Skosy na poddaszu to uciążliwość, ale czy „zło konieczne”? To element, który przesądza o uroku pomieszczeń poddasza. Możliwość funkcjonalnego zagospodarowania skosów poddasza zależy od kilku czynników, takich jak wysokość ścianki kolankowej, stopień nachylenia połaci dachu oraz rodzaj dachu.
Najwięcej miejsca uzyskamy na poddaszach, w których ścianka kolankowa ma wysokość 110 cm i więcej, a dach jest stosunkowo stromy. Wygodne do zagospodarowania poddasza powstają pod dachami mansardowymi; dobrze też sprawdzają się dachy dwuspadowe, natomiast trudne do wykorzystania są przestrzenie pod dachami czterospadowymi – kopertowymi, a zwłaszcza namiotowymi.
Jednak w każdym przypadku musimy rozwiązać problem zagospodarowania skosów. Ponieważ na poddaszu urządzamy różnego rodzaju pomieszczenia, zagospodarowanie skosów zależy w pewnym stopniu od ich przeznaczenia. Poddasze użytkowe najczęściej przeznaczamy na pomieszczenia prywatne, niedostępne dla gości. Tu urządzamy sypialnie, pokoje dzieci, łazienki i garderoby. Sposób wykorzystania przestrzeni pod skosami zależy od wysokości i głębokości sprzętów, które chcemy postawić przy ściankach kolankowych. To dość łatwe, jeśli budynek już stoi – wystarczy miarka i kilka kartonów, które dadzą nam pojęcie o tym, ile miejsca zajmie całe wyposażenie.
Jednak odczytanie z projektu wysokości ścianek kolankowych i przebiegu skosów wcale nie jest takie proste. Dlatego warto przyjrzeć się pionowym przekrojom domu; na nich łatwiej się zorientować, czy przestrzeń przy ściankach kolankowych nie będzie „martwa”, czyli nienadająca się do wygodnego wykorzystania.
Wysokość ścianek kolankowych
Ustala ją projektant domu, jednak wysokość ścianek kolankowych nierzadko zależy od decyzji inwestora, który zechce np. je podwyższyć, co ułatwia zagospodarowanie poddasza, ale zwykle niekorzystnie wpływa na wygląd bryły budynku.
- Do 70 cm. Dom ma dobre proporcje, ale wnętrza na poddaszu nie są funkcjonalne. Takie poddasze może być wykorzystane na potrzeby gospodarcze, a jeśli jest użytkowe, trzeba liczyć się z tym, że przestrzeń pod skosami można będzie wykorzystać najwyżej jako schowek na rzadko używane rzeczy.
- 80–100 cm. Pod takim skosem zmieści się zarówno łóżko w sypialni, biurko w gabinecie, jak i wanna lub sedes w łazience.
- 140–150 cm. Gdy ścianki mają taką wysokość, to zwykle w odległości 50 cm od nich można chodzić bez konieczności schylania głowy. Taką przestrzeń pod skosem najłatwiej zagospodarować; z punktu widzenia funkcjonalności wnętrz jest to więc najbardziej ekonomiczne rozwiązanie.
- 200–210 cm. Ścianki tej wysokości sprawiają, że całą powierzchnię poddasza można urządzić praktycznie bez ograniczeń, ale dom ze stromym dachem nie ma zwykle dobrych proporcji.
Sypialnia
Materac łóżka najczęściej znajduje się na wysokości 35–45 cm. Trzeba dodatkowo zabezpieczyć przestrzeń o wysokości 90 cm, bo tylko wtedy dorosły człowiek będzie mógł na nim usiąść – bez obawy, że uderzy się przy tym w głowę. Poza tym przy łóżku musi być zapewniona możliwość stania, a to oznacza, że mniej więcej w połowie długości mebla pochyły sufit powinien znajdować się na wysokości 190 cm. Wynika stąd, że minimalna wysokość ścianki kolankowej, przy której ma stanąć łóżko, powinna wynosić 75–95 cm (zależnie od kąta nachylenia dachu).
Ponieważ łóżko najczęściej ustawia się zagłówkiem przy niskiej ściance, „nogami” do wnętrza pokoju, sufit znajduje się dość nisko nad głową, co wywołuje poczucie przytłoczenia. Można to rozwiązać dwojako – odsunąć łóżko od ścianki kolankowej, np. stawiając komódkę, lub odwrócić je „głową” do środka pokoju, a za zagłówkiem postawić szafkę, by oddzielić strefę spania od reszty pomieszczenia. Generalnie nie jest to jednak dobre rozwiązanie dla osób ze skłonnością do klaustrofobii.
Do skosów najłatwiej dostosować wykonywane na wymiar szafy z przesuwnymi drzwiami (są specjalne systemy drzwi i profili przeznaczonych do montażu na poddaszach). Inną sprawą jest to, w jaki sposób można będzie wykorzystać wnętrze szafy – czy da się zamontować w niej drążki, czy trzeba będzie poprzestać na półkach.
