W pierwszej części artykułu został omówiony temat rotacyzmu i sygmatyzmu – najczęstszych wad wymowy wśród dzieci. Dzisiaj przedstawiamy te zaburzenia, które również często goszczą w gabinetach logopedycznych i warto zwracać na nie uwagę.
Wymowa międzyzębowa
Najprościej mówiąc, przy realizacji głosek język wychodzi między zęby. Może to dotyczyć różnych głosek – zarówno głosek trzech szeregów (opisywanych w poprzedniej części artykułu), głosek /t/, /d/, /n/, głoski /l/. Zawsze kiedy język wystaje między zęby przy wymowie, warto zwrócić się po poradę logopedy.
Kappacyzm
Niepoprawna wymowa głoski /k/ – najczęściej zastępowana przez głoskę /t/. Jeśli nasza pociecha zamiast „kot” mówi „tot”, warto zasięgnąć porady specjalisty.
Gammacyzm
Analogicznie do kappacyzmu, jest to niepoprawna wymowy głoski /g/, najczęściej zastępowana głoską /d/.
Mowa bezdźwięczna
Chyba każdy pamięta z przedszkola zabawę w przykładanie ręki do szyi i sprawdzanie, czy „zawibruje” podczas wymawiania różnych głosek. Niektóre wibrowały, a inne – nie. Dzieje się tak dlatego, że niektóre głoski są dźwięczne i przy ich realizacji uruchamiane są struny głosowe, a te bezdźwięczne wymawia się bez ich udziału. Z samogłoskami sprawa jest prosta, bo z zasady wszystkie są dźwięczne. Schody zaczynają się przy spółgłoskach. W języku polskim mamy bowiem pary głosek, które wymawia się dokładnie tak samo, a jedyna różnica polega na dźwięczności lub jej braku. Dla przykładu: głoski /p/ i /b/ – kiedy wypowiemy je, skupiając się na ułożeniu naszych artykulatorów, okazuje się, że jest ono identyczne, a jedyna różnica polega na tym, że /b/ jest dźwięczne, natomiast /p/ – bezdźwięczne. Mówiąc językiem przedszkolaka, przy /b/ szyja wibruje, a przy /p/ – już nie. Takich par jest więcej: /f/ – /w/, /k/ – /g/, /t/ – /d/, /sz/ – /ż/, /cz/ – /dż/, /s/ – /z/, /c/ – /dz/, /ś/ – /ź/, /ć/ – /dź/. Problem zaczyna się wtedy, gdy nasze dziecko myli głoski w zakresie tych par. Jeśli wyrazy „półka” i „bułka” są wymawiane zawsze jako „pułka”, należy głosić się do logopedy, który w pierwszej kolejności powinien zlecić badanie słuchu, a także zdecydować o podjęciu terapii.
Lambdacyzm
Głoska /l/, która wydaje się bardzo prosta, wcale taką być nie musi. Jest to bardzo ważny dźwięk, a prawidłowo wykonywany, przekazuje nam wiele informacji. Przy wypowiadaniu tej głoski język powinien podnieść się do góry, a jego czubek (apeks) – dotknąć wałka dziąsłowego. Jeśli trzyletnie dziecko tego nie wykonuje, może mieć za krótkie wędzidełko podjęzykowe, które znacznie hamuje ruchomość języka. Powodem może też być zbyt słabe napięcie mięśniowe, przez co pionizacja języka bywa kłopotliwa. Jest to o tyle ważne, że język dotykający wałka dziąsłowego przyda się w wymowie wielu innych głosek, krótko mówiąc – bez tego ani rusz! Jeśli jednak język nie potrafi unieść się do góry zazwyczaj jest realizowany jako głoska /j/, czyli zamiast „lodów” mamy „jody”; o ile przez pierwsze dwa lata życia dziecka mieści się to w normie, później powinno być to niepokojące. Drugą najpopularniejszą opcją jest /l/ międzyzębowe – czubek języka zamiast lądować na dziąśle, wciska się między zęby; jeśli zauważymy taką realizację niezwłocznie, należy się skontaktować z logopedą.
Materiał opublikowany dzięki współpracy z Centrum Zdrowia Dziecka Pegaz
