Z pozoru „zwykły” ból gardła bywa bagatelizowany – zwłaszcza u dorosłych, u których większość infekcji górnych dróg oddechowych ma podłoże wirusowe i nie wymaga antybiotyku. Jednak w przypadku anginy ropnej wywołanej przez paciorkowca, ważna jest szybka i trafna diagnoza. Brak odpowiedniego leczenia może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Dowiedz się, jakie mogą być powikłania po anginie bakteryjnej.
Angina – co to za choroba i jakie są jej rodzaje?
Angina to ostre zapalenie gardła i migdałków podniebiennych, którego przyczyną mogą być zarówno wirusy, jak i bakterie. U dorosłych około 90–95% przypadków anginy ma podłoże wirusowe. U dzieci, szczególnie w wieku 5-15 lat, często występuje angina bakteryjna, zwykle wywołana przez paciorkowca β-hemolizującego grupy A (PBHA).
Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt z chorym, zwłaszcza w sezonie jesienno-zimowym. Rozpoznanie rodzaju anginy – wirusowej czy bakteryjnej – warunkuje sposób leczenia choroby. [1]
Jak odróżnić anginę wirusową od bakteryjnej?
Angina paciorkowcowa, czyli bakteryjne zapalenie gardła i migdałków podniebiennych, wymaga zastosowania antybiotyku – w przeciwnym razie może prowadzić do groźnych konsekwencji zdrowotnych. Tymczasem angina wirusowa przebiega łagodniej i zazwyczaj wystarcza wyłącznie leczenie objawowe. [2] Dlatego tak ważne jest rozróżnienie typu choroby, by nie przeoczyć zakażenia bakteryjnego i wdrożyć właściwe leczenie.
Angina wirusowa – typowe objawy
Angina wirusowa ma łagodniejszy przebieg, a objawy rozwijają się stopniowo i obejmują: [2]
- ból gardła o umiarkowanym nasileniu,
- ból głowy,
- stan podgorączkowy,
- kaszel i katar,
- czasami zapalenie spojówek oraz owrzodzenia jamy ustnej.
Leczenie polega na łagodzeniu objawów – m.in. stosowaniu leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, a także płukanek oraz tabletek do ssania ze składnikami o właściwościach przeciwbólowych, łagodzących czy też nawilżających. [1]
Charakterystyczne objawy anginy bakteryjnej
Angina paciorkowcowa (ropna) ma gwałtowny przebieg i objawy o większym nasileniu: [2]
- silny ból gardła i ból przy przełykaniu,
- wysoka gorączka (zwykle >38°C),
- brak kaszlu i kataru,
- powiększone i bolesne węzły chłonne szyjne przednie,
- obrzęk i żywoczerwona błona śluzowa gardła i migdałków,
- naloty na migdałkach,
- „malinowy język” – początkowo obłożony, później intensywnie czerwony,
- wybroczyny (czerwone kropki) na podniebieniu,
- u dzieci mogą dodatkowo wystąpić nudności, wymioty i bóle brzucha.
Leczenie anginy o podłożu bakteryjnym wymaga włączenia antybiotyku.
Angina paciorkowcowa – powikłania
Nieleczona lub niewłaściwie leczona angina paciorkowcowa może prowadzić do komplikacji. Do najczęstszych należą zakażenia ropne, takie jak zapalenie ucha środkowego, zatok przynosowych czy ropień okołomigdałkowy. Rzadziej występują powikłania nieropne – gorączka reumatyczna, młodzieńcze reaktywne zapalenie stawów i kłębuszkowe zapalenie nerek, głównie u dzieci poniżej 7. roku życia. Jednym z najcięższych, choć bardzo rzadkich powikłań, jest zespół Lemierre’a – sepsa poanginowa. [1] Jakie są objawy tych dolegliwości?
