzących go edukatorów żywieniowych, zrealizowane przez MillwardBrown w dniach 7 maja – 15 czerwca 2015 r. na podstawie analizy 251 wywiadów telefonicznych.
