Testosteron większości osób kojarzy się z mężczyznami, ale w rzeczywistości jest również obecny w organizmie kobiety. Choć stężenia testosteronu u pań są znacznie niższe niż u mężczyzn, to jego rola w żeńskim układzie hormonalnym jest niezwykle istotna. Testosteron wpływa na wiele funkcji biologicznych – od gospodarki lipidowej po samopoczucie psychiczne. Zarówno nadmiar testosteronu, jak i jego niedobór mogą prowadzić do różnych zaburzeń. W tym artykule szczegółowo omówimy, jaką funkcję spełnia testosteron w organizmie pań, jakie objawy daje zbyt niski poziom testosteronu i jakie mogą być konsekwencje zbyt wysokiego stężenia testosteronu.
Czym jest testosteron i dlaczego jest ważny u kobiet?
Testosteron to hormon steroidowy, który wstępuje w organizmach kobiet i mężczyzn, choć w zupełnie innych stężeniach. U kobiet jego poziom jest niższy niż u mężczyzn, ale mimo to pełni wiele ważnych funkcji. Testosteron to hormon, który w organizmie odpowiada za utrzymanie libido, wspiera produkcję czerwonych krwinek, a także odgrywa rolę w regulacji nastroju oraz zachowaniu tkanki mięśniowej i gęstości kości. Wpływ testosteronu na organizm żeński widoczny jest także w obrębie układu rozrodczego – hormon ten wpływa na płodność i jakość owulacji. Zaburzenia wysokości testosteronu mogą prowadzić do nieprawidłowego funkcjonowania wielu układów biologicznych.
Naturalne źródła testosteronu u płci żeńskiej
U kobiet testosteron produkowany jest przede wszystkim przez jajniki i nadnercza. Syntezy testosteronu dokonują komórki osłonki pęcherzykowej w jajnikach oraz warstwa siatkowata kory nadnerczy. Choć produkcja testosteronu jest znacznie mniejsza niż u mężczyzn, jego ilość we krwi nie jest bez znaczenia. Najwyższą ilość testosteronu obserwuje się zazwyczaj w godzinach porannych. Z wiekiem, zwłaszcza u kobiet po menopauzie, stężenie testosteronu zaczyna stopniowo maleć, co może prowadzić do pojawienia się objawów deficytu testosteronu.
Funkcje testosteronu w kobiecym ciele
W organizmie testosteron pełni funkcje w organizmie na wielu płaszczyznach. Przede wszystkim wpływa on na libido i reakcje seksualne, wspomaga syntezę białek, sprzyja utrzymaniu masy mięśniowej i gęstości kości oraz stabilizuje nastrój. Ponadto testosteron odpowiada za regulację poziomu energii, wpływa na jakość snu, funkcjonowanie poznawcze i ogólne samopoczucie. Testosteron odgrywa również istotną rolę w metabolizmie tłuszczów i wrażliwości na insulinę. Zaburzenia poziomu hormonów płciowych, w tym testosteronu, mogą prowadzić do spadku jakości życia oraz rozwoju chorób metabolicznych.
Objawy i skutki nadmiaru testosteronu
Wysokie stężenie testosteronu u pań to zaburzenie, które może mieć wiele przyczyn i objawia się bardzo charakterystycznie. Objawy wysokiego testosteronu to przede wszystkim trądzik, nadmierne owłosienie typu męskiego (hirsutyzm), łysienie androgenowe, zaburzenia miesiączkowania, obniżona płodność i zwiększenie masy mięśniowej bez wyraźnej przyczyny. Zbyt wysoki testosteron u kobiet może również negatywnie wpływać na stan emocjonalny kobiety, powodując wahania nastroju, drażliwość czy agresję. Objawy wysokiego testosteronu nie są jednoznaczne, dlatego warto je skonsultować z lekarzem.
Najczęstsze przyczyny nadmiaru
Najczęstsze przyczyny podwyższonego testosteronu u pań to przede wszystkim zespół policystycznych jajników (PCOS), który występuje u kobiet w wieku rozrodczym. W PCOS nadmiar testosteronu, prowadzi do zaburzeń owulacji i nieregularnych cykli miesiączkowych. Inne przyczyny to guzy jajnika lub nadczynność nadnerczy oraz stosowanie leków hormonalnych zawierających androgeny. Czasem nadmiar testosteronu może być wynikiem nadwrażliwości receptorów androgenowych, nawet jeśli ilość testosteronu w surowicy jest w granicach normy. Jeśli zauważasz objawy, które mogą świadczyć o nieprawidłowym poziomie hormonów, warto skonsultować się z lekarzem – możesz umówić się na teleporadę online – https://memedic.pl/konsultacja/teleporada/ bez wychodzenia z domu.
