Na liście substancji uzależniających – oprócz alkoholu, nikotyny lub leków – znajdują się narkotyki. Osoba od nich uzależniona ma ogromne trudności z zaprzestaniem zażywania środków odurzających. Dzieje się tak dlatego, że działają na nią psychologiczne mechanizmy uzależnień, które odpowiadają za istotę jej zachowań. Zobacz, na czym one polegają.
Neurobiologia i mechanizm powstawania uzależnień
Nie jest tajemnicą, że substancje chemiczne, takie jak narkotyki wpływają na mózg. Dokładnie na znajdujący się w nim układ nagrody, do którego należą jądra brzuszne nakrywki i jądra półleżące łączące się z korą mózgu, oraz część ciała migdałowatego. Kiedy osoba uzależniona zażyje narkotyk, w mózgu zostają pobudzone jądra brzuszne nakrywki. Wysyłają do neuronów jąder półleżących neuroprzekaźnik zwany hormonem szczęścia, czyli dopaminę. Stamtąd zostaje ona przekazana do kory przedczołowej w mózgu, by pobudzić odczuwanie przyjemności. Zażycie narkotyku jest więc kojarzone z przyjemnym uczuciem, co łatwo prowadzi do powstania uzależnienia.
Mechanizm uzależnienia od narkotyków i tolerancja
Z biegiem czasu powtarzające się zażywanie narkotyku powoduje, że neurony układu nagrody stają się coraz bardziej niewrażliwe na farmakologiczne działanie substancji. Jest to zjawisko znane jako tolerancja. To właśnie ona zmniejsza stopień euforii doświadczanej w przeszłości po zażyciu narkotyku, pogłębia apatię motywacyjną w życiu codziennym i prowadzi do stopniowego zwiększania przyjmowanych dawek.
[obraz_1]
W ramach tego mechanizmu uzależnienia od narkotyków neurony wysyłające sygnały kary stają się nadreaktywne. Po uczuciu przyjemności, coraz bardziej ulotnym i mniej intensywnym, następuje faza dysforyczna, która pojawia się w umyśle osoby uzależnionej, gdy tylko działanie narkotyku ustanie. Jest ona traktowana jako kara. Dlatego z czasem narkoman przestaje zażywać środek dla przyjemności płynącej z efektu jego zażycia, ale po to, aby uciec przed karą, czyli apatią i depresją oraz objawami odstawienia, które go dręczą, gdy substancja psychoaktywna przestaje działać.
Uzależnienie od narkotyków a „lepsze” samopoczucie
Narkotyki modyfikują sposób postrzegania otaczającego świata poprzez zmiany w sygnałach przekazywanych przez układ nerwowy. Różne rodzaje tych substancji psychoaktywnych mogą zmieniać nastrój i percepcję. Dlatego też powodują szybkie uzależnienie zarówno psychiczne, jak i fizyczne. W zależności od rodzaju zażywanej substancji mogą wywołać efekt, jakiego potrzebuje uzależniona osoba dla pozornie lepszego samopoczucia.
Stymulujące substancje psychoaktywne, takie jak na przykład kokaina, sprawiają, że w ciągu zaledwie kilku sekund dana osoba staje się bardziej czujna i pewna siebie. Narkotyki uspokajające, takie jak marihuana, mają właściwość spowalniania ciała i umysłu, przynosząc poczucie spokoju i ukojenia. Te z grupy opiatów, takie jak heroina i morfina, prowadzą do natychmiastowego uspokojenia i dobrego samopoczucia. Natomiast halucynogeny głęboko zmieniają stan umysłu i zniekształcają percepcję oraz myśli.
Innymi słowy, im więcej przyjemności w ciele i psychice odczuwa osoba uzależniona podczas zażywania substancji psychoaktywnych, tym mniejsze jest prawdopodobieństwo, że poczuje się dobrze bez nich. W ten sposób łatwo dochodzi do mechanizmu powstania uzależnienia od narkotyków i wpadnięcia w nałóg. Nałóg, z którego można wyjść tylko na odwyku z pomocą specjalistów.