Zapalenie ucha środkowego
Zapalenie ucha środkowego zazwyczaj rozpoczyna się silnym bólem ucha, uczuciem pełności i niedosłuchem. Często objawom towarzyszy gorączką i symptomy infekcji górnych dróg oddechowych. W kolejnych dniach może pojawić się ropna wydzielina, której wypłynięcie przynosi ulgę. Na końcu objawy bólowe ustępują, ale jeszcze przez jakiś czas może się utrzymywać niedosłuch. [3]
Zapalenie zatok przynosowych
Bakteryjne zapalenie zatok przynosowych objawia się gęstą, ropną wydzieliną z nosa, silnymi dolegliwościami bólowymi, bólem twarzy oraz podwyższoną temperaturą ciała (gorączka powyżej 38°C). Typowe jest także jednostronne występowanie objawów. [3]
Ropień okołomigdałkowy
Poanginowy ropień okołomigdałkowy objawia się nasilającym się bólem gardła, który początkowo może ustąpić, a potem wrócić z większą intensywnością. W miarę rozwoju ropnia pojawia się wysoka gorączka, trudności w otwieraniu ust (szczękościsk), ból przy przełykaniu – nawet śliny, a także jednostronny obrzęk twarzy i szyi. Często występuje również nieprzyjemny zapach z ust, powiększenie węzłów chłonnych oraz ból ucha po stronie ropnia.
Leczenie rozpoczyna się od antybiotyków, często podawanych dożylnie, ale w wielu przypadkach konieczne jest przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego, czyli nacięcia i drenażu ropnia. [4]
Gorączka reumatyczna
Gorączka reumatyczna to poważna choroba spowodowana przez zakażenie paciorkowcem beta-hemolizującym grupy A, najczęściej po nieleczonej anginie. Objawy obejmują gorączkę, zapalenie stawów (asymetryczne), zapalenie mięśnia sercowego, pląsawicę i zmiany skórne (rumień brzeżny, guzki podskórne). Leczenie polega na stosowaniu salicylanów, sterydów, a w przypadku pląsawicy – leków uspokajających lub przeciwpadaczkowych. [5]
Ostre kłębuszkowe zapalenie nerek
Ostre kłębuszkowe zapalenie nerek pojawia się zazwyczaj w ciągu 1 do 3 tygodni po przebytej infekcji paciorkowcowego zapalenia gardła. Objawy tej choroby obejmują obrzęki, zwłaszcza pod oczami, nadciśnienie tętnicze, zmiany w moczu (białkomocz, krwinkomocz, wałeczki erytrocytowe), a także ogólne osłabienie, zmęczenie, utratę apetytu, nudności, wymioty, skąpomocz lub brak moczu.
Leczenie polega na podaniu antybiotyku działającego na paciorkowce. Przy nadciśnieniu podaje się leki hipotensyjne, a w przypadku obrzęków – moczopędne. Jeśli dojdzie do ostrej niewydolności nerek, niezbędne są dializy. [6]
Sepsa poanginowa
Sepsa poanginowa, czyli zespół Lemierre’a, jest poważnym powikłaniem po infekcji górnych dróg oddechowych. Chorobę charakteryzują 3 objawy:
- przebyta infekcja dróg oddechowych;
- zakrzepica żyły szyjnej wewnętrznej;
- rozwój sepsy, która może prowadzić do przerzutów ropnych, głównie w płucach.
Choć zapadanie na ten rodzaj sepsy i śmiertelność dotyczyły czasów przed wynalezieniem antybiotyków, ostatnio obserwuje się wzrost liczby przypadków. Może to wynikać z niewłaściwego leczenia i ograniczonego stosowania antybiotyków w leczeniu infekcji gardła. [1]
Artykuł na zlecenie marki Chlorchinaldin
Źródła:
[1] Beata Zielnik-Jurkiewicz, Zapalenie gardła i migdałków podniebiennych w: Choroby laryngologiczne u dzieci, wyd. 2, Medical Tribune Polska, 2020, s. 11-20
[2] Skotnicka B., Angina – objawy, przyczyny, leczenie, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/laryngologia/78438,angina-objawy-przyczyny-leczenie [Dostęp online: 16.04.2025]
[3] Rogalska, M., & Misiołek, M. (2024). Zakażenia górnych dróg oddechowych–skojarzone leczenie objawowe i przyczynowe z perspektywy otorynolaryngologicznej. Lekarz POZ, 10(5).
[4] Zagor M, Czarnecka P., Janoska-Jaździk M., Ropień okołomigdałkowy, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-jamy-ustnej-i-gardla/106175,ropien-okolomigdalkowy [Dostęp online: 16.04.2025]
[5] Tuszkiewicz-Misztal E., Gorączka Reumatyczna, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/152367,goraczka-reumatyczna [Dostęp online: 16.04.2025]
[6] Drabczyk R., Kłębuszkowe zapalenie nerek – objawy, przyczyny i leczenie, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/nefrologia/choroby/chorobyudoroslych/51922,klebuszkowe-zapalenie-nerek [Dostęp online: 16.04.2025]
