W ostatnich miesiącach przybywa różnego rodzaju inwestycji, które zamiast spodziewanych zysków, przynoszą inwestorom stratę. W wielu z tych przypadków zagrożone jest nawet 100% zainwestowanego kapitału lub też inwestorzy skazani są na kilkuletni okres odzyskiwania zainwestowanych pieniędzy.
Czy jest idealna metoda, która pozwoli ominąć tego typu sytuacje? Niestety nie ma, ale jest kilka elementów, po sprawdzeniu których bardzo dużą ilość potencjalnych inwestycji możemy wyeliminować, dzięki czemu unikniemy problemów w przyszłości. Przedstawię kilka, które wynikają z mojego własnego doświadczenia, spotkań i informacji uzyskanych od klientów oraz moich kolegów z branży.
GetBack = Amber Gold x 5
Sprawą największego kalibru jest oczywiście GetBack. Praktycznie nie ma tygodnia, w którym nie dowiedzielibyśmy się o nowych faktach dotyczących tej sprawy, niejasnych transakcji czy też aresztowań. O ile obligatariusze mogą liczyć na odzyskanie części kwoty, to akcjonariusze już raczej nie. W tym przypadku możemy zwrócić uwagę na dwa fakty. Pierwszym są informacje, które docierały do nas od osób bezpośrednio związanych z rynkiem wierzytelności, dotyczące znacznie wyższych cen oferowanych przez GetBack na przetargach portfeli wierzytelności, aniżeli ich konkurencja. Tłumaczone to było know-how spółki i wyższymi od konkurencji odzyskami z portfeli. Drugim faktem jest sposób docierania ofert obligacji do inwestorów. Większość z tych ofert była prywatnych i wielokrotnie były one oferowane przez przypadkowe osoby, których wiedza na temat rynku obligacji czy spółki była znikoma. Wielokrotnie musiało dochodzić do zjawiska tzw. misselingu – w sieci można znaleźć mnóstwo materiałów na temat tego, jak GetBack był przedstawiany inwestorom (odpowiednik lokaty bankowej…). Do mnie jako potencjalnego „dystrybutora” obligacji GetBack trafiały one trzykrotnie, z trzech różnych źródeł i co ważne – z prowizją dla mnie przewyższającą roczny zysk dla inwestora. Dzięki tej informacji kilku moich klientów uniknęło kłopotów i odrzuciło ofertę tej lukratywnej inwestycji. Kwota pozostałych do spłaty obligacji to ok. 2,2 mld, czyli ponad czterokrotnie więcej niż Amber Gold.
W Investments
Innym przykładem, który wyprowadził w pole prawie dwa tysiące inwestorów (w tym mnie osobiście) jest grupa W Investments. Cztery alternatywne fundusze inwestycyjne, inwestujące m.in. w ziemię rolną, lasy, domy starości oraz inne projekty nieruchomościowe, po kilku latach działalności nagle zmieniły zarządzającego – z Domu Maklerskiego WI na Meridian Fund Management. Następnie jesienią 2017 roku FINCREA TFI cofa zlecenie na zarządzanie Meridian FM, a miesiąc później Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) cofa FINCREA TFI zezwolenie na prowadzenie działalności. Od tej pory fundusze są reprezentowane przez depozytariusza – czyli Raiffeisen Bank Polska We wrześniu 2018 roku KNF nałożył mln złotych kary, wskazując liczne naruszenia prawa, jakich dopuścił się Bank Raiffeisen przy pełnieniu funkcji depozytariusza tych funduszy. Uzasadnienie kary potwierdzające, że Raiffeisen Bank nie wykonywał swoich obowiązków jako depozytariusz, bardzo ułatwi dochodzenie odszkodowania od Banku Raiffeisen za poniesione straty – będzie to jednak czasochłonne. Warto dodać, iż audytorem funduszy był cały czas Ernst&Young, a łączna wartość aktywów 4 funduszy to ok. 500 mln złotych. Materiały informacyjne i foldery reklamowe na stronie internetowej funduszy były najwyższej jakości, a w przypadku jakichkolwiek pytań odpowiedzi były szybkie i poparte twardymi danymi.
