Choroby zakaźne są zmianami w organizmie człowieka wywoływanymi przez czynnik patogenny, którym mogą być np. bakterie czy pasożyty. Nie każda jest jednocześnie zaraźliwa, czyli łatwo przenosząca się z jednej osoby na drugą. Jednym ze schorzeń, które rozwija się wskutek wniknięcia do organizmu bakterii, ale nie przenosi się między osobami jest zakażenie tężcem.
Jakie są przyczyny i objawy tężca?
Tężec jest chorobą zakaźną, niezaraźliwą, która wywoływana jest przez beztlenową bakterię określaną jako laseczka tężca – Clostridium tetani. Patogen ten występuje na całym świecie. Miejscami bytowania bakterii są gleba, kurz domowy, woda oraz odchody zwierzęce. Laseczka tężca wnika do organizmu człowieka przez uszkodzone powłoki skórne, rzadziej przez naruszone błony śluzowe. Do zakażenia dochodzi na skutek drobnych skaleczeń i zabrudzenia powstałej rany, najczęściej ziemią podczas np. prac w domowym ogródku czy na działce. Bakterie po przedostaniu się do organizmu zaczynają wytwarzać silną truciznę, tzw. tetanospazminę. Substancja ta prowadzi do uszkodzenia centralnego układu nerwowego wskutek czego dochodzi do wzrostu napięcia mięśniowego oraz długotrwałych i bolesnych skurczów mięśni.
Objawy i postaci tężca
Pierwszymi objawami wskazującymi na zakażenie tężcem są: bóle głowy i tułowia, przeczulica (nadmierne odczuwanie bólu nieadekwatne do siły i natężenia działającego bodźca), wzmożone napięcie mięśni żuchwy oraz trudności z połykaniem. Tężec może występować pod trzeba postaciami. Pierwszą z nich jest postać miejscowa, która objawia się bólem i skurczem mięśni w okolicy rany. Najczęściej stwierdzaną formą choroby jest tężec uogólniony charakteryzujący się rozdrażnieniem, bólami głowy, napięciem różnych grup mięśniowych oraz uczuciem drętwienia w obrębie skaleczenia. U chorych może wystąpić szczękościsk. W miarę upływu czasu i rozwoju tężca zaczynają pojawiać się inne symptomy: sztywność karku, skurcze mięśni grzbietu, zaburzenia w połykaniu, a nawet drgawki będące wynikiem postępujących uszkodzeń układu nerwowego i mięśniowego. Trzecią formą choroby jest postać mózgowa objawiająca się porażeniem mięśni w obrębie twarzy i głowy.
Leczenie i profilaktyka tężca
Skuteczną i jedyną metodą na zapobieganie tężcowi są szczepienia ochronne, które w Polsce są obowiązkowe i wykonywane bezpłatnie. Szczepionkę przeciwtężcową podaje się w czterech dawkach w pierwszym i drugim roku życia dziecka (pierwsza dawka podawana jest już w 2 miesiącu życia, ostatnia około 16-18 miesiąca życia). W wieku sześciu, czternastu i dziewiętnastu lat podawane są tzw. dawki przypominające. Osoba dorosła w celu uniknięcia zakażenia tężcem powinna powtarzać szczepienia w określonych odstępach czasu (nie rzadziej niż co 10 lat) przez całe życie. Leczenie tężca dotyczy osób które nie były zaszczepione lub przyjęły niepełny cykl szczepień, a u których doszło do zranienia z objawami tężca. Zwalczanie choroby polega na podaniu antytoksyny, czyli surowicy przeciwtężcowej, którą stosuje się również przy rozległych, głębokich i zanieczyszczonych ziemią ranach.
