Zaburzenia jelitowe to bardzo częsty problem, z którym boryka się wiele osób, zwłaszcza kobiet. Już na pierwszej wizycie liczni pacjenci zgłaszają przeróżne nieprawidłowości związane właśnie z pracą jelit.
Jednym z częstszych problemów są wzdęcia, gazy, zaparcia, uczucie pełności po jedzeniu, biegunki po zjedzeniu danych grup produktów. Oprócz wymienionych zaburzeń jelitowych, coraz częściej zgłaszają się pacjenci z zespołem jelita nadwrażliwego.
Wzdęcia – gdy gazy gromadzą się w jelitach…
Jedzenie w pośpiechu, błędy dietetyczne, nieodpowiednie komponowanie posiłków, dobór produktów, siedzący tryb pracy – oto najczęstsze przyczyny wzdęć. Bywa także, że wzdęcia są objawami poważnych zaburzeń, np. nietolerancji glutenu, laktozy czy innych chorób układu pokarmowego.
Bardzo istotne jest jedzenie posiłków w spokoju, nie powinno się rozmawiać w czasie jedzenia, aby nie połykać powietrza. Każdy kęs jedzenia powinien być dokładnie przeżuty, nie wolno popijać posiłków napojami gazowanymi.
Nieodpowiednie komponowanie posiłków jest jedną z częstszych przyczyn zaburzeń jelitowych. Niestety, często zjadamy posiłki nieodpowiednio skomponowane (np. na czczo w pracy surowe jabłko popijane kawą z mlekiem lub słodka drożdżówka popijana słodkim sokiem). Kompozycja posiłków ma ogromne znaczenie. Jeśli na czczo zjemy jabłko i popijemy kawą, to na 100% większość osób będzie odczuwało wzdęcia, ponieważ jabłko należy do owoców dość ciężkostrawnych, a ciężkostrawna kawa z mlekiem często powoduje powstawanie wzdęć, ponieważ wiele osób nie trawi mleka krowiego. Drożdżówka + słodki napój to bardzo dobra pożywka dla drożdżaków w naszych jelitach – ich nadmiar także objawia się zaburzeniem, jakim są wzdęcia.
Cukry są składnikiem pokarmowym, który w dużym stopniu zaburza florę bakteryjną. Cukry, których spożycie może powodować wzdęcia, to:
– rafinoza – zawarta m.in. w fasoli i innych warzywach strączkowych;
– laktoza – cukier zawarty w mleku;
– fruktoza – zawarta m.in. w surowej cebuli, zbożu, owocach;
– sorbitol – cukier zawarty w owocach, np. jabłkach, winogronach.
Kolejną przyczyną problemów może być brak enzymu laktazy. Jego niedobór można podejrzewać w momencie, gdy po wypiciu mleka lub jego przetworów pojawia się wzdęcie, ból brzucha, często biegunka czy nudności. Jeśli w organizmie brakuje enzymu laktazy, to niestrawiona laktoza pod wypływem bakterii w jelicie grubym rozkłada się na wodór, metan i duże ilości dwutlenku węgla, czego skutkiem są bóle brzucha i wzdęcia.
Dość istotnym elementem w zachowaniu prawidłowej pracy jelit jest odpowiednie wytwarzanie enzymów trzustkowych; są one potrzebne w prawidłowym trawieniu składników pokarmowych. W niektórych przypadkach występuje niedobór tych enzymów, a organizm nie jest w stanie metabolizować pokarmu na składniki odżywcze. Niestrawione resztki gromadzą się w jelitach i fermentują. Niedoborowi enzymów trzustkowych towarzyszą biegunki tłuszczowe oraz wiatry.
Siedzący tryb pracy jest nie tylko przyczyną nadwagi, czy otyłości, ale też przyczynia się do zaburzeń jelitowych. Brak ruchu ma zły wpływ na mięśnie jamy brzusznej, prowadzi to do wzdęć i zaparć.
Wskazówki żywieniowe
- Regularne posiłki to podstawa – należy jeść 4–5 posiłków w ciągu dnia o regularnych porach. Zasada jest prosta: jedz częściej, ale w mniejszych porcjach.
