Tonometria to podstawowe badanie w diagnostyce i monitorowaniu chorób oczu, szczególnie jaskry – groźnej choroby, która może prowadzić do nieodwracalnej utraty wzroku. Badanie to pozwala określić ciśnienie wewnątrzgałkowe (IOP), czyli siłę, z jaką ciecz wewnątrz oka naciska na ściany gałki ocznej. Regularna kontrola tego parametru jest niezbędna do wykrywania wczesnych oznak chorób oczu, takich jak jaskra, a także do monitorowania postępów leczenia. Spróbujemy przybliżyć, jak przebiega badanie tonometryczne, jakie są dostępne metody oraz dlaczego pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego odgrywa kluczową rolę w profilaktyce jaskry.
Jakie są metody tonometrii?
Dostępnych jest kilka technik pomiaru ciśnienia wewnątrzgałkowego, z których każda ma swoje zalety i specyficzne zastosowania kliniczne. Najczęściej stosowane metody to:
Tonometria aplanacyjna (metoda Goldmanna)
Tonometria aplanacyjna uważana jest za „złoty standard” w pomiarze ciśnienia wewnątrzgałkowego. Opiera się na zasadzie, że siła potrzebna do spłaszczenia określonego obszaru rogówki jest proporcjonalna do ciśnienia panującego wewnątrz oka. Badanie wykonuje się za pomocą tonometru zamontowanego na lampie szczelinowej, co pozwala okulistom na precyzyjny pomiar. Rogówka jest najpierw znieczulana kroplami, a na jej powierzchnię aplikuje się fluoresceinę, co ułatwia odczyt pomiaru.
Tonometria bezkontaktowa (tzw. air-puff)
Jest to metoda, która nie wymaga bezpośredniego kontaktu z okiem. Zamiast tego tonometr, jako urządzenie pomiarowe, generuje strumień powietrza, który chwilowo spłaszcza rogówkę. Czujniki w tonometrze mierzą, jak dużo siły potrzeba, by dokonać tego spłaszczenia, co jest podstawą do wyliczenia ciśnienia wewnątrzgałkowego.
Tonometria impresyjna (metoda Schiøtza)
Metoda ta polega na pomiarze ciśnienia za pomocą tonometru, który delikatnie wciska się w rogówkę. Im większy nacisk tonometru na rogówkę, tym wyższe ciśnienie wewnątrzgałkowe. Podobnie jak w przypadku tonometrii aplanacyjnej, metoda ta wymaga wcześniejszego znieczulenia rogówki.
Tonometria dynamiczna (tonometr Pascal)
Tonometria dynamiczna to nowoczesna technika, która mierzy ciśnienie bez potrzeby spłaszczania rogówki. Umożliwia ona jednoczesny pomiar ciśnienia oraz analizę dynamiki przepływu cieczy w oku. Metoda ta jest szczególnie przydatna w przypadkach, gdy rogówka pacjenta ma nietypową krzywiznę lub blizny, co może zaburzać wynik pomiaru tradycyjnymi metodami.
Jak przebiega badanie tonometryczne?
Badanie tonometryczne jest krótkie, bezbolesne i mało inwazyjne. Pacjent siada przed lampą szczelinową (w przypadku tonometrii aplanacyjnej), a okulista zakrapla znieczulające krople do oczu. W przypadku tonometrii bezkontaktowej nie ma potrzeby znieczulania – pacjent po prostu patrzy w urządzenie, a tonometr wytwarza krótki strumień powietrza skierowany na rogówkę. Wyniki pomiaru są natychmiastowe, co pozwala lekarzowi szybko ocenić stan ciśnienia wewnątrzgałkowego.
Wynik tonometrii jest podawany w milimetrach słupa rtęci (mmHg). Normalne wartości ciśnienia mieszczą się w granicach od 10 do 21 mmHg, choć różnice mogą występować w zależności od indywidualnych cech pacjenta. Ważne jest, aby nie opierać się na jednym wyniku – ciśnienie wewnątrz oka może się zmieniać w ciągu dnia, dlatego pacjentom podejrzewanym o jaskrę zleca się powtórne badania w różnych porach dnia.
