Zatrucie alkoholem (nazywane również intoksykacją alkoholową) to stan, w którym dochodzi do zaburzeń funkcjonowania organizmu na skutek przyjęcia zbyt dużej ilości etanolu. Choć dla wielu osób alkohol jest elementem towarzyskich spotkań, jego nadmierne spożycie może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, a w skrajnych przypadkach – do śmierci. Zatrucie alkoholem nie dotyczy wyłącznie osób uzależnionych – występuje również u osób, które rzadko piją, ale nie oszacowały dobrze swojej tolerancji. Warto znać objawy tego stanu oraz wiedzieć, jak postępować, gdy u konkretnej osoby podejrzewa się zatrucie alkoholowe.
Zatrucie alkoholem – objawy i następstwa
Objawy zatrucia alkoholem różnią się w zależności od ilości spożytego alkoholu, masy ciała danej osoby, jej płci, ogólnego stanu zdrowia oraz tempa spożycia trunku. Im większe stężenie alkoholu we krwi, tym objawy stają się bardziej nasilone i niebezpieczne. Najczęstsze objawy zatrucia alkoholem to:
- zaburzenia świadomości – mogą obejmować splątanie, bełkotliwą mowę, a w zaawansowanym stadium nawet utratę przytomności;
- zaburzenia koordynacji ruchowej, drgawki – osoba będąca pod wpływem alkoholu może mieć trudności z utrzymaniem równowagi i kontrolowaniem własnej postawy czy ruchów ciała;
- zaburzenia oddychania – spowolniony, nieregularny lub bardzo płytki oddech może świadczyć o głębokim zatruciu;
- obniżona temperatura ciała (aż do hipotermii) – organizm osoby zatrutej może mieć trudności z utrzymaniem prawidłowej temperatury;
- wymioty i nudności – niezwykle niebezpieczne u osób nieprzytomnych, z utrudnionym kontaktem (mogą prowadzić do zachłyśnięcia i uduszenia);
- bladość lub sinica skóry – niedotlenienie organizmu może być widoczne jako sinienie ust i opuszków palców;
- tachykardia lub bradykardia – zaburzenia rytmu serca to jeden z poważnych objawów zatrucia;
W ciężkich przypadkach zatrucia alkoholem może dojść do rozwinięcia się poważnych powikłań metabolicznych, takich jak:
- kwasica metaboliczna – stan, w którym dochodzi do zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej organizmu, wymagający szybkiej interwencji medycznej;
- hipoglikemia – obniżenie poziomu cukru we krwi, szczególnie groźne u dzieci i młodzieży oraz u pacjentów diabetologicznych;
- uszkodzenie narządów wewnętrznych – zwłaszcza wątroby i trzustki, w wyniku długotrwałej ekspozycji na toksyczne działanie alkoholu.
Zatrucie alkoholowe – co robić i jak je leczyć?
Jeśli u konkretnej osoby podejrzewa się zatrucie alkoholem, najważniejsze jest szybkie i odpowiednie działanie. W niektórych przypadkach konieczna będzie interwencja pogotowia ratunkowego. Pierwsza pomoc w przypadku zatrucia alkoholem obejmuje:
- utrzymanie drożności dróg oddechowych – należy upewnić się, że osoba oddycha i nie dławi się wymiocinami. W przypadku utraty przytomności układamy ją w pozycji bocznej bezpiecznej;
- ocenę stanu świadomości i oddechu – jeśli osoba nie oddycha lub jej oddech jest bardzo spowolniony, należy natychmiast wezwać pomoc i rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową, zgodnie z instrukcjami dyspozytorni;
- zabezpieczenie przed wychłodzeniem – osoby w przebiegu zatrucia alkoholowego są narażone na hipotermię, dlatego należy okryć je kocem i zadbać o ciepło otoczenia.
Leczenie szpitalne może z kolei obejmować takie elementy, jak: płukanie żołądka, nawadnianie (w tym nawadnianie dożylne) oraz podawanie elektrolitów w celu wyrównania zaburzeń gospodarki elektrolitowej, podawanie glukozy (w przebiegu hipoglikemii) czy podawanie tlenu. Pacjent przez cały czas podlega monitorowaniu funkcji życiowych – w tym tętna, ciśnienia krwi, temperatury ciała oraz oddechu.
W sytuacjach, gdy zatrucie nastąpiło wskutek spożycia alkoholu metylowego (metanolu) lub izopropylowego, konieczne może być podanie antidotum (na przykład fomepizolu), a także zastosowanie hemodializy.
Źródła:
- Dr hab. n. med. A. Klimkiewicz, Ostre zatrucie alkoholem [w:] Medycyna Praktyczna, 25.05.2021
- Klimaszyk, Z. Kołaciński, Alkohol etylowy (etanol) [w:] Interna – Mały Podręcznik Medycyny Praktycznej online, weryfikacja hasła: 15.07.2024
- Dr n. med. D. Klimaszyk, Zatrucie alkoholem – jak uniknąć błędów w diagnostyce i leczeniu? [w:] Stany Nagłe po Dyplomie 03/2020
- Barwina, Problemy pielęgnacyjne pacjentów z ostrym zatruciem oraz toksycznym uszkodzeniem wątroby [w:] Forum Nefrologiczne 2013, tom 6, nr 2
- Mgr farm. E. Drelich, Zatrucie metanolem (alkoholem metylowym) – objawy i leczenie [w:] nowafarmacja.pl, dostęp: 13.06.2025
- Marek, P. J. Tomasik, B. Kościelniak, K. Sztefko, Analiza zatruć alkoholem na podstawie przyjęć do Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Krakowie w latach 2007-2012 [w:] Borgis – Nowa Pediatria 4/2013