- Pij wodę, unikaj napojów gazowanych – woda powinna być letnia, może być z dodatkiem soku z cytryny. Należy całkowicie wyeliminować napoje słodzone, gazowane.
- Unikaj takich produktów, jak: fasola, soczewica soja, dużych ilości kalafiora czy brokuł.
- Staraj się, aby dieta była lekkostrawna – unikaj produktów smażonych, bardzo tłustych.
- Wybieraj raczej pieczywo bez substancji antypleśniowych (np. propionianu wapnia), które często można znaleźć w pieczywie pakowanym w foliowych torebkach, kupowanych w supermarketach. Osoby cierpiące z powodu wzdęć powinny wybierać pieczywo graham, orkiszowe; często chleb razowy okazuje się zbyt ciężkostrawnym produktem.
Zaparcia – temat wstydliwym wśród wielu osób…
Najważniejszych przyczyn zaparć należy upatrywać w niezdrowym trybie życia i sposobie odżywiania. Jednak zaburzenia w wypróżnieniu mogą wywoływać różnego rodzaju schorzenia w obrębie układu pokarmowego.
Zaparcia dzielą się na nawykowe, czynnościowe oraz spowodowane chorobami układu pokarmowego. Przyczyna zaparć nawykowych tkwi w naszej psychice, nieregularnym trybie życia, w niechęci do korzystania z publicznych toalet, także w miejscu pracy. Zaparcia czynnościowe są związane za zaburzeniami funkcji jelit. Główną przyczyną tego typu zaparć jest nieodpowiednia dieta. Zaparcia spowodowane chorobami układu pokarmowego lub zaburzeniami w jego budowie są związane z niedoczynnością tarczycy czy schorzeniami na tle zaburzeń metabolicznych.
Jak pomóc sobie w wyregulowaniu wypróżnień?
- Należy uregulować czas wypróżnień.
- Rano na czczo powinno się wypić ciepłą wodę z dodatkiem 1 łyżki cytryny i 1 łyżeczki miodu.
- Należy jeść o stałych, regularnych porach, najlepiej 4–5 posiłków dziennie.
- Warto włączyć symbiotyki – to wprowadzenie do układu pokarmowego pożądanych gatunków bakterii. Symbiotyk najlepiej przyjmować przez okres 1–2 miesięcy, korzystne jest przyjmowanie 1 kapsułki dziennie po kolacji.
- Należy zwracać szczególną uwagę na ilość wypijanej wody. Dziennie powinno wypijać się 6–8 szklanek wody. Wprowadzenie diety wysokobłonnikowej, przy jednoczesnym zmniejszeniu wypijanej wody, jest bardzo niebezpieczne dla jelit; może prowadzić do jeszcze groźniejszych zaparć.
- Warto zadbać o codzienny ruch. Już 30 min spaceru dziennie poprawia pracę jelit, znacznie pobudza jej perystaltykę.
Zespół jelita nadwrażliwego – choroba somatyczna czy psychologiczna?
Zespół jelita nadwrażliwego (zespół jelita nadpobudliwego lub cierpienie spastyczne) to bardzo częsta choroba, aczkolwiek trudna w leczeniu. Jej przyczyny nie są do końca poznane. Schorzenie charakteryzuje się zaburzeniami w oddawaniu stolca (biegunki lub zaparcia), którym często towarzyszy ból, wzdęcia brzucha. Objawy dość często mijają po wypróżnieniu. Zespół jelita nadwrażliwego nie jest chorobą groźną, niemniej w dużym stopniu utrudnia codzienne funkcjonowanie. Często jest nazywany chorobą psychosomatyczną, dlatego u części pacjentów głównym elementem terapii jest psychoterapia; u niektórych wprowadzane są leki przeciwdepresyjne lub uspokajające.
Do możliwych przyczyn powodujących powstawanie zespołu jelita nadwrażliwego można także zaliczyć:
– przebytą antybiotykoterapię;
– infekcje przewodu pokarmowego na tle bakteryjnym;
– zbyt często używanie leków przeczyszczających i hormonalnych;
– stres.
Tekst: Dominika Dietrich-Stefankiewicz
