Niedobór witaminy D3 jest bardzo powszechny, również u kobiet w ciąży. Tymczasem jej optymalny poziom w organizmie ciężarnej jest niezbędny dla prawidłowego przebiegu ciąży. Ponadto wpływa na stan dziecka po urodzeniu [1]. Jaka jest rola witaminy D3 w czasie ciąży? Jakie są zalecenia dotyczące jej suplementacji dla przyszłych matek? Sprawdź.
Znaczenie witaminy D3 dla kobiet w ciąży
Rola witaminy D w organizmie człowieka skupia się przede wszystkim na regulowaniu stężenia wapnia i fosforu we krwi, wspieraniu mineralizacji kości oraz regulacji prawidłowej odpowiedzi układu odpornościowego na drobnoustroje [2]. Nie bez znaczenia pozostają właściwości witaminy D3 (cholekalcyferolu) dla właściwego przebiegu ciąży.
Przede wszystkim uczestniczy w implantacji i utrzymaniu zarodka [3]. Ponieważ jest transportowana przez łożysko, jej zasoby są również niezbędne dla prawidłowego rozwoju płodu, zwłaszcza w trzecim trymestrze ciąży [4]. Witamina D3 odpowiada m.in. za lepsze wchłanianie wapnia i prawidłowy rozwój układu kostnego płodu [5]. Jest istotna także dla rozwoju innych układów: mięśniowego, krążenia, odpornościowego, nerwowego oraz wpływa na metabolizm węglowodanów i pracę trzustki [3].
Witamina D3 pozwala również utrzymać w normie pulę wapnia w szkielecie matki [5]. Odpowiada za regulowanie wydzielania wielu hormonów łożyskowych. Ponadto redukuje produkcję cytokin prozapalnych, co pomaga w prawidłowym utrzymaniu ciąży [3].
Niedobór witaminy D3 a zagrożenia dla matki i dziecka
Witamina D3 bierze udział w wielu procesach fizjologicznych i metabolicznych, dlatego jej niedobór to niekorzystne zjawisko dla całego organizmu. Jej niski poziom nie pozostaje bez wpływu na zdrowie kobiety ciężarnej oraz jej dziecka. Niskie stężenie witaminy D3 w organizmie przyszłej matki może zwiększyć ryzyko wystąpienia u niej takich powikłań, jak [5]:
- cukrzyca ciążowa;
- stan przedrzucawkowy;
- rzucawka porodowa;
- przedwczesny poród;
- zubożenie zasobów wapnia w kościach.
Przy niedoborze witaminy D u ciężarnej może dojść do stanu zapalnego łożyska lub bakteryjnego zapalenia pochwy. Częściej występują również choroby przyzębia [3] oraz zbyt duży przyrost masy ciała w okresie ciąży [5].
Niedobór witaminy D3 w ciąży stanowi również zagrożenie dla dziecka. Może mieć wpływ m.in. na:
- wcześniactwo [4];
- większe ryzyko powikłań, łącznie ze śmiercią płodu lub noworodka [6].
- gorszy wynik w teście Apgar [6];
- małą wagę i niski wzrost po urodzeniu [3];
- problemy z tworzeniem się szkliwa zębów [3];
- rozmiękanie potylicy [1];
- niski poziom wapnia [6].
W dalszej perspektywie konsekwencje te wpływają na problemy w rozwoju dziecka na późniejszych etapach życia.
Odpowiedni poziom witaminy D3 w ciąży – badania
Od potwierdzenia ciąży i aż do końca karmienia piersią, zalecane jest kontrolowanie stężenia witaminy D3 w organizmie. W tym celu wykonuje się badanie krwi dla oznaczenia poziomu 25(OH)D. Optymalnywynik to wartość powyżej 30-50ng/ml [5]. Tymczasem jak wynika z badań, niedobór witaminy D dotyczy ok. 40-65 proc. kobiet w ciąży, natomiast w okresie zimowym sięga nawet 75 proc. [4].
Suplementacja witaminy D3 przez kobiety w ciąży – zalecenia
Synteza skórna witaminy D w czasie korzystania z kąpieli słonecznych od maja do września może być pomocna w zapobieganiu jej niedoborom. Ekspozycja na słońce powinna trwać co najmniej 30 minut i odbywać się w godzinach 10:00-15:00 [4]. Istotna jest również zdrowa dieta i pokarmowe źródła witaminy D3, zwłaszcza tłuste ryby, wątroba oraz żółtka jaj [2].
Wobec ograniczonych możliwości syntezy skórnej i często słabo zbilansowanej diety lekarze rekomendują kobietom planującym ciążę, w ciąży i matkom karmiącym przyjmowanie witaminy D3 w dobowej dawce suplementacyjnej 2000 IU [7].
W przypadku stwierdzenia niedoboru witaminy D3 w oznaczeniu stężenia 25(OH)D należy zgłosić się do lekarza. Specjalista ustali indywidualną dawkę witaminy D3 dla kobiet w trakcie ciąży, która pozwoli osiągnąć i utrzymać jej pożądany poziom [4]. Każda przyszła matka powinna „dbać o siebie jak o dziecko”, a w tym pomaga odpowiednie spożycie witaminy D.
Na zlecenie Juvit.
Bibliografia:
[1] Walicka M., Marcinowska-Suchowierska E., Niedobory witaminy D w okresie ciąży i laktacji, Ginekol Pol. 2008, 79, 780-784.
[2] Stefanowicz E., Suplementacja witaminy D u kobiet w ciąży, 2021 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/ciaza/przebiegciazy/61928,suplementacja-witaminy-d-u-kobiet-w-ciazy (dostęp: 23.11.2023)).
[3] Misiorowska J., Misiorowski W., Rola witaminy D w ciąży. Post Nauk Med, 2014, tom 27, nr 12, s. 865-871.
[4] Majewska M., Witamina D a ciąża – konsekwencje niedoboru i znaczenie suplementacji, 2023 (witryna internetowa: https://pulsmedycyny.pl/witamina-d-a-ciaza-konsekwencje-niedoboru-i-znaczenie-suplementacji-1186660 (dostęp: 23.11.2023)).
[5] Wierzejewska R., Niedobór witaminy D u ciężarnych Polek – czy problem kończy się latem?, (https://ncez.pzh.gov.pl/ciaza-i-macierzynstwo/niedobor-witaminy-d-u-ciezarnych-polek-czy-problem-konczy-sie-latem/ (dostęp: 23.11.2023)).
[6] Matacz M., Witamina D kluczowa dla płodu, 2023 (witryna internetowa: https://zdrowie.pap.pl/byc-zdrowym/witamina-d-kluczowa-dla-plodu (dostęp: 23.11.2023)).
[7] Płudowski, P. i in.; Guidelines for Preventing and Treating Vitamin D Deficiency: A 2023 Update in Poland. Nutrients 2023, 15, 695.
