Trzeci migdał, zwany również migdałkiem gardłowym, położony jest na tylnej ścianie gardła nad podniebieniem miękkim i migdałkami podniebiennymi. Migdałek, zbudowany z tkanki limfatycznej, rozwija się po narodzinach i rozrasta się do 3.–5. roku życia. Natomiast po ukończeniu 7. roku życia jego rola w układzie odpornościowym jest nieznacząca, dlatego migdał powinien zacząć zanikać. Nie zawsze jednak tak się dzieje.
Migdałki u małych dzieci należą do układu odpornościowego, mają kontakt z wirusami i bakteriami, które dostają się do wnętrza organizmu poprzez jamę ustną i nosową. Rozpoczyna się fizjologiczna walka, czyli zwalczanie infekcji. Trzeci migdał zwiększa swoją objętość, staje się obrzęknięty. W prawidłowym procesie zdrowienia migdałek zmniejsza się samoistnie, jednak w przypadku częstych infekcji lub alergii bariera ochronna w postaci migdałka jest bez przerwy drażniona.
Przerośnięta tkanka limfatyczna nie wraca do swoich prawidłowych rozmiarów, a wręcz przeciwnie – zwiększa się przy każdej kolejnej reinfekcji. Przerost migdałka gardłowego, tak zwanego „trzeciego migdałka”, występuje najczęściej u dzieci w wieku 1–3 lat oraz 8–9 lat.
Skutki przerostu migdałka gardłowego
Przerośnięty „trzeci migdałek” może być bezpośrednią przyczyną następujących objawów:
- zakłócenie rozwoju mowy dziecka;
- mowa niewyraźna, pozbawiona normalnej barwy dźwięku, tak zwane „nosowanie zamknięte” – występuje brak prawidłowego rezonansu nosowego w trakcie wymawiania głosek nosowych. Mowa jest nieprzyjemna w odbiorze;
- problemy z prawidłowym oddychaniem przez nos – dziecko ma ciągle otwartą buzię. Wdychane powietrze jest nieogrzane, słabo nawilżone i nieoczyszczone, co powoduje częste choroby górnych i dolnych dróg oddechowych. Natomiast efektem nieprawidłowego oddychania również w nocy jest nieustanne zmęczenie, niewyspanie, trudności z koncentracją i nadpobudliwość;
- zaleganie wydzieliny śluzowej w nosie – rozrośnięty migdałek może zatykać nozdrza tylne, zaburza w ten sposób proces „przewietrzania” jam nosowych i zaburzać transport śluzu z wnętrza nosa do przestrzeni gardłowej;
- zmiany w kościach twarzy – bezustannie otwarte usta mogą prowadzić do mocnego wystawania kości policzkowych, nadmiernego rozrostu żuchwy oraz wygładzenia fałdów nosowo-gardłowych. Bardzo często tworzy się wąskie, wysoko wysklepione podniebienie, tak zwane „gotyckie podniebienie”, któremu towarzyszą wady zgryzu np. zgryz otwarty;
- upośledzenie słuchu, które jest wynikiem ostrych lub przewlekłych niedrożności trąbki słuchowej, a nawet całkowitego zamknięcia ujścia trąbki słuchowej przez przerośnięty migdał – powstaje niedosłuch o typie przewodzeniowym, dochodzący nawet do 40 dB. Odbiór dźwięków przy takim niedosłuchu jest podobny do odbierania dźwięków wytwarzanych w innym pomieszczeniu – za ścianą bądź odbierania dźwięków w sytuacji „otwarcia” trąbki słuchowej, np. w windzie. Docierające dźwięki są przyciszone i zniekształcone, poprzedzone nieprzyjemnym szumem. U dzieci z przerośniętym trzecim migdałkiem słyszenie jest nieprawidłowe, póki migdał nie ulegnie naturalnemu zmniejszeniu lub nie zostanie chirurgicznie usunięty. Dzieci z niedosłuchem najczęściej są nerwowe, niekiedy nawet agresywne;
- nawracające zapalenia ucha środkowego, które objawiają się bólem, uczuciem „przelewania” płynu w uchu;
- bóle gardła, związane z wysychaniem ścian gardła u dziecka oddychającego jedynie przez usta;
- charakterystyczny wyraz twarzy, zwany w medycynie „twarzą adenoidalną”;
- klatka piersiowa „typu migdałkowego” – płaska i mało rozwinięta.
Drogi Rodzicu! Jeżeli zauważyłeś u swojego dziecka któreś z wymienionych objawów, zgłoś się do laryngologa, który w koniecznych przypadkach zaleca chirurgiczne usunięcie migdałka gardłowego. Twoje dziecko powinno być również pod opieką logopedy, prowadzącego właściwe ćwiczenia oddechowe, fonacyjne i słuchowe rozwijające mowę.
Tekst: Ligia Czajkowska
Logopeda z Centrum Zdrowia Dziecka Pegaz w Gdyni. Ma doświadczenie w pracy z osobami z upośledzeniem umysłowym, mózgowym porażeniem dziecięcym, zespołem Downa, autyzmem, uszkodzeniami neurologicznymi oraz różnorodnymi zaburzeniami mowy, takimi jak takimi jak: dyslalia, niepłynność mowy, rozszczep wargi i podniebienia, afazja, dysartria. Wykorzystuje nowoczesne metody pracy, stosuje różnorodne pomoce dydaktyczne. Każdy pacjent objęty jest specjalistycznym programem terapeutycznym, dostosowanym do indywidualnych możliwości i potrzeb.
Materiał opublikowany dzięki współpracy z Centrum Zdrowia Dziecka Pegaz