Niedobór testosteronu u kobiet – objawy i konsekwencje
Zbyt mały poziom testosteronu u płci żeńskiej może być równie problematyczny jak jego nadmiar. Objawy deficytu obejmują spadek libido, przewlekłe zmęczenie, osłabienie masy mięśniowej, apatię, stany depresyjne oraz problemy z koncentracją. Często deficyt testosteronu mylony jest z naturalnymi objawami starzenia się organizmu lub depresją. W rzeczywistości spadek poziomu testosteronu może prowadzić do pogorszenia jakości życia i obniżenia stężenia hormonów płciowych. Objawy daje nie tylko sama ilość testosteronu, ale też jego forma – np. obniżony poziom wolnego testosteronu czy zbyt duża ilość globuliny wiążącej hormony.
Kiedy podejrzewać niedobór?
Niedobór testosteronu może występować u kobiet w okresie menopauzy, ale również u kobiet młodszych, zwłaszcza tych stosujących antykoncepcję hormonalną, po zabiegach usunięcia jajników lub z chorobami nadnerczy. Przyczyny deficytu mogą być bardzo zróżnicowane i często zależą od przyczyny zaburzeń hormonalnych. Jeśli pojawiają się objawy deficytu, takie jak utrata zainteresowania seksem, chroniczne zmęczenie czy obniżenie nastroju, warto zbadać poziom testosteronu i rozważyć odpowiednie leczenie.
Diagnostyka hormonalna – jak sprawdzić poziom testosteronu?
Badanie ilości testosteronu jest podstawą do rozpoznania nieprawidłowości. Aby ocenić wysokość testosteronu u kobiet, wykonuje się badania krwi – najczęściej w godzinach porannych. Ocenie podlega testosteron całkowity, wolny testosteron oraz poziom SHBG. Oprócz tego warto oznaczyć poziom innych hormonów płciowych. Poziomy testosteronu mogą być zmienne, dlatego diagnostyka powinna uwzględniać także kontekst kliniczny. Normy testosteronu u kobiet zależą od wieku i fazy cyklu, jednak wszelkie odchylenia od prawidłowych wartości wymagają konsultacji lekarskiej. Po uzyskaniu wyników badań możliwe jest rozpoczęcie leczenia – w razie potrzeby lekarz może wystawić e-receptę – https://memedic.pl/konsultacja/e-recepta/, bez wizyty w przychodni.
Leczenie zaburzeń testosteronu u kobiet
Leczenie za wysokiego stężenia testosteronu u kobiet lub jego niedoboru zależy od przyczyny zaburzeń. W przypadkach zbyt wysokiej ilości testosteronu leczenie farmakologiczne obejmuje leki antyandrogenowe, tabletki antykoncepcyjne, a także preparaty blokujące działanie receptorów androgenowych. Z kolei w za małej ilości rozważa się terapię zastępczą, choć jest ona rzadziej stosowana niż u mężczyzn. W każdym przypadku kluczowe jest indywidualne podejście, poprzedzone dokładną diagnostyką.
Nadmiar – jak się leczy?
Leczenie za wysokiego stężenia testosteronu u kobiet często koncentruje się na leczeniu choroby podstawowej – np. zespołu policystycznych jajników. W PCOS stosuje się leki regulujące cykl miesiączkowy, poprawiające insulinowrażliwość i ograniczające owłosienie. Podwyższony wskaźnik testosteronu można także redukować farmakologicznie, przy jednoczesnym monitorowaniu poziomu androgenów. Leczenie zbyt wysokiego stężenia testosteronu wymaga cierpliwości i regularnych kontroli.
Czy warto suplementować testosteron?
W niektórych przypadkach, zwłaszcza u kobiet po menopauzie lub po usunięciu jajników, rozważa się suplementację testosteronu. Niska ilość testosteronu może negatywnie wpływać na libido i samopoczucie, a terapia może przynieść poprawę. Jednak suplementacja testosteronu u kobiet jest kontrowersyjna i wymaga bardzo precyzyjnej kwalifikacji pacjentki. Testosteron należy do hormonów o silnym działaniu, dlatego leczenie powinno być prowadzone przez doświadczonego endokrynologa.
Kiedy warto zgłosić się do lekarza?
Jeśli zauważasz u siebie różne objawy, takie jak trądzik, nadmierny wzrost włosów na ciele, utratę libido, chroniczne zmęczenie czy zaburzenia miesiączkowania, może to świadczyć o nieprawidłowym stężeniu testosteronu. Zarówno podwyższony testosteron, jak i jego deficyt mogą wpływać negatywnie na jakość życia kobiet i mężczyzn. Testosteron jest kluczowym hormonem w organizmie żeńskim i nie należy lekceważyć jego zaburzeń. Zbadać wysokość testosteronu warto szczególnie wtedy, gdy objawy są przewlekłe i niezwiązane z oczywistą przyczyną. Testosteron wpływa na płodność, samopoczucie i metabolizm – dlatego jego prawidłowy poziom ma fundamentalne znaczenie dla zdrowia kobiet w wieku rozrodczym i po menopauzie.