Trzeba przy tym pamiętać, że musimy mieć możliwość sięgnięcia po schowane w szafie rzeczy, czyli stanąć przed nią w pozycji wyprostowanej. Dlatego sufit w miejscu, gdzie znajdują się drzwi szafy, powinien być na wysokości około 190 cm. Jednak im bliżej ścianki kolankowej, tym trudniej o taką wysokość, a zatem mamy mniej wygodny dostęp do półek. Dlatego część szafy znajdującą się bezpośrednio pod skosem lepiej przeznaczyć na ubrania sezonowe lub sprzęt gospodarczy.
Łazienka
Sedes i bidet mogą być montowane w wersji podwieszanej lub stojącej. W pierwszej sytuacji trzeba uwzględnić wysokość stelaży – najniższe mają około 82 cm. Natomiast sedesy stojące, tzw. kompakty, są wysokie na 80 cm. Jeśli więc chcemy ulokować urządzenia bezpośrednio przy ściance kolankowej, musi ona mieć co najmniej 90 cm wysokości. Trzeba też sprawdzić, czy z sedesu będzie można swobodnie korzystać. Urządzenia te montowane są na wysokości 40 cm. Skos dachu powinien więc znajdować się na wysokości 130 cm (20–30 cm od ściany) i 190 cm (55–50 cm od ściany).
Z kolei wanna ma standardowo wysokość 40–45 cm i długość 140–170 cm. Oznacza to, że ścianka kolankowa nie powinna być niższa niż 75–90 cm, przy założeniu, że nad krawędzią wanny znajdującą się bezpośrednio przy ściance potrzeba mniej więcej 20–30 cm wolnej przestrzeni. Musimy też wziąć pod uwagę to, że w wannie trzeba wygodnie siedzieć, móc z niej wyjść i przy niej stanąć. Tak będzie, jeśli w odległości około 50 cm od ścianki kolankowej wysokość od dna wanny do sufitu wyniesie nie mniej niż 90 cm, a w odległości około 30 cm od boku wanny skos będzie na wysokości 190 cm.
Wstawienie szklanej, tradycyjnej kabiny prysznicowej nie jest dobrym pomysłem. Jeśli koniecznie musimy pod skosem urządzić prysznic, można zbudować ścianki boczne wyznaczające strefę brodzika, a w najwyższym miejscu (minimum 220 cm) zamontować szklane drzwi. Zależnie od kąta nachylenia dachu, kabina może być mocno wysunięta w stronę środka pomieszczenia. Najniższe miejsce pod skosami warto zagospodarować, np. wymurować siedzisko. Zainstalowanie deszczownicy czy prysznica trzeba przemyśleć zawczasu i poprowadzić instalacje wodne pod warstwą wykończeniową.
Salon
Salon na poddaszu może być eleganckim i wygodnym pomieszczeniem. Skosy możemy zagospodarować, przeznaczając je pod półki; w większości przypadków zmieści się też komoda. Jeśli ścianka kolankowa jest odpowiednio wysoka, pod skosami można urządzić kącik wypoczynkowy. Wystarczy wstawić kanapę, fotele i niski stolik.
Kuchnia
Na poddaszach domów kuchnie urządzamy niezwykle rzadko – częściej zdarza się to w budynkach wielorodzinnych. Jeśli zamierzamy pod skosem ustawić szafki, ścianka kolankowa musi kończyć się chociaż 20 cm wyżej niż poziom blatu roboczego, czyli około 110 cm. Górnych szafek nie wieszamy, ale pojedyncze półki można zamontować nawet na skośnej płaszczyźnie.
Dobrym pomysłem jest zamontowanie tu okna połaciowego. Doświetli blat, a dzięki wnęce okiennej, uzyskamy dodatkowe 40 cm wysokości, co pozwoli swobodnie stanąć przy szafkach.
Pokój ucznia
Blat biurka znajduje się najczęściej na wysokości 70–80 cm nad podłogą. Jeśli ścianka ma tę samą wysokość, skos nie pozwoli wygodnie postawić na biurku monitora komputera czy lampki. Dlatego ścianka kolankowa powinna sięgać co najmniej 40 cm ponad blat, czyli mieć wysokość 110–120 cm. Trzeba też pamiętać, że przy biurku musimy mieć możliwość stania, co oznacza, że sufit powinien znajdować się tu na wysokości 190 cm od podłogi.
Garderoba
Tu zabudowa jest dość łatwa, gdyż na ogół wykonuje się ją na wymiar, dostosowując do kształtu pomieszczenia. Przy niskiej ściance kolankowej zwykle montuje się szafki na składaną odzież. Dostęp do zawartości takich szafek mogą, co prawda, utrudniać pozostałe elementy wyposażenia garderoby, ale można zastosować tu niskie komody i kontenerki na kółkach.
Pod skosem możemy też zainstalować drążek na wieszaki. Powinien on znaleźć się 90 cm nad podłogą (tak aby marynarki, koszule lub bluzki się nie gniotły) lub 130 cm od niej (wtedy powiesimy na nim również dłuższe kurtki i płaszcze).
Tekst: Aleksander Proszowski
