Together Magazyn » Art. zewnętrzny » Rakotwórczość aspartamu – prawda czy fałsz?
annie-spratt-wpaGmOpiAo-unsplash

Rakotwórczość aspartamu – prawda czy fałsz?

Aspartam to jeden z najbardziej znanych i najczęściej stosowanych słodzików. Jego obecność w produktach spożywczych oznacza się symbolem E951. Spotkać go możemy w napojach gazowanych, żywności dietetycznej i posiłkach dla sportowców. I mimo iż należy do grona najbardziej przebadanych słodzików, to nadal nierzadko obawiamy się o bezpieczeństwo jego stosowania. Czy aspartam jest rakotwórczy?

Czym jest aspartam?

Aspartam to związek chemiczny należący do grupy słodzików. Został on odkryty w połowie lat 60. XX wieku przy okazji poszukiwania lekarstwa na chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy. Prawie 20 lat później (1981 rok), gdy potwierdzono bezpieczeństwo jego stosowania, został on dopuszczony do produkcji i spożycia jako dodatek do żywności. Do dnia dzisiejszego aspartam jest stosowany jako substancja słodząca (słodzik). Jego obecność  w  artykułach spożywczych oznacza się symbolem E951. Zasady stosowania aspartamu są regulowane przez Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności.

Aspartam – wpływ na organizm człowieka

Aspartam, jak i większość substancji, które spożywamy, ulega przemianom wewnątrz organizmu. Po spożyciu jako samodzielny słodzik lub w produktach spożywczych, ulega rozkładowi na kwas asparaginowy, fenyloalaninę i metanol. Kolejno składniki te są dalej przetwarzane i nigdy nie stanowią źródła energii. Stąd możemy powiedzieć, że aspartam nie dostarcza kalorii. Skąd jednak wiem, czy jest to substancja bezpieczna?

To właśnie analiza ponad 600 dostępnych badań naukowych pozwoliła ekspertom z Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) określić aspartam mianem “bezpiecznego”. Jak wskazują naukowcy, słodzik ten spożywany w zalecanych dawkach (tzn. do 40 mg/kg masy ciała na dzień) nie wpływa negatywnie na organizm i nie powoduje skutków ubocznych u ludzi.

Zdanie EFSA podzielają także inne organizacje w Europie i na świecie. Aspartam jest uznany za bezpieczny także przez: UK Food Standards Agency, Health Canada, Food Standards Australia & New Zealand czy FDA (Amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków).

Czy aspartam jest rakotwórczy?

Jak wspomniano wyżej, aspartam jest uznany za bezpieczny niemalże na całym świecie. Skąd jednak biorą się obawy o jego potencjał kancerogenny (rakotwórczy)?

Niewątpliwie przyczyniła się do tego grupa badaczy z European Ramazzini Foundation (ERF), która w 2006 roku przedstawiła tzw. “Badanie z Bolonii”. Było to doświadczenie, w którym szczurom przez 3 lata podawano ten słodzik. Zgodnie z wynikami eksperymentu, spożycie aspartamu miało przyczyniać się do wystąpienia nowotworów u zwierząt, np. białaczki czy nowotworu pęcherza moczowego.

Jednakże dokładna ekspertyza doświadczenia ujawnia liczne nieścisłości. Okazało się, że zwierzętom podawano aspartam w różnych dawkach, nierzadko przekraczających zalecane ilości. Brakowało również informacji na temat badanych szczurów, a także wykazano, że organizacja badania była sprzeczna z protokołem badań dot. kancerogenności. Ujawnione zaniedbania przyczyniły się do podważenia wiarygodności tego doświadczenia.

Ostatecznie kwestię kancerogenności wyjaśnił Narodowy Instytut Raka (National Cancer Institute). Potwierdzono, że mechanizm jaki u zwierząt przyczynił się do procesów kancerogennych, nie występuje u ludzi. W konsekwencji nie wykazano związku pomiędzy częstością występowania nowotworów, a spożywaniem aspartamu.

Czy aspartam jest bezpieczny dla wszystkich?

Niewątpliwie, włączenie aspartamu do diety może być atrakcyjne. Substancja ta nadaje słodki smak żywności, a także nie dostarcza kalorii! Wiemy również, że zgodnie z opinią naukowców, w przypadku większości społeczeństwa aspartam spożywany w rekomendowanych dawkach jest bezpieczny, nie powoduje skutków ubocznych i nie jest rakotwórczy.

Jednakże warto wiedzieć, że to nie dotyczy wszystkich. Wyjątkową grupę stanowią chorzy na fenyloketonurię. Wśród tych osób brakuje zdolności do przemiany aminokwasu – fenyloalaniny, która jest produktem rozpadu aspartamu. U osób z fenyloketonurią dochodzi do gromadzenia się fenyloalaniny i szkodliwego wpływu na organizm. Z tego względu naukowcy zalecają wyeliminowanie tego słodzika z diety osób chorych na fenyloketonurię.

Aspartam w zdrowej diecie

Zatem, czy można bezpiecznie włączyć aspartam do diety? Czy nie trzeba się obawiać, że jest rakotwórczy?

Zgodnie z Komisją Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności i wieloma innymi organizacjami – nie! Bezpieczeństwo stosowania, a także brak wpływu na rozwój nowotworów, został już kilkakrotnie potwierdzony w badaniach klinicznych. Warto przypomnieć, że aspartam ma w swojej historii ponad 600!

Jednakże włączając ten słodzik do diety, należy pamiętać, aby spożywać go w zalecanych, małych porcjach. Jego ADI, czyli dopuszczalne dzienne pobranie, wynosi do 40 mg/kg masy ciała na dzień. Słodziki, takie jak aspartam, mogą wspomóc nas w redukcji masy ciała czy ograniczeniu spożycia cukru. Warto jednak pamiętać, aby zmiany wprowadzać holistycznie, czyli zadbać także o pozostałe elementy, takie jak trening, styl życia, sen czy jakość diety ogółem.

Bibliografia:

• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dn. 16.12.2008.

• NIH. Artificial Sweeteners and Cancer. National Cancer Institute, 2016.

• A. Wasik. Syntetyczne słodziki-czy powinniśmy się ich bać? Nie boimy się chemii: materiały konferencyjne, Gdańsk, 5 czerwca 2012.

• Scientific Opinion on the re-evaluation of aspartame (E 951) as a food additive. European Food Safety Authority 2013.

• M. Soffritti i wsp. First experimental demonstration of the multipotential carcinogenic effects of aspartame administered in the feed to Sprague-Dawley rats. Environmental Health Perspectives, 2006; 114:3:379–385.

Oceń