Bardzo kreatywna księgowość
Z klasyczną piramidą finansową mieliśmy do czynienia w przypadku pewnej firmy księgowej z Lublina. Na początku tego roku światło dzienne ujrzała afera, w której szacuje się straty na 100 mln złotych. Właścicielka firmy przyjmowała od swoich klientów pieniądze (min. 30 tysięcy złotych) na intratną inwestycję przynoszącą zyski 3% w skali miesiąca, czyli 36% w skali roku. Pieniądze miały być pożyczane firmom, z którymi współpracowała, a znajdowały się w trudnej sytuacji finansowej. W takim przypadku trudno mi znaleźć słowa, które mogłyby skomentować zachowanie osób, które korzystały z takiej oferty.
Sztuka… inwestowania
Dużo większe straty zanotują inwestorzy galerii sztuki – Timeless Gallery. Działająca od wielu lat w Polsce, przyjmowała środki pieniężne od inwestorów na zasadzie zakupu dzieła sztuki, następnie po zrealizowania obiecanego kontraktu miała je odkupować po określonej cenie. Wszystko sprawnie funkcjonowało aż do stycznia 2017 roku, kiedy to KNF wpisał Timeless Gallery na listę ostrzeżeń publicznych. Pomimo tego faktu wielu inwestorów w dalszym ciągu korzystało z tej inwestycji przy kolejnych umowach. Na początku 2018 roku do akcji wkroczyła ABW i proceder ustał na dobre. Niestety szanse na odzyskanie środków powierzonych galerii są niewielkie, a łączne straty szacuje się na poziomie 800 mln złotych – czyli więcej niż Amber Gold. W tym przypadku czynnikiem umożliwiającym zidentyfikowanie ryzyka utraty wszystkich środków były proste pytania, na które potencjalny uporczywy inwestor nie był w stanie uzyskać wyczerpujących i satysfakcjonujących odpowiedzi.
Mądry Polak po szkodzie…
Wielokrotnie, na prośbę moich klientów, zdarza mi się pełnić funkcje wywiadowcze, dotyczące różnego rodzaju inwestycji. Mnogość kontaktów i wniesiony nakład pracy pomaga w zidentyfikowaniu wielu niewidocznych na pierwszy rzut oka ryzyk danej inwestycji.
Wnioski:
- Nic nie może być porównywane do depozytów bankowych (GetBack)
- Z wielką ostrożnością należy podchodzić do emisji prywatnych (GetBack)
- Dobrze byłoby znać realne wynagrodzenie dystrybutora (MIFID II już wkrótce wprowadzi takie informacje jako obowiązkowe – GetBack)
- Nawet nadzór KNF, renomowany depozytariusz, audytor oraz zarządzający w postaci TFI lub Domu Maklerskiego nie zapewnia, wydawałoby się odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa. (W Investments)
- Nawet najwyższej jakości materiały marketingowe i bardzo dobra komunikacja z zarządzającymi nie zapewnią bezpieczeństwa (W Investments)
- Nie ufaj obietnicom absolutnie nierealnych zysków (piramida finansowa księgowej z Lublina)
- Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości, zadawaj pytania, aż do momentu uzyskania wyczerpujących odpowiedzi. Jeśli są niewystarczające – sam musisz sobie odpowiedzieć na pytanie, jak wysoki musi być potencjalny zysk vs ryzyko utraty całości kapitału. (Timeless Gallery)
- Wniosek najważniejszy – ewentualne straty z zainwestowania swoich oszczędności będą mniej odczuwalne, jeśli będziemy się kierować nadrzędną zasadą – dywersyfikacją, o której pisałem w ubiegłym miesiącu.
