Najlepszym przyjacielem człowieka jest zwierzę. W tym popularnym sformowaniu tkwi wiele prawdy. W unikatowej więzi między człowiekiem a zwierzęciem dostrzegają potencjał także terapeuci. Obecność czworonożnego przyjaciela wzmacnia małego i dużego pacjenta i nieraz znacznie przyspiesza powrót do zdrowia.
Zooterapia
Zooterapia to inaczej terapia z udziałem zwierząt. Kierowana jest do dorosłych, często starszych, samotnych osób, ale i dzieci; przed nimi jednak jej prawdziwe cele są skrywane, co uzasadnia się naturą dziecka, które znacznie lepiej reaguje na terapię, gdy nie wie, że jest niej poddawane.
Ze względu na zadania zooterapia dzieli się na:
AAA (animal assisted activies; zajęcia z udziałem zwierząt) – zajęcia o charakterze często rozrywkowym; nastawione są głównie na przyjemne spędzenie czasu i pobudzenie do aktywności;
AAT (animals assisted therapy; terapia z udziałem zwierząt ) – to zajęcia sformalizowane osobą terapeuty (lekarza, fizjoterapeuty) i systematycznie poddawane ewaluacji. Ćwiczenia mają pomóc choremu zlikwidować albo zniwelować jego problemy zdrowotne.
Cele zooterapii
Do celów fizycznych, do których dążą mali pacjenci w kontakcie ze zwierzęciem, zalicza się poprawę: motoryki, koordynacji słuchowo-ruchowej, funkcji poznawczych, utrzymania równowagi, orientacji przestrzennej, koncentracji oraz np. doskonalenie umiejętności poruszania się na wózku inwalidzkim.
W warstwie emocjonalnej chory także wiele zyskuje. Uczy się emocji swoich i zwierzęcia. Po pewnym czasie wie, jak je rozpoznawać i wyrażać w sposób sprzyjający utrzymywaniu dobrych relacji z otoczeniem.
Osoby uczestniczące w zooterapii dążą także do zwiększenia sił psychicznych. Dzięki zajęciom chorzy: pracują nad własnymi reakcjami w sytuacjach stresowych; rozwijają empatię; dowiadują się, jak redukować napięcie psychiczne i rozładowywać negatywne emocje; uczą się redukować uczucie lęku, niepokoju i osamotnienia w grupie; rozwijają swoje umiejętności relaksacyjne; efektywniej komunikują się z otoczeniem; podnoszą poczucie własnej wartości.
Kynoterapia
Kynoterapia (gr. kynos – pies) to najczęstszy wybór wśród terapii z czynną obecnością zwierząt. Pod okiem specjalisty wyszkolony pies angażuje chorego w proces własnej rehabilitacji. Jest też zwierzęciem najchętniej uczestniczącym w zajęciach tego rodzaju, ponieważ z natury jest przyjaźnie nastawiony do człowieka i chętny do zabawy.
Ta forma terapii podejmowana jest szczególnie często z dziećmi. Ponieważ, jak wspomniano, cele zajęć są przed nimi ukryte, dzieci koncentrują się na zabawie z psem, który, równie nieświadomy celu zajęć, realizuje wraz z trenerem program terapii. W obecności psa chorzy przełamują bariery niepewności i nieśmiałości, wyzwalają się z lęków i łatwiej nawiązują kontakty społeczne.
Felinoterapia
Felinoterapia (łac. felis – kot) jest jedną z popularniejszych form animaloterapii. Tym razem, w terapii bierze udział kot. Nie jest wprawdzie usposobiony do zabawy tak jak pies i rzadko pozwala sobą kierować, lecz jego obecność jest równie zbawienna dla procesu zdrowienia. Sprowadzenie kota do miejsca, w których odbywają się zajęcia lub badanie, to zabieg, który ma ułatwić kontakt między lekarzem a dzieckiem. W obecności kota chory maluch otwiera się, a wówczas łatwiej do niego dotrzeć.
Hipoterapia
Dużym uznaniem cieszą się zajęcia z udziałem konia. Hipoterapia (gr. hippis – koń) jest uzupełnieniem zasadniczej rehabilitacji. Podczas jazdy konnej wdrażane są odpowiednie ćwiczenia gimnastyczne, które stymulują do poprawy sprawności obszaru objętego rehabilitacją. Ćwiczenia psychoruchowe z koniem poprawiają koordynację wzrokowo-ruchową, orientację przestrzenną oraz zwiększają motywację do ćwiczeń na świeżym powietrzu. Oprócz poprawy fizycznej sprawności, konie wykorzystywane są w celu wzmocnienia kondycji psychicznej. Chorego poddaje się różnorodnym ćwiczeniom psychoterapeutycznym w trakcie jazdy konnej albo po prostu w obecności głaskanego zwierzęcia.
Przeciwwskazania do zooterapii
Obejmują one uczulenia na sierść albo wydzieliny zwierzęce (np. ślinę, pot). Nie powinny leczyć się w towarzystwie zwierząt osoby z fobiami na ich tle. Zwierzę wyczuje lęk i może na niego zareagować agresywnie, wobec czego terapia traci swój fundamentalny sens. Kolejnym przeciwwskazaniem jest podatność uczestnika terapii na infekcje. Kontakt z potencjalnym nosicielem wirusów czy bakterii może skutkować rozwinięciem choroby.
Tekst: Marta Horbal